Trò chuyện với Dương Phú Hiến - “nhà sưu tầm cổ vật bậc nhất Châu Á”
(Ngày đăng: 18/07/2013 Lượt xem: 428)
Nhà sưu tầm cổ vật Dương Phú Hiến.
Thời gian qua, dư luận ồn lên rất nhiều câu hỏi về nhà sưu tầm
cổ vật Dương Phú Hiến - người được coi là “giàu nhất Việt Nam”, “ông vua
đồ cổ ẩn danh”, “người giữ kho báu vật quốc gia”… Phóng viên Lao Động
thứ 7 đã có cuộc gặp gỡ ông Hiến để nghe ông trả lời sòng phẳng các vấn
đề này.
3 đời mê cổ vật
Thưa ông, được biết gia đình ông chơi cổ vật có truyền thống
“cha truyền con nối”. Ông có thể cho biết, ông đã được thừa kế khoảng
bao hiện vật?
- Tôi không tính được nhưng đa số là đồ gốm sứ và một số tượng nhỏ, tổng
cộng cũng khoảng trên 1 vạn hiện vật, do các cụ để lại từ ngày xưa. Còn
đa số về sau này do tôi sưu tầm, trong thời kỳ còn dễ dàng.
Có lần ông trả lời báo chí rằng hiện mình sở hữu khoảng 4
vạn (40.000) hiện vật. Số hiện vật này đã bao giờ được giám định chưa?
Ông đếm chúng bằng cách nào? Có liệt kê sổ sách từng loại hay chỉ ước
tính số lượng?
- Số lượng thì ước tính thôi vì nhiều quá nên tôi chưa đếm được. Các
hiện vật của tôi chưa bao giờ được giám định, chỉ giám định theo yêu cầu
từng đợt như dịp đại lễ 1.000 năm Thăng Long - Hà Nội thì hơn 1.000 cổ
vật được giám định và đưa đi triển lãm, đây là đợt đầu tiên, với sự có
mặt của hội đồng giám định quốc gia. Một số đợt Bảo tàng Lịch sử Việt
Nam qua chọn một số đồ về để triển lãm cũng có giám định. Còn đồ Lý,
Trần của gia đình thì họ cứ đến là “nhíp” thôi chứ chẳng cần phải giám
định gì, vì là đồ tốt. Đồ gốm hoa nâu của nhà tôi cũng vậy, là nguyên
bản gốc và loại gốm này rất khó bị làm giả.
Rất nhiều người đặt ra câu hỏi: Ông Hiến lấy đâu ra nhiều
tiền như thế? Có người còn hồ nghi với khối tài sản của ông. Ông thường
không bao giờ tự ái về điều đó. Ông từng cho biết, chơi cổ vật là việc
của những người cần có nhiều tiền, thậm chí là rất nhiều tiền?
- Đúng thế. Cần rất nhiều tiền.
Bản thân việc chơi cổ vật của ông được bắt đầu từ truyền
thống của gia đình. Ông nội của ông là cụ Dương Lương Quang - một nhà tư
sản kinh doanh ôtô. Có lần báo chí đăng tải, cụ Quang đã từng hiến tặng
154 chiếc ôtô cho cách mạng. Cụ Quang có sở thích sưu tập đồ cổ và
truyền lại cho bố ông và sau đó đến ông tiếp tục kế nghiệp?
- Ông nội tôi là Dương Phú Hữu, cụ làm nghề bốc thuốc. Cụ Dương Lương
Quang là bạn của ông nội tôi, cụ vốn là một nhà tư sản ôtô (trước ở số
25-27 Bà Triệu cũ, thông sang cả Hàng Bài). Tôi có nghe chuyện cụ Dương
Lương Quang có tặng 154 ôtô cho cách mạng và cả khu nhà đất số 25-27 Bà
Triệu cho nhà nước.
Ông từng cho báo chí biết, việc sưu tập cổ vật của ông cũng
chỉ thực sự mạnh mẽ khoảng 30 năm nay, và tiền dành cho thú chơi này
chính là nhờ ông bán đất. Có thời gian ông sinh sống tại nước ngoài,
dành dụm được ít tiền ông về nước mua hết đất trồng rừng?
