Y Tý mù sương

Y Tý là một xã vùng cao thuộc Huyện, Bát Xát, Lào Cai. Có thể nói, đây là một xã nghèo nhất trong trong những xã nghèo của đất nước. Nghèo bởi vị trí địa lý của Y Tý nằm ở chỗ vô cùng đặc biệt ở độ cao 1500m trên mặt nước biển. Ở đây mây mù phủ kín quanh năm và thời tiết vô cùng khắc nghiệt. Vào mùa đông, ở đây nhiệt độ luôn luôn rất thấp, đặc biệt là về ban đêm. Cái giá rét khắc nghiệt đến nỗi, vào mùa đông, người dân ở đây chẳng thể trồng trọt, hay nuôi được con gì, vì cứ trồng hay nuôi là bị chết rét

Ở Y Tý có khá nhiều người dân tộc, chủ yếu là người dân tộc thiểu số. Nhưng đặc biệt nhất là người dân tộc Hà Nhì. Bởi để sống được ở Y Tý, bà con dân tộc Hà Nhì đã nghĩ ra cách xây nhà vô cùng đặc biệt. Họ làm những căn nhà trình tường bằng đất rất dày để giữ ấm.Cách làm những căn nhà này khá đơn giản, nhưng để xây được một căn nhà như vậy người Y Tý phải mất khá nhiều thời gian.

Trước khi làm nhà trình tường, các gia đình xem ngày giờ tốt, chọn miếng đất lành bằng phẳng, rồi mổ gà nấu xôi cúng tế. Bà con chọn loại đất núi có độ kết dính cao. Trước đó là chọn loại đá núi bằng phẳng đem về đặt móng nhà. Móng được đặt ngay trên mặt đất bằng mà không phải đào sâu xuống đất, sau đó chọn ván khuôn đặt xuống nẹp lại cho chắc như đổ bê tông. Đưa đất đã chọn đổ vào khuôn gỗ ván, rồi cầm chày gỗ giã đến khi nào đất kết dính chắc lại với nhau. Hết lượt tầng thứ nhất đến lượt tầng thứ 2, thứ 3, mỗi lượt tầng ván khuôn cao cỡ 40 cm. Thường mỗi ngôi nhà làm cao 5-6 lượt tầng ván khuôn là đủ. Trình xong tường chung quanh, đồng bào lấy gỗ kháo, pơ mu hoặc dổi làm khung nhà bên trong tường.

Sau khi tường đã trình xong sẽ đến công đoạn lắp ghép các xà và đòn tay gỗ để lợp mái. Trước đây, người Hà Nhì lên rừng lấy cỏ gianh để lợp mái, vì vậy mỗi khi có gia đình làm nhà mới, các hộ xung quanh sẽ góp sức cùng nhau lên rừng lấy cỏ gianh. Cỏ gianh lấy về được bện lại thành từng nắm lợp liền nhau, lớp nọ chồng lên lớp kia tạo ra mái nhà có độ dày tới 50 cm, nên nhà mát vào mùa hè và ấm áp trong mùa đông.

Để có được một căn nhà như vậy thông thường, một gia đình người Hà Nhì phải mất ít nhất là một năm, thậm chí là 2 đến 3 năm.

Những ngôi nhà trình tường này được làm từ đất nện nên độ ẩm rất cao, dễ gây ẩm mốc, do vậy đồng bào Hà Nhì rất chú ý sắp đặt những khu bếp trong nhà để tạo sự khô thoáng, tránh ẩm mốc.

Trải qua bao đời sinh sống bên những sườn núi, những ngôi nhà của người Hà Nhì vẫn giữ nguyên vẻ đẹp cổ xưa, ẩn chứa bên trong những phong tục tập quán, những nét đẹp văn hóa xa xưa không bị thời gian bào mòn, hấp dẫn du khách đến tìm hiểu.

Mái nhà đầy rêu

Trong thời gian gần đây, khách du lịch đến với Y Tý ngày càng nhiều, họ đến để được tận mắt chiêm ngưỡng những bản làng với những nếp nhà tường trình nằm san sát bên nhau, dựa lưng vào núi, tạo nên một khung cảnh nên thơ. Tuy nhiên, ngày nay, những ngôi nhà tường trình đang dần ít đi bởi nhiều hộ gia đình ở Y Tý đã dần thay những ngôi nhà tường trình truyền thống bằng những ngôi nhà có mái Prô ximăng, mái tôn. Hiện Y Tý chỉ còn hơn 10 ngôi nhà tường trình còn sót lại để du khách chiêm ngưỡng.

Theo: Thethaovietnam