Một số tranh trên gốm của Nguyễn Huy Thiệp, vẽ V.Hugo, M.Gorki, Hemingway, kỵsĩ Đông Ki Sốt...

Tạo hóa tạo ta chơi/Ta chơi trò tạo hóa

Nguyễn Bảo Sinh nổi tiếng chọn được cách rong chơi đầy thú vị trong đời- làm thơ, nuôi chó, chọi gà. Giữa phố phường chật hẹp người đông đúc, tư dinh mấy nghìn mét vuông của ông đánh dấu bằng tấm biển đầu ngõ: Nguyễn Bảo Sinh 167 Trương Định. Thôi thế coi như con ngõ này mang tên ông còn gì, dù đầy cư dân khác sinh sống.

Hôm 15/6, Bảo Sinh làm tiệc hoành tráng để cúng giỗ con chó béc-giê tên Ami, “tạ thế” nhiều năm trước- mà theo ông- đã khai sinh ngành kinh doanh chó cảnh Việt Nam. Ngoài ra còn cầu siêu cho hàng trăm con vật cũng “yên nghỉ” nơi này.

Khách khứa- bất cứ ai ở đâu đến đều được chào đón. Sau màn lễ lạt thì thưởng thức cỗ chay, tráng miệng xôi vò chè hoa cau, trái cây. Nghe hát dân ca và ngâm thơ chủ nhân. Lúc về giắt túi tập Huyền thi, văn xuôi Thú chơi Hà Nội… chủ nhân tặng.

Không hiểu do tin đồn thất thiệt hay nhìn tôi giống con bệnh mà mỗi khi gặp, Bảo Sinh hay cười cười đọc câu thơ: Suốt đời chỉ yêu một người/Bệnh ấy còn nặng hơn mười ung thư.

Trong buổi chiều 15/6, ông nhắc chính ông đã tặng tôi cái tít Nguyễn Huy Thiệp sang sông làm kinh tế hai chục năm trước. Hồi đó anh Thiệp mở nhà hàng Hoa Ban bên kia cầu Chương Dương, còn Sang sông là tên một truyện ngắn của anh.

Họa sĩ Nguyễn Hồng Hưng, bạn thân của Thiệp còn tức cảnh: Tướng về hưu mở nhà hàng/Nguyễn Huy Thiệp phải đi làm tiểu nhi (tức tiểu nhị, người phục vụ).

Sau Bảo Sinh có ông Văn Thùy cũng làm được một số câu thơ dân gian ấn tượng. Bảo Sinh đa dạng hơn. Song nhiều câu bậy “thôi rồi”, chỉ có thể tấu lên ở bàn trà quán nước, đàn ông với nhau.

Có những câu để các “thi bá” trêu nhau thì hợp: “Đêm nằm nghĩ mãi không ra/Tại sao thằng ấy lại là nhà thơ”. Có câu châm chích được phụ nữ và cám cảnh cho đàn ông: Bỏ cả giang sơn theo người đẹp/Ai hay người đẹp muốn giang sơn. Nhà thơ khoe, giáo sư Ngô Bảo Châu từng trích dẫn ông khi nhận căn hộ chính phủ tặng, rằng anh rất vinh dự nhận tấm lòng của nhân dân bởi: Khi mê tiền chỉ là tiền/Ngộ rồi mới biết trong tiền có tâm.

Một trong những điều thú vị của những người như Bảo Sinh là chất trào lộng. Từ cô ca ve đến ông thân đáng kính đều là đối tượng đáng “chòng”.

“Khách hỏi ca-ve: Sao vừa chạm giường đã rên hừ hừ?- “Vì em yêu nghề”.

Biết nhà thơ dân gian rất khoái được người khác thuộc thơ nên mỗi khi gặp, tôi thường thử “trí nhớ bệnh hoạn” bằng cách đọc những câu hợp văn cảnh, ví dụ: Không tưới cho hoa ni lông/Không tâm sự với người không hợp mình. Ông cũng có vẻ tâm đắc những dòng này nên đã khắc thành bia để ở vườn nhà: Tạo hóa tạo ta chơi/Ta chơi trò tạo hóa/Hợp tan mây thành đá/Nhật nguyệt hóa như như.

Nguyễn Huy Thiệp- cuộc chơi mới

Mọi người đến với hai văn nhân họ Nguyễn hôm ấy đúng là được bữa vui. Ai quan tâm chó cảnh mèo cảnh thì ra vườn nghịch, trêu nó. Sủa om sòm, điếc tai. Ở nghĩa địa động vật, thấy nhiều người đứng thắp hương thắp khói, mặt mũi ưu tư. Đi thang máy lên tầng 6 thì có cả thế giới phụ kiện, thức ăn thức uống của các “chàng nàng”. Cũng áo yếm, xe nôi, làn (để chủ xách thú cưng bát phố), vân vân, y như người.