- Khi về nước có tiền tôi mua đất dự án Palm, bán rẻ, ngay tại quê tôi -
Đại Lải. Hồi đó mua là để trồng rừng, trồng bạch đàn, trồng thông. Đến
khi đất có giá thì tôi không dùng nữa và chuyển đổi - cái đó là có thật.
Hồi đó chỉ mấy trăm triệu chứ không phải nhiều tiền.
Khi mua đất ông chỉ nghĩ sẽ thu được lợi từ việc trồng cây.
Ông cũng không thể ngờ rằng, chỉ một thời gian sau, số đất ấy tăng vọt
giá trị, giá thị trường cao gấp cả trăm lần so với số tiền ông bỏ ra
mua?
- Cái này đúng rồi.
Ông từng nói chơi cổ vật đã 3 đời - ông nội làm thuốc, cha
làm nghề dạy học, dù khi rất nghèo hay đã có tiền thì cả 3 thế hệ vẫn
say mê y như thế?
- Chính xác.
Ông từng đổi những cổ vật mà bây giờ giá hàng triệu USD chỉ với... 1 tạ sắn. Ông có thể cho biết hiện vật gì đổi được bằng sắn?
- Thí dụ những pho tượng điêu khắc. Tôi nghĩ rằng nó là vô giá nhưng
ngày xưa đổi cho người Trung Quốc, họ đói mình cũng đói thì đổi chỉ thế
thôi, hàng tạ sắn khô. Những người Trung Quốc thời cách mạng tư sản 1965
là lúc đỉnh cao nhất họ bài xích văn hoá cổ. Với những người yêu cổ vật
thì người ta mang sang. Ví dụ những bức tượng nhỏ này có phải của mình
đâu, hầu hết của Trung Quốc. Thời kỳ đó có khi có những hiện vật đổi chỉ
một vài kg gạo; có người đổi đồ lagin - tức là khăn mặt mùi xoa, bật
lửa hoặc là những nhu yếu phẩm xa xỉ. Những hiện vật đó không phải tự
nhiên mà có được.
Người Trung Quốc mang sang, hay ông sang bên đó?
- Hồi đó, tôi ở Cao Bằng, mới học xong đi bộ đội luôn. Tôi đã đổi được
cổ vật từ hồi ấy, khi Trung Quốc với mình còn đang quan hệ rất tốt. Hồi
đó dân họ đói. Mình có biết gì tiếng Trung Quốc đâu, có người Tày, người
Nùng phiên dịch hộ.
Gia đình ông là gia đình tư sản theo cách mạng, hay gia đình nông dân thuần túy?
- Năm 1956 bố tôi bị quy địa chủ, nhưng chỉ đến năm 1957 - sau 1 năm - thì xuống thành phần trung nông.
Ông là cán bộ quân đội cao cấp?
- Hàm thượng tá - bác sĩ khi nghỉ hưu.
Ông có người anh trai ruột là GS Dương Phú Hiệp - nguyên Viện trưởng Viện Triết học?
- Chính xác. Đỉnh cao nhất của anh tôi là cố vấn đổi mới cho cố Tổng Bí
thư Trường Chinh. Sau này anh ấy là Tổng thư ký hội đồng lý luận Trung
ương.
|
|
|
|
Một số hiện vật trong bộ sưu tập của ông Dương Phú Hiến, hiện để tại nhà riêng. |
Nhà sưu tầm chẳng ai dại gì mà khoe của
Nhân dịp Đại lễ Phật Đản của Liên Hiệp Quốc lần thứ V tổ
chức tại Việt Nam từ ngày 13 tháng 5 đến 17 tháng 5 năm 2008 (Phật lịch
2552) và Kỷ niệm 2.000 năm Phật giáo Việt Nam, tại Bảo tàng Mỹ thuật
Việt Nam (Hà Nội) đã trưng bày bộ sưu tập tượng Phật rất quý hiếm của
ông mang tên: “Nghệ thuật điêu khắc Phật giáo Châu Á thế kỷ VII-XIX”. Có
người nói bộ sưu tập trên 100 tác phẩm nghệ thuật điêu khắc này có
những kiệt tác ẩn chứa nhiều giá trị văn hóa đặc sắc của Đạo Phật đã
được ông công phu sưu tầm và công bố một cách tập trung, trang trọng, kỳ
công, lộng lẫy và nghiêm cẩn; chất liệu lại rất quý hiếm như: Vàng,
bạc, hợp kim đồng vàng, ngọc, đá quý, một số ít bằng gỗ quý, gốm… được
sưu tầm từ nhiều quốc gia Châu Á?
