Các
họa tiết hoa văn trang trí trên trang phục của người Dao Đỏ (Yên Bái)
là biểu hiện tính cần cù, nhẫn nại và bàn tay khéo léo, trí tưởng tượng
phong phú của người phụ nữ Dao Đỏ.
Với
trí tưởng tượng phong phú cùng sự cần cù và đôi bàn tay khéo léo, người
phụ nữ dân tộc Dao Đỏ đã biến tấu những điều đơn giản trong cuộc sống
hàng ngày thành những họa tiết rực rỡ tạo nên sự ấn tượng và làm nên bản
sắc riêng cho dân tộc trong bộ trang phục truyền thống.
Phải
mất rất nhiều công sức để trang trí hoa văn cho bộ trang phục của phụ
nữ Dao Đỏ. Để tạo thành bộ y phục đẹp người ta kết hợp 5 màu cơ bản,
nhưng chủ yếu là màu đỏ để làm phụ tiết. Họ đã tìm thấy trong thiên
nhiên như cỏ, cây, hoa lá, các loài động vật... để tạo nên những họa
tiết trang trí cho bộ trang phục thêm đẹp và rực rỡ.
Theo
phong tục của người Dao Đỏ thì trong bộ y phục, quan trọng nhất là
chiếc áo dài có màu chàm hoặc màu đen. Bên trong chiếc áo dài, phụ nữ
Dao còn mặc một chiếc áo “lui ton” giống như cái yếm, mặc bên trong che
kín cả ngực, cổ tròn mở sau gáy. Một trong những thứ tạo nên nét độc đáo
cho bộ y phục không thể không kể đến khăn đội đầu và các đồ trang sức
bằng bạc.
Chiếc
khăn đội đầu được người Dao Đỏ trang trí hình vết hổ, cây vạn hoa, hình
cách đoạn... Hoa văn ở trên khăn từ ngoài vào có 5 lớp, 5 lớp này được
bao khuôn ổ vuông ở trung tâm "điểm" của khăn. Khi đội lên đầu, các hoa
văn họa tiết của 5 lớp văn sẽ phô ra ngoài, làm tăng thêm vẻ đẹp của
chiếc khăn. Tua len làm bằng sợi len có tua rua bằng sợi tơ đỏ, ở lớp
ngoài với nhiều màu, không chỉ có tác dụng thẩm mỹ mà còn giúp để khi
vấn giữ cho khăn chặt hơn. Các họa tiết trên tua len gồm có hình sôm,
hình gấp khúc, hình cây thông...
Tiếp
đến là chiếc áo bé. Họa tiết hoa văn trên áo bé, tập trung chủ yếu ở
phần ngực, cổ và lưng áo. Hoa văn được trang trí trên ngực áo bé là cách
đính cúc hoa bạc theo chiều dọc ở giữa áo, áo bé mặc trong, áo dài mặc
ngoài, hàng hoa bạc giữa hai hàng quả bông len đỏ. Hoa văn trang trí
trên thân sau áo bé được thêu theo chiều dọc của áo, gồm các họa tiết
hình cây thông - với dân tộc Dao, hình cây thông chính là hình đuôi chó
cách điệu; hình dấu chân hổ - chính là hình chân chó cách điệu mà người
Dao vẫn đang thờ; hình hoa kiệu; hình thập ngoặc; hình răng cưa... được
thêu ở hai bên, cúc hoa bạc đính ở giữa rất đẹp.
Khác
với chiếc áo bé, hoa văn trang trí trên áo dài tập trung ở viền nẹp
ngực tà áo và đầu ống tay áo được trang trí các họa tiết hình sôm, hình
dấu chân hổ, hình răng cưa, hình quả trám, hình thập ngoặc... Nẹp ngực
mỗi bên đính 7 quả bông len đỏ và các tua len được đính ở nơi xẻ tà.
Ở
phần dây lưng, hoa văn trang trí tập trung ở hai đầu gồm các họa tiết
hình sôm, hình dấu chân hổ, hình cây thông, hình thập ngoặc và hình
người mặc váy. Khi thắt dây lưng phải cuốn từ 3 đến 4 vòng và buộc chặt ở
phía sau.
Nhưng
cầu kỳ, tỷ mỉ nhất vẫn là hoa văn trang trí trên quần. Họa tiết ở nửa
dưới của hai ống quần là các họa tiết thêu hình vuông, hình chữ nhật màu
đỏ - vàng - trắng, hình cây thông, hình chữ vạn, hình quả trám; bên
trong là các họa tiết hình sôm, hình thập ngoặc, hình dấu chân hổ, hình
răng cưa, hình người mặc váy.
Cuối
cùng là hoa văn trang trí trên tạp dề. Hoa văn trang trí chủ yếu là
hình răng cưa, hình cây thông, hình quả trám vuông có chữ "Vạn"... Viền
có các tua len màu đỏ, khi đã mặc áo, quần, thắt lưng thì cuốn tạp dề ở
ngoài cùng. Thắt tạp dề không những để che phần vải không thêu hoa văn
của áo dài mà còn tăng thêm vẻ đẹp sang trọng của bộ lễ phục…
Có
thể nói, hoa văn trang trí trên y phục của người phụ nữ Dao Đỏ không
chỉ biểu hiện tính cần cù, nhẫn nại và bàn tay khéo léo, trí tưởng tượng
phong phú cùng với con mắt thẩm mỹ mà về nghệ thuật còn rất tinh tế
trong việc sử dụng màu sắc, bố cục cân đối hài hòa, vui tươi, trong
sáng, góp phần tô điểm thêm cho vườn hoa trang phục đầy hương sắc của
các dân tộc ở tỉnh Yên Bái nói chung và bản sắc riêng vốn có của dân tộc
Dao Đỏ. Theo: cinet
|