Trong một
thời gian dài, lễ phục Nhà nước là vấn đề được dư luận quan tâm và gây
ra nhiều tranh luận trên cả những kênh chính thống cũng như không chính
thống… Nhưng đến nay, “hình dáng” của bộ lễ phục Nhà nước mới xuất hiện
trong… bản thể lệ cho cuộc thi đi tìm mẫu lễ phục Nhà nước do Bộ Văn
hóa, Thể thao và Du lịch vừa phát động.
Cần thiết có lễ phục Nhà nước
Trong
quá trình hội nhập với thế giới, càng ngày sắc thái riêng của mỗi quốc
gia càng được quan tâm. Trên thế giới, nhiều quốc gia có lễ phục và lễ
phục đã góp phần thể hiện bản sắc văn hóa truyền thống của quốc gia đó.
Trong các ngày lễ lớn và các nghi thức ngoại giao, lễ phục đã và đang
khẳng định dấu ấn đặc trưng của văn hóa dân tộc, khẳng định bản sắc dân
tộc và vị thế độc lập của một nền văn hiến quốc gia.
Ở ta,
vấn đề thiết kế lễ phục Nhà nước đã được đặt ra từ năm 1991. Bộ Văn hóa,
Thông tin lúc đó tổ chức thi thiết kế và đã nhận được một số mẫu thiết
kế. Tuy nhiên, khi trình lên Hội đồng Bộ trưởng, những mẫu thiết kế này
không nhận được sự đồng thuận. Cho đến năm 1999, Việt Nam tổ chức Hội
nghị cấp cao ASEAN, mời một số nhà may đến may thử kiểu áo lễ phục cho
nam giới nhưng cũng không thành công. Năm 2006, trong Hội nghị cấp cao
APEC, chúng ta chỉ mặc bộ áo dài để chụp ảnh kỷ niệm… Qua những cuộc
tiếp xúc này, tuy còn những ý kiến khác nhau về nhiều điểm, nhưng đều
thống nhất ở việc cần có lễ phục của Việt Nam.
Đã có tiêu chí để lựa chọn
|
Trang phục áo dài Việt Nam giành được nhiều thiện cảm. Ảnh: Châu Xuyên.
|
Sau
khi thu thập ý kiến góp ý của các học giả, nhà nghiên cứu, nhà quản lý,
nhà thiết kế, các doanh nghiệp may… ở cả 3 miền Bắc, Trung, Nam, cuối
cùng, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã đưa ra một đề bài chung cho các
mẫu thiết kế lễ phục để sử dụng trong các hoạt động quốc gia và quốc
tế.
Bà
Đoàn Thị Thu Hương bày tỏ, lễ phục Nhà nước là sản phẩm của trí tuệ tập
thể, đại diện cho dòng chảy văn hóa của cả dân tộc, có kế thừa trên
nhiều chiều nên lễ phục Nhà nước phải mang tính biểu tượng văn hóa, có
tính thời đại và bản sắc văn hóa của dân tộc Việt Nam; đẹp, thuận tiện,
phù hợp trong nghi lễ quốc gia và quốc tế; phù hợp với điều kiện khí hậu
và vóc dáng của người Việt Nam; khuyến khích thực hiện bằng chất liệu
truyền thống, sản xuất trong nước... nhận được sự đồng thuận cao. Tuy
nhiên, bộ lễ phục Nhà nước được thiết kế theo hướng truyền thống hay
hiện đại lại được ban tổ chức để mở, không áp đặt, cũng không định hướng
cụ thể để các nhà thiết kế rộng đường cho tư duy sáng tạo. Căn cứ vào
bộ thiết kế cụ thể để có thể chọn bộ truyền thống hay hiện đại làm mẫu
lễ phục hoặc chọn cả hai bộ để tùy từng tình huống, trường hợp cụ thể
khi sử dụng.
Nhà sử
học Dương Trung Quốc gợi ý, thiết kế là vấn đề sáng tạo, nhưng trang
phục là biểu thị lịch sử quốc gia. Do đó, về thời điểm lịch sử khi chúng
ta chuyển đổi tiếp cận văn hóa từ văn hóa Trung Hoa sang văn hóa phương
Tây là giai đoạn chúng ta chứng kiến những thay đổi căn bản không những
trong cuộc sống người dân mà trong cả lễ phục. Người đầu tiên có những
cách tân hiện đại cho những bộ trang phục truyền thống cần nói đến là
Vua Khải Định khi sang Pháp với bộ cánh nửa Tây, nửa ta. Bộ cánh từng bị
nhà cách mạng Phan Châu Trinh phê là lố lăng. Người thứ hai chính là cụ
Phan Châu Trinh. Với tư cách là một người duy tân, muốn âu hóa, cụ đã
chọn những bộ comple cổ điển nhưng chất liệu để may áo là vải tơ tằm nội
địa. Bộ comple này thời đó được coi là mốt và được đặt tên là bộ cánh
Phan Tây Hồ (đặt theo tên của cụ Phan Châu Trinh). Người có những kết
hợp đông và tây hoàn hảo nhất là Vua Bảo Đại. Bảo Đại là người ý thức
được trách nhiệm của quốc gia nên phải bảo tồn giá trị văn hóa của dân
tộc, đồng thời lại là người được Âu hóa từ gốc nên khi trở về chấp
chính, việc thay đổi đầu tiên của ông là thay đổi trang phục của triều
đình trên phương hướng vẫn giữ bộ trang phục của dân tộc nhưng gọn gàng
và tiện dụng hơn. Cách mạng thành công, nhà may Phú Thịnh được Chủ tịch
Hồ Chí Minh yêu cầu thiết kế cho Bác kiểu áo phải luôn mở cổ áo… Đây là
những gợi ý dựa trên nền tảng những giá trị đã trở thành kinh điển và
thể hiện nền văn hóa Việt Nam là sự kết hợp giữa đông và tây.
Đề bài
và gợi ý lời giải đã có, nhưng liệu sản phẩm cụ thể có được ra lò? Theo
ông Vi Kiến Thành, Cục trưởng Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm, tuy
đã đưa ra được bản thể lệ cho cuộc thi thiết kế mẫu lễ phục Nhà nước
dựa trên ý kiến của số đông các chuyên gia nhưng mẫu lễ phục mới chỉ
được hình dung trên lý thuyết, khó khăn nhất và cũng quan trọng nhất là
phải tạo ra được sản phẩm cụ thể mà điều đó lại hoàn toàn phụ thuộc vào
các nhà thiết kế.
Theo: QĐND