Để thực hiện mục tiêu “Đề án đào tạo nghề cho lao động nông thôn đến năm
2020”, Tổng cục Dạy nghề đã tổ chức thí điểm các mô hình đào tạo nghề
kêt hợp 3 bên giữa Tổng cục Dạy nghề - cơ sở đào tạo- doanh nghiệp.
Trình độ lao động làng nghề kém
Hiện
nay, cả nước có 2.790 làng nghề, với 11 triệu lao động, tạo ra các sản
phẩm đa dạng và phong phú, thuận lợi cho việc mở rộng thị trường tiêu
thụ trong nước và xuất khẩu. Theo số liệu thống kê của Bộ Nông nghiệp và
Phát triển nông thôn, các làng nghề đã tạo việc làm cho khoảng 24% lao
động nông thôn trong đó có 28,18% số làng nghề có công việc liên tục
trong 12 tháng; 9,04% số làng nghề có công việc 11 tháng; 27,66% số làng
nghề có công việc 10 tháng mỗi năm. Nghề gốm sứ, đồ gỗ, mây tre tạo ra
công việc ổn định ở mức độ cao nhất.
Trong
những năm gần đây, số hộ và cơ sở ngành nghề ở nông thôn đang tăng lên
với tốc độ bình quân từ 8,8 - 9,8%/năm, kim ngạch xuất khẩu từ các làng
nghề cũng không ngừng tăng lên. Trung bình mỗi cơ sở sản xuất tạo việc
làm ổn định cho khoảng 27 lao động thường xuyên và 8 - 10 lao động thời
vụ; hộ cá thể chuyên nghề tạo 4 - 6 lao động thường xuyên và 2 - 5 lao
động thời vụ. Đặc biệt, ở những làng nghề thêu ren, dệt, mây tre đan,
mỗi cơ sở có thể thu hút 200 - 250 lao động.
|
Lực lượng lao động ở các làng nghề cần lắm những người nghệ nhân giàu kinh nghiệm |
Nhưng
đáng lo ngại, các làng nghề đang đứng trước nguy cơ suy giảm và mai
một… Số lao động làng nghề bình quân đã qua đào tạo tại các làng nghề
chiếm tỉ lệ rất nhỏ. Việc thiếu nhân lực kĩ thuật của các làng nghề ngày
càng trở lên trầm trọng, do lao động có tay nghề đang chuyển dịch sang
làm việc ở các lĩnh vực khác hoặc thoát li khỏi địa phương càng làm cho
việc duy trì và phát triển làng nghề thêm khó khăn.
Ông
Trịnh Quốc Đạt, Trưởng ban đào tạo Hiệp hội làng nghề Việt Nam cho
biết, nhiều làng nghề truyền thống hiện nay thiếu vắng đội ngũ thợ lành
nghề, thợ tạo mẫu, các nghệ nhân cao tuổi ngày càng già yếu đã hạn chế
việc truyền nghề. Đa số lực lượng lao động có trình độ văn hóa và trình
độ thẩm mỹ chưa cao. Hầu hết, chủ hộ sản xuất ở các làng nghề chưa được
đào tạo về quản trị kinh doanh và thiếu kiến thức về kinh tế thị trường.
Một nguyên nhân nữa khiến những ở
những làng nghề truyền thống ngày càng ít thợ giỏi, thợ lành nghề là do
việc dạy nghề phần lớn theo lối truyền nghề trong các gia đình, cầm tay
chỉ việc; các làng nghề cũng không tổ chức đào tạo bài bản nên hiệu quả
chưa cao. Hiện nay, nhiều lao động trẻ lại xu hướng thoát ly, tìm việc
làm trong các khu công nghiệp ngày càng nhiều.
“Thu
nhập ở các khu công nghiệp cao tương đương với làm nghề truyền thống
nhưng lại ổn định hơn. Làm nghề truyền thống có lúc nhận được nhiều đơn
hàng thì có việc, nhưng cũng có tháng ngồi chơi không”, anh Nguyễn Quang
Minh, một lao động ở làng nghề sơn mài ở Hạ Thái (Thường Tín, Hà Nội)
chia sẻ.