- Chính xác là như vậy. Bộ Văn hoá kết hợp Hội đồng trị sự giáo hội Phật
giáo VN và Hội đồng trị sự Phật giáo Hà Nội có mời gia đình tôi tham
gia triển lãm, nhằm tăng tính dân tộc của Phật giáo thì tôi có cho triển
lãm, được đánh giá cao, có ghi lại lưu bút một số đồng chí lãnh đạo
Đảng, Nhà nước cũng như Hà Nội.
Đó là 100 pho tượng Phật đúc bằng vàng như có tờ báo từng phản ánh? Khi triển lãm ông không sợ mất sao?
- Chẳng ai dại gì nói là bằng vàng hay vàng ròng. Tôi đề là các hợp kim vàng hoặc mạ vàng.
Có nhiều tượng trong số đó là vàng ròng không, thưa ông?
- Một số là hợp kim và mạ vàng, chứ tôi không đi phân kim, vì là đồ của nhà, và chẳng ai đem đồ của nhà đi phân kim cả.
Ông có thể cho biết sự thật về 2 chiếc bình quý hiếm “màu
vàng” của ông hiện đang triển lãm tại Bảo tàng cổ vật cung đình Huế vừa
gây xôn xao dư luận trong những ngày qua? Chúng có phải là bằng vàng
thật hay không?
- Cái này là kim loại màu vàng, Huế cũng có biên bản nhận, chứ nếu bằng
vàng ròng thì không ai dại gì đem đi triển lãm. Trong quá trình triển
lãm họ muốn “demo vật minh chủ” lên thì có thể người ta đề như thế. Mà
bản thân bảo tàng Huế điện cho tôi cũng nói rằng, chúng em ở trong này
cải chính rồi. Chỉ là đôi lọ hoa màu vàng, có ghi trong biên bản, cũng
chưa được giám định bao giờ. Toàn bộ 27 hiện vật triển lãm tại Huế lần
này chưa giám định về kim khí, kim loại, chỉ biết rơi vào khoảng thời kỳ
triều Nguyễn. Bảo tàng xác định là đồ triều Nguyễn. Không ai bảo đó là
vàng ròng và còn chuyện an ninh, an toàn nữa. Nhà sưu tầm chẳng ai dại
gì khoe của cả.
Được mệnh danh là người chơi cổ vật bậc nhất Châu Á và chơi
gia truyền từ đời nọ qua đời kia, tại sao ông lại để xảy ra chuyện hai
bình hoa “bằng vàng” trở thành “kim loại màu vàng” như báo chí đưa tin
trong thời gian qua?
- Tôi mới đi mổ mắt về, thông tin này làm tôi giật mình. Cái này có thể
có lỗi của tôi một phần và lỗi của bên nhận bàn giao không cụ thể. Biên
bản bàn giao trong Huế giữ 2 bản, nhưng của nhà tôi thì thằng cháu
trưởng nó cầm.
Thạc sĩ khảo cổ học Nguyễn Anh Thư (Khoa Di sản Văn hóa - ĐH
Văn hóa Hà Nội) cho rằng, người chơi cổ vật hiện nay có 3 loại: Loại
thứ nhất là thật sự say mê, được gia truyền từ đời nọ qua đời kia, chơi
mang tính hệ thống, bài bản, khoa học; Loại thứ hai là những trí thức
uyên thâm, không có nhiều điều kiện để sưu tầm nhưng rất am hiểu và rất
có tâm; Loại thứ ba đông nhất: Vừa giao lưu vừa buôn bán. Không nên đánh
giá thấp họ, vì họ cũng góp phần xã hội hóa việc chơi cổ vật, họ có
chân rết thu gom ở khắp nơi. Nhưng cũng nhiều khi sự mưu sinh khiến cho
đồ của họ thật giả lẫn lộn, làm mất đi cái “thiêng”, cái “tín” của cổ
vật VN với thế giới. Ông có ý kiến gì về quan điểm trên?