Có một góc nhỏ để Nguyễn Huy Thiệp bày tranh trên gốm của anh. Nguyễn Huy Thiệp vẽ phong cảnh và chân dung nhà văn Việt Nam thì không mới nhưng lần này anh thiên về đặc tả văn hào thế giới cùng trích dẫn lập ngôn của họ.

Ví như, Victor Hugo nom trầm tư nơi lòng đĩa, còn mặt sau là: “Tôi không còn thù địch nữa khi họ khốn nạn”.

“Mỏng và giòn ơi! Tên ngươi là đàn bà” , “Ai trộm túi bạc của tôi là trộm một vật không giá trị” (Shakespeare).

Giữa hàng trăm đĩa nhìn hoa mắt, tôi chọn một chiếc để tặng cô bạn, vẽ Shakespeare và có câu cô ấy sẽ thích: “Trả tiền đắt cái gì thì được thỏa mãn nhiều”, “Có những đức chỉ thực hiện được khi người ta giàu”.

Và chọn Hemingway để tặng nhà văn có cái tên “gần giống”- Lê Minh Khuê. Hemingway là nhà văn ưa thích của chị. Cách ngôn Hemingway: “Bạn cho họ thế lực đi và bạn sẽ thấy lương tri họ trở thành cái gì”.

Có chàng cọp mặt buồn rười rượi, và “Ôi! Thời oanh liệt nay còn đâu!” Thấp thoáng đâu đây nụ cười của người vẽ.

Vừa thấy con gái tôi, Nguyễn Huy Thiệp xoa đầu khen mấy câu rồi nhón đĩa nhỏ có hình cô bé cầm cây đèn, tặng nó. Sau một hồi lật lên lật xuống, tôi đã chọn được một chồng kha khá để mua thì họa sĩ Đào Hải Phong đứng cạnh bảo “Balzac được đấy”, thế là tôi bê nốt ông này. Nom ông Tấn trò đời đậm đà với hàng ria con kiến và nét sắc sảo, còn cách ngôn của ông thấm thía: “Vinh quang là mặt trời của người chết” (!) Cuối buổi, chủ nhân lại tặng một xấp nặng trĩu nữa, biến chúng tôi thành những người đại tham lam khi ra về.

Tóc bạc lại gặp má đào…

Thập kỷ đầu 90, ai đến nhà Nguyễn Huy Thiệp ở làng Cò cũng nhận xét đôi câu về bức tượng Phật trong vườn. Người trêu giống Phạm Thị Hoài người trêu giống Dương Thu Hương. Bây giờ tượng vẫn đó song khu vườn đã thu hẹp lại qua mấy lần gia chủ xén đất để bán. “Bán đất cũng như bán dâm ấy, thử một lần thế là làm mãi”- lời gia chủ.

Hàng chục năm, vợ con chứng kiến ông mê vẽ quên ăn quên ngủ, suốt ngày đi đi về về Bát Tràng. Tranh và không chỉ tranh, như vừa thấy, là góc để Nguyễn Huy Thiệp thỏa đam mê và thể hiện sự sâu sắc cùng óc hài hước.

Lâu không gặp, thấy tóc anh Thiệp bạc nhiều. “Tóc bạc lại gặp má đào”- câu có vẻ hợp tạng hóm ngầm của anh, nên mới chọn lia lên đĩa.

Micro nhà đài chĩa vào nhà văn ngõ hầu bắt đầu cuộc phỏng vấn, anh gạt đi “Chơi, kiếm tiền ấy mà”. Nhưng mà có bán chác gì mấy đâu. Có một cái hòm giấy nhỏ, ai thả bao tiền tùy tâm. Về cuối buổi lại còn vừa bán vừa tặng, búa xua.

Một vị khách trẻ trung dốc cái túi đầy sách ra xin chữ ký nhà văn. Anh tên Hào, sưu tầm Nguyễn Huy Thiệp lâu lắm rồi- Những ngọn gió Hua Tát đời đầu chẳng hạn, giấy đen ngòm. Với sách, Nguyễn Huy Thiệp cũng vừa trân trọng vừa khinh bạc. Nghe anh đọc thơ Tagore, thơ Neruda, thấy trào dâng niềm yêu thơ, yêu văn học. Nhưng rồi anh quay phắt: Sách, kể cả của thế giới, rác rưởi là chính! Vừa nghe chuyện anh phóng tay tặng nghệ sĩ chục triệu một lúc bởi cảm kích vì lao tâm khổ tứ dựng kịch của anh, hôm sau có vẻ đã chuyển quan tâm sang chuyện khác ngay rồi.

“Tôi đã sống trên trung bình của thời đại tôi”- câu của J. Cousteau cũng được họa sĩ Thiệp cho lên đĩa. Không hiểu có liên quan gì đến tâm tư chủ nhân hay không.

                                                                                             Theo: Tiền Phong