Đây là ngôi làng có lịch sử lâu đời, xưa gọi là làng Đinh Xá. Đặc trưng
sản phẩm của làng nghề là gốm son, sản xuất nhiều sản phẩm như: Bình
rượu, ấm trà, nồi nấu món cá kho làng Vũ Đại nổi tiếng. Mấy năm gần đây,
gốm Quyết Thành đã bắt đầu có thị trường xuất khẩu sang Nhật Bản, Hồng
Kông, Mỹ...
Thăng trầm làng gốm
Cách thành phố Phủ Lý hơn 5km, tôi đã tìm về làng nghề gốm Quyết
Thành, một làng nghề có lịch sử gần 500 năm. Trò chuyện với tôi, một
“già làng” kể lại: “Từ năm 1959, với mục đích khôi phục và phát triển
nghề gốm, chính quyền đã tái thành lập Hợp tác xã gốm Quyết Thành.
Ban đầu, nghề gốm chỉ còn tập trung được ở khu vực làng Hạ, người
làng Thượng không nổi lửa lò nung nữa mà sang làm thuê cho làng Hạ. Đến
năm 1989, thị trấn Quế bắt đầu được thành lập, Đinh Xá Thượng được tách
ra thành làng Đanh Xá, thuộc xã Ngọc Sơn (huyện Kim Bảng), còn làng Hạ
được đổi tên là làng Quyết Thành theo tên Hợp tác xã và được tách ra
thành một thôn của thị trấn Quế...”.
Theo tìm hiểu, gắn liền với nhiều giai đoạn phát triển thăng trầm của
đất nước, làng nghề gốm Quyết Thành cũng bị cuốn theo những thăng trầm
ấy. Trong những khoảng thời gian đó, làng nghề phát triển thưa thớt, lò
nung dần bị nguội lửa, có khi tưởng chừng như bị mai một.
Sản phẩm chỉ lưu thông trong khu vực nội địa, các dịch vụ thu mua đi
bán dạo khắp nơi. Vì thế, sản phẩm không nhiều, công nghệ không có ai
dám đầu tư thay đổi. Qua khảo sát, toàn bộ làng gốm có hơn 600 khẩu, và
hơn 200 hộ gia đình thì hiện tại chỉ có khoảng 70 hộ, với mỗi hộ một
lao động chính còn tham gia làm nghề thường xuyên.
|
Tên của làng nghề 500 năm được đặt cho tên làng hiện nay thuộc thị trấn Quế (Kim Bảng, Hà Nam). |
Năm 2004, làng nghề đã được công nhận là làng nghề truyền thống của
tỉnh Hà Nam. Bên cạnh đó, sản phẩm có màu vàng son gắn với những mẫu sản
phẩm đa dạng mang tính truyền thống được quảng bá rộng rãi, được nhiều
người biết hơn. Trong đó, những người thợ giỏi được công nhận vì đã có
công lao đóng góp cho phát triển làng nghề. Làng gốm Quyết Thành dần
được khôi phục lại, còn sớm tạo được thương hiệu.
Nhờ nhiệt huyết của những người con yêu nghề gốm, hiện nay mỗi năm
làng nghề đã cho ra được 6 triệu sản phẩm, chủ yếu là bình rượu, ấm trà,
chum lọ,... và một số vật dụng cần thiết khác trong cuộc sống. Sau khi
cho ra lò, những sản phẩm được phân phối ở các tỉnh: Hà Nội, Hà Giang,
Thái Bình, Thanh Hóa,... cùng các tỉnh miền Nam. Tuy làng gốm còn mỗi 5
lò đốt, trong đó chỉ có một lò đốt công nghệ mới nhưng đã mang lại thu
nhập trung bình mỗi tháng 3,5 triệu đồng/người.