- Chính xác. Tôi có trao đổi với chị Anh Thư rồi. Chị Thư nói rất đúng.
Như nhà tôi có được bao tiền chỉ dồn vào chơi. Các cụ nói là “nhất cận
chi nhì cận thủ”, tức là cái gì tay sờ mắt thấy mới là của mình, còn lại
những cái ta nghĩ trong đầu thì chưa phải là của mình. Ông nội tôi dạy
như vậy. Tất cả đồ của gia đình tôi đều giữ lại không bán, kể cả những
mảnh vỡ.
Gia đình tôi quyết tâm làm bảo tàng tư nhân. Hà Nội và 12 sở ban ngành
đã đồng ý rồi. Đất cát thì không vấn đề gì nhưng tài chính để xây 1 bảo
tàng mang hồn Việt, mang tính cách Hà Nội thì chưa có.
Được báo chí phong tặng là “người giàu nhất VN”, “ông vua đồ
cổ ẩn danh”, “người giữ kho báu vật quốc gia”… ông có ý kiến gì khi báo
chí “PR” cho ông những danh hiệu đó?
- Trước tiên tôi phải cảm ơn báo chí nhưng có những cái họ không hiểu,
người ta cứ tính 10 cái lỗ 10 con cua, rồi 10 con cua giá thành nhân lên
là bao nhiêu… Đồ cổ có những cái là vô giá thật nếu nó là báu vật, bảo
vật quốc gia thì ta không suy luận bằng tiền được. Nhưng chưa bao giờ
tôi nhận mình giàu nhất VN. Cách báo chí PR là tự nhiên, do họ đến nhà
tôi quay phim, chụp ảnh, mỗi tuần của những năm về trước họ cứ đăng ký
hết đài này đến đài kia, cũng quay nhiều tập phim theo chủ đề, các báo
cũng thế. Tôi thấy đấy cũng là cái tốt trong nghệ thuật làm báo của họ,
nhưng cũng phải xem xét lại vì có những cái PR rất có hại cho cá nhân,
tập thể hay đất nước.
Xin ông cho biết bộ trang phục của cụ Phan Thanh Giản mặc đi
sứ sang Paris năm 1863 để đàm phán xin chuộc lại 3 tỉnh miền đông Nam
kỳ có phải là bộ trang phục ông đang cho Bảo tàng cổ vật cung đình Huế
mượn triển lãm từ ngày 21.4.2013 đến ngày 21.10.2013?
- Bộ quần áo này tôi mua nguyên gốc của TS Phạm Dũng - nhà sưu tầm kiêm
giảng viên trường đại học Văn hoá. Bộ này xác định là của cụ Phan Thanh
Giản mặc đi sứ. Bản thân TS Phạm Dũng cũng xác định như vậy, tôi mua năm
2001 thì phải.
Được biết ông là người giỏi võ và có rất nhiều miếng võ gia truyền của dòng họ Dương?
- Ông nội với bố thích cho tôi đi học võ, vào bộ đội thì vào đoàn 33 đặc
công cũ, chiến đấu tại Quảng Trị. Võ cũng không phải gì ghê gớm lắm; võ
ngày xưa thanh niên thích học, như học nhạc, thể thao… cái chung của
thanh niên thời đó.
Ông chơi với rất nhiều văn nghệ sĩ?
- Đúng, cái đó có.
Mỗi khi họ đến chơi và ra về ông lại “dắt vào lưng” mỗi vị 1 lạng cao hổ hảo hạng?
- Cách đây cả chục năm hổ còn rẻ, 80-100 triệu/bộ, thì anh em có chung
với nhau. Chứ còn lấy tiền đâu mà dắt lưng tặng cao hổ, cái đó không có.
Đấy là 1 ông yêu mình quá, tôi cũng cho ông ý thật. Ông này là đại tá
Bá Tỉnh - Tổng cục 2 cũ, hoạ sĩ. Chuyện này ông ấy viết trên báo năm
2004.
Cao hổ của ông từ 1-2 chục năm trước vẫn để được đến tận bây giờ?
