"Nghe tiếng đàn Goong nhịp tim xôn xao, nghe tiếng
đàn Goong nhịp chân nghiêng chao… tiếng đàn đinh Goong reo rắt, nói lời
yêu nhau...”, là câu hát hàng ngày theo bà con lên nương rẫy. Đàn Goong -
một nhạc cụ dân tộc của người Gia Rai được sử dụng nhiều trong lễ hội,
những đêm tâm tình của các đôi trai gái.
Nghệ nhân Y Coh Hra say sưa chơi đàn Goong.
Càng vào đến gần buôn C1 (thị trấn Ea Súp, Đắk Lắk) chúng tôi càng
nghe rõ những âm thanh du dương, thánh thót, lúc cao vút, lúc trầm bổng
giữa buổi chiều thanh vắng.
Lần theo tiếng nhạc, chúng tôi thấy trên bậc cửa nhà sàn gỗ truyền
thống của người Gia Rai, ông Y Coh Hra- tên thường gọi là Ma Pho (59
tuổi) đang lướt tay qua các dây nối trên ống nứa tạo thành một thứ âm
thanh kỳ diệu nghe đến say lòng. Nghe chúng tôi tò mò hỏi nhạc cụ gì lạ
thế, Ma Pho vui vẻ nói đây là cây đàn Goong.
“Để làm một chiếc đàn Goong không khó, trước tiên cần chọn một ống
nứa hoặc tre thật già có chiều dài 70 – 80 cm, hong khô trên gác bếp
lửa, 1-2 quả bầu to, tròn được lấy ruột phơi khô, 12 dây kẽm hoặc dây
đàn ghi ta và một ít tre hoặc gỗ để làm tai đàn. Cây đàn Goong tôi đang
sử dụng có chiều dài 70cm, 2 đầu được gắn 2 quả bầu khô giúp âm thanh
của đàn được to và trong hơn so với đàn 1 bầu. Để sử dụng được đàn
Goong, người học phải luyện tập ít nhất vài ba tháng. Khi đánh gốc đàn
được chống vào bụng, bàn tay đỡ thân đàn, ngón tay gảy dây !”, Ma Pho
nói.
Giữa buôn, trên bậc thềm ngôi nhà xây cấp 4, nghệ nhân Y Bung Hra
năm nay đã bước sang tuổi 106 ngồi kể chuyện về cây đàn Goong cho chúng
tôi nghe . Trai Gia Rai đi tán gái, lấy được vợ đều cần có đàn Goong.
Những đêm trăng sáng, trai gái thôn bản ngồi quây quần bên bếp lửa, nhờ
tiếng đàn Goong mà nhiều cặp đã thành vợ, thành chồng… Như cách nói của
dân tộc mình, âm thanh ấy lúc rạo rực như tiếng chim Chơ Rao, da diết
như con thú hoang gọi bầy, lúc êm đềm như buổi chiều Tây Nguyên dần tắt
nắng, hiền dịu như suối chảy róc rách. Tiếng đàn Goong cũng không thể
thiếu trong những dịp vui, dịp lễ hội, các chàng trai sử dụng để chơi
độc tấu, đệm cho nhau hát, hoặc nhờ tiến đàn nói thay tâm tình của mình
dành cho cô gái, tạo nên niềm vui, sự hứng khởi, gắn kết mọi người lại
gần nhau hơn. Tiếc là, thanh niên giờ chỉ mê nhạc sống, mê xem tivi!
Biết chơi đàn Goong từ khi còn nhỏ, ông Y Te Hra (buôn Mtha, xã Ea
Rốk, Ea Súp) kể “Ngày xưa tiếng đàn Goong có mặt ở mọi nơi, theo bước
chân các chàng trai, cô gái trên đường đi nương rẫy, kề bên nhau tâm sự
trong ngày lễ hội ở buôn làng. Thời đó hầu như trai làng nào cũng biết
chơi đàn Goong, nhưng bây giờ cả làng chỉ có một số ít người già biết
chơi loại nhạc cụ này, thanh niên chỉ thích chơi đàn điện tử, không ai
chịu học đàn T’rưng, đàn Goong…”.
Ông Y Muyk K’sơr, Chủ tịch Ủy ban mặt trận tổ quốc thị trấn Ea Súp
cũng là tín đồ nhiệt thành của đàn Goong, chia sẻ : Người Gia Rai trên
địa bàn tỉnh Đắk Lắk sống chủ yếu tập trung ở huyện Ea Súp. Đàn Goong là
kho báu về văn hóa dân tộc Gia Rai mà ông bà để lại, để gửi gắm niềm
vui, nỗi buồn, nỗi lòng sâu kín không dễ giãi bày. Đàn Goong độc đáo vì
chuyển tải kho tàng âm nhạc của người Gia Rai một cách giản dị, tự
nhiên, chưa thấy nhà nước có biện pháp nào ngăn chặn đà mai một. Tiếc
thay!
Nghệ nhân Y Malai Kpă cho biết: “Hiện nay trên địa bàn huyện chỉ còn
khoảng 7-8 người già có thể sử dụng đàn Goong một cách thành thạo. Đàn
goong đang dần rơi vào quên lãng. “Hiện tôi đang công tác tại trạm xá
thị trấn Ea Súp. Sắp tới về hưu tôi sẽ có nhiều thời gian hơn cho việc
làm đàn Goong và tổ chức các buổi giao lưu văn hóa giữa các dân tộc trên
địa bàn, để góp phần gìn giữ và phát huy”.
Theo tienphong.vn