Chia sẻ nỗi niềm về làng nghề của mình với PV Báo CAND, ông Nguyễn
Đức Phú, Chủ nhiệm Hợp tác xã làng gốm Quyết Thành bày tỏ: “Dẫu làng
nghề được gây dựng lại, nhưng vẫn còn tồn tại một số vấn đề như các
khoản thuế chưa được ưu đãi, lực lượng có tay nghề lao động ít, thiếu sự
đầu tư, chú trọng của các cấp ban ngành Nhà nước. Cần có những lò đốt
công nghệ mới để đảm bảo môi trường. Ngoài ra, một số mặt hàng gia dụng
đầu ra còn chậm, còn lại đã có thương hiệu nên được thương lái đặt
hàng...”.
|
Ông Nguyễn Đức Phú, Chủ nhiệm Hợp tác xã gốm Quyết Thành. |
Bí ẩn gốm quý "biết" thải độc rượu
Từ lâu, gốm Quyết Thành nổi tiếng bởi có khả năng thải aldehit (chất
độc trong rượu). Hôm chúng tôi đến đây, vô tình gặp anh Nguyễn Tiến Thao
(quê ở Hải Phòng). Anh Thao có một cơ sở sản xuất rượu, về Quyết Thành
tìm hiểu để đặt hàng mua gốm về ngâm rượu.
Chia sẻ lý do tìm về làng gốm Quyết Thành, anh Thao nói: “Tôi cũng
được nghe về chuyện gốm biết thải độc rượu nên từ Hải Phòng để tìm hiểu.
Nếu chuyện này có thật thì sẽ kết hợp gốm nơi đây với rượu truyền thống
nhà tôi để tạo nên loại rượu mới… giúp người uống không sợ bị ngộ độc,
đảm bảo sức khỏe cho người tiêu dùng”.
|
Một số sản phẩm của làng gốm Quyết Thành. |
Ông Nguyễn Đức Phú – Chủ nhiệm Hợp tác xã làng gốm Quyết Thành lý
giải: “Nhờ thiên nhiên khí hậu ban tặng mà đất ở đây khác với những nơi
khác không có được. Vì thế, khi sản phẩm đem đựng rượu thì thải được
chất độc rượu Aldehyt (Aldehyt là một độc tố gây ung thư, bệnh tim mạch,
những bệnh thoái hóa thần kinh như bệnh mất trí nhớ, Parkinson và
Alzheimer,… dù với một lượng ít – PV), những độc tố ra ngoài. Mà vẫn giữ
được hương vị của rượu, không giảm nồng độ, thể tích và uống sẽ thấy
mát. Ngoài ra, dùng sản phẩm ấm trà để pha thì uống thơm và mát, giữ cho
trà được lâu vì cách ẩm tốt”.
Cũng theo ông Phú, hiện tượng đặc biệt này khoa học chưa lý được
nhưng từ trước đến nay các thương hiệu rượu truyền thống, chè sa tuyết
nổi tiếng đang kết hợp sử dụng với sản phẩm của chúng tôi.
Qua bao thăng trầm cùng với đất nước, làng nghề gốm Quyết Thành dần
xây dựng được thương hiệu trong và ngoài nước với đa dạng sản phẩm độc
đáo. Làng nghề truyền thống ấy dần mạnh mẽ được xếp vào vị trí có sản
phẩm hàng son được Sở Khoa học và Công nghệ công nhận thương hiệu Gốm
son mỹ nghệ vào năm 2010.
Ông Nguyễn Đức Phú - Chủ nhiệm Hợp tác xã làng gốm cho
biết: “Nghề gốm xuất hiện ở làng Đinh Xá (cũ) khoảng 500 năm trước, do
một người từ Thanh Hoá mang ra truyền lại nơi đây. Sau đó cả làng gọi
ông là tổ sư nghề gốm nhưng chưa có ghi chép cụ thể. Để báo ơn cho ông,
làng đã tôn làm Thành hoàng làng, đặt đền thờ tại đình làng và hàng năm
đều mở hội làng vào hai ngày là 15 và 16 tháng Giêng Âm lịch để tưởng
nhớ đến ông tổ nghề của làng gốm Quyết Thành”
Theo: cadn.com.vn