Cần có mô hình đào tạo chuyên sâu
Theo
ông Vũ Quốc Tuấn, chủ tịch Hiệp hội làng nghề Việt Nam, trong các làng
nghề, thu nhập của người lao động thường cao gấp 2-3 lần hoặc hơn nữa so
với lao động ở các làng thuần nông. Đào tạo nghề cho lao động nông thôn
vừa đảm bảo nâng cao chất lượng lao động vừa nâng cao sức cạnh tranh
hàng hoá và dịch vụ ở nông thôn. Tuy nhiên, hiện có nhiều chính sách xoá
đói, giảm nghèo chỉ dừng lại ở việc cấp đất, tặng nhà, chưa chú trọng
đến việc đào tạo nghề để lao động nông thôn có thể thoát nghèo và giàu
lên ngay trên mảnh đất quê hương.
Ngày
29/11/2010, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Quyết định 1956/QĐ-TTg về
Đề án đào tạo nghề cho lao động nông thôn đến năm 2020, với tổng kinh
phí khoảng 24.000 tỷ đồng. Trong đó mục tiêu năm 2010, bình quân dạy
nghề cho khoảng 1 triệu lao động nông thôn. Quyết định cũng chỉ rõ, chất
lượng và hiệu quả dạy nghề phải đạt 70- 90% lao động qua đào tạo có
việc làm đúng nghề, tăng thu nhập của lao động nông thôn; góp phần
chuyển dịch cơ cấu lao động và cơ cấu kinh tế, phục vụ sự nghiệp công
nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn.
|
Khách tham quan các sản phẩm làng nghề |
Để
đề án đạt được mục tiêu trên, Ông Trịnh Quốc Đạt, Trưởng ban Đào tạo
Hiệp hội làng nghề Việt Nam đã đưa ra 7 giải pháp phát triển nhân lực kĩ
thuật cho sự phát triển làng nghề đến năm 2020. Đó là: qui hoạch phát
triển làng nghề; tổ chức đào tạo có hiệu quả lao động nông thôn học nghề
truyền thống phát triển sản xuất làng nghề; đào tạo lại đội ngũ thợ
giỏi làng nghề; đào tạo lại đội ngũ chuyên sâu thiết kế mẫu mã sản phẩm;
đào tạo các chủ cơ sở sản xuất, chủ doanh nghiệp làng nghề về nghiệp vụ
quản trị doanh nghiệp; tăng cường hợp tác quốc tế về đào tạo, xuất khẩu
lao động; tổ chức thực hiện phát triển nguồn nhân lực kĩ thuật phát
triển làng nghề của chính quyền các cấp.
Trong
năm 2010, Tổng cục Dạy nghề đã triển khai đào tạo thí điểm 3 mô hình
dạy nghề truyền thống: đào tạo lao động để xây dựng làng nghề mới; đào
tạo lao động để xây dựng làng nghề mới gắn với vùng nguyên liệu; đào tạo
nguồn nhân lực để phát triển làng nghề. Ba mô hình này có hình thức
phối hợp 3 bên giữa Tổng cục Dạy nghề - cơ sở đào tạo- doanh nghiệp.
Đến
nay, các lớp thí điểm đã tuyển sinh được 2.149 lao động theo đúng đối
tượng của Đề án 1956 đặt ra. Nhờ có sự gắn bó chặt chẽ giữa nhu cầu của
người dân, nơi đào tạo và nơi sử dụng lao động nên sau học nghề có
khoảng 80 - 90% học viên có việc làm ổn định với mức thu nhập 1-3 triệu
đồng/người/tháng. Một số ngành nghề như đúc, dát đồng, chạm khảm, chế
biến thủ công mỹ nghệ có học viên thu nhập đạt 5- 6 triệu
đồng/người/tháng.
Theo vietq.vn