Xưa,
khi người Cơtu vùng núi Quảng Nam chưa biết đến nghề dệt, họ đã tự chế từ vỏ
của cây hơ mớt, hơ mon, hơ joong, ta đuých... để làm váy, áo, khố mặc che thân
mỗi khi mùa Đông lạnh giá… Và khi nghề trồng bông phát triển, để có những màu
sắc ưng cái bụng, người Cơtu phải tìm hiểu, nghiên cứu từ nhiều loại vỏ cây, ốc
dưới suối, từ cây tà râm, từ củ ma rớt, từ cây ahứ, tìm màu vàng (rơơc) từ củ
nghệ rừng, màu đỏ (brôông) từ những hòn đá cuội dưới suối, màu chàm từ vỏ ốc
đốt thành bột trộn với hạt bắp ran cháy ...
Phụ nữ Cơtu làm bông.
Với thổ cẩm truyền thống, người Cơtu thích nhất là hoa văn bằng chì (hiện hoa
văn này không còn thấy họ dùng nữa) thứ đến là hoa văn bằng cườm trắng (chrtu
arát), loại hạt cườm làm bằng nhựa tổng hợp mua dưới xuôi.
Tuỳ thuộc vào từng lứa tuổi mà cách sáng tạo hoa văn bằng cườm khác nhau như:
Hoa văn hình hoa tình yêu (abơlơm), hoa văn hình lá atút (dáng giống chiếc
chong chóng), hoa văn hình các thiếu nữ Cơtu múa da dá (múa nữ), hoa văn hình
lá trầu (a bá), hoa văn xoắn buộc Gươl (hơ ma ca ting), hoa văn cườm hình hàng
rào (gơ roong), hoa văn hình mã não... Sau đó được dệt hoàn toàn bằng phương
pháp thủ công nhưng các hoa văn hết sức tinh tế tạo thành những hoạ tiết hoa
văn đặc sắc bằng cườm trắng trên nền chàm đen thể hiện tính thẩm mỹ và tài năng
sáng tạo của người phụ nữ Cơtu rất cao.
Sản phẩm dệt của người Cơtu gồm nhiều loại như: áo cột tay (adoót), váy ngắn
(cơ réch), váy dài (cơ đơớch), khố đàn ông (cha lon), tấm rèm (ư tuốc), tấm đón
khách, tấm điệu trẻ, dây thắt ngực (cơtêêng pa pát), tấm choàng (aduông), tấm
đắp (zrơ num), khăn đội đầu (chóch), võng, túi xách (chơ đhung)…
Nghề dệt thổ cẩm truyền thống của người Cơtu vùng núi Quảng Nam đã tạo nên tính
đa dạng về màu sắc đi cùng với nhiều lễ hội lớn của buôn làng. Các thiếu nữ
Cơtu trước khi đi lấy chồng được chị, mẹ, các bà bày cách trồng bông, dệt vải,
quay sợi, kéo sợi đến các thao tác về dệt.... Nhờ đó mà nghề dệt thổ cẩm của họ
được duy trì và phát triển từ đời nay sang đời khác.
Vào các dịp lễ hội của cộng đồng, làng đều tổ chức cho các bà, các chị thi tay
nghề. Những sản phẩm dệt của bà con nơi đây luôn mang đậm sắc thổ cẩm riêng
không những dùng làm đồ sinh hoạt trong gia đình mà còn được mang đi trao đổi
buôn bán với các địa phương khác hoặc dùng làm quà tặng cho những khách quý
hoặc bà con, họ hàng thân thuộc.
Phụ nữ Cơtu thôn Công Dồn, xã Zuôih, huyện Nam Giang(Quảng Nam) thu hoạch bông vải trồng trên đất rẫy.
Qui trình se sợi
Hạt bông vải sau khi thu hoạch về đem ra tách hạt và phơi cho bông khô
Qui trình quay sợi và kéo sợi thành búp
Qui trình bật bông
Qui trình giăng sợi vào khung dệt
Qui trình tạo hoa văn gợn sóng trên thổ cẩm
Trang phục truyền thống của thanh niên và nữ dân tộc Cơtu
Thổ cẩm luôn đồng hành cùng họ trong các dịp lễ hội truyền thống.
Hoa văn bằng chì trên nền vải trang phục truyền thống
Theo: danviet