- Giờ mình làm gì có. Bây giờ Nhà nước cấm, tôi dại gì nấu mà cũng có đâu mà nấu? Bây giờ muốn xương hổ cũng chẳng có nữa là.
Ngày xưa có dạo ông Phạm Tiến Duật đau cột sống, đi cùng Trọng Khôi,
Trần Tiến, Thành Chương lên chơi với tôi, uống rượu cao xong thì Phạm
Tiến Duật khỏe, đứng lên đọc thơ. Dạo ấy mấy người hay lên chỗ tôi ở Sóc
Sơn (nhà cũ gần sân bay) vào thời kỳ 2002-2004 về trước…
Ông biết cả nghề nấu cao hổ cốt ạ?
- Nấu là thời chiến trong rừng Trường Sơn, khi đó anh em làm gì có
thuốc. Chủ yếu là người dân tộc dạy cách nấu cao khỉ toàn tính, cao trăn
toàn tính…. Cách nấu thì đơn giản.
Mỗi lạng cao ông tặng bạn bè giá tới 55 triệu đồng?
- Đấy là người ta nghĩ, người ta đoán theo thời kỳ hoặc giá trị nó như
thế chứ tôi bán được lạng nào cho ai đâu? Cái giá trị thật bây giờ có
khi đến hoặc chẳng đến.
Giữ đồ như giữ mạng sống
Có lần ông nói với báo chí, có những pho tượng ngày xưa
không ai nghĩ đó là tượng quý. Thời cách mạng văn hóa, những pho tượng
bị sơn đen, ông đem về ngâm xăng, tẩy axêtôn mới biết tượng làm bằng
vàng?
- Trước kia tượng nhuộm đen hết, năm 1983-1985 tôi lấy về (gửi từ nhà
dân) rửa bằng xăng mới hiện ra cái màu này. Đã ai giám định hoặc phân
kim đâu mà biết là vàng? Hoặc những pho tượng ngọc như thế này trước
cũng sơn đen hết.
Nếu những pho tượng trên là báu vật của quốc gia hoặc thuộc
sở hữu của chùa, ông có tự nguyện trả lại cho Nhà nước và Chùa không?
- Nếu báu vật quốc gia hoặc của chùa về đây nhận dạng ra thì tôi sẵn
sàng hiến tặng lại. Đến nay chưa có cái địa chỉ nào mà tôi cũng sưu tập
cũng quá lâu rồi. Tượng của Trung Quốc thì không liên quan gì đến đất
nước mình. Hầu hết tượng điêu khắc, các tượng kim loại đều là của Trung
Quốc.
Ông mê kiếm từ bé, giữ kiếm còn hơn cả mạng sống của mình.
Bộ sưu tập kiếm gia truyền được để lại từ mấy trăm năm trước của các đời
cụ kỵ, và chủ yếu của Trung Quốc và Nhật. Có những giai đoạn lịch sử,
vì lý do khách quan, gia đình ông đã phải bọc số kiếm này lại chôn xuống
đất?
- Chính xác. Phải giấu đi. Cho đến bây giờ vẫn là vấn đề nhạy cảm. Theo
tôi nghĩ những thanh kiếm mang tính lịch sử nhiều nhất đã triển lãm tại
bảo tàng Lịch sử quân sự VN năm 2010 thì song trùng kiếm là quý nhất,
dài tới 1,4m, rồi thư hùng kiếm là kiếm có khắc chữ, giá trị như kiếm
lệnh.
Bộ sưu tập này đồng hành cùng gia đình ông đã 300-400 năm?
- Có những món các cụ giữ 300-400 năm, như kiếm đồng Đông Sơn, kiếm Chăm. Một số kiếm bao gỗ thì rất gần đây, do tôi giữ.
Xin ông cho biết việc sưu tập hàng trăm thanh kiếm như vậy có vi phạm vào tội tàng trữ vũ khí trái phép hay không?
- Không, tôi đã mở triển lãm tại Bảo tàng quân sự VN, như một vị lãnh
đạo đã phát biểu, đây là truyền thống ông cha ta đánh giặc bảo vệ tổ
quốc, giữ gìn đất nước. Những kiếm này tước được của địch, hoặc rèn ra
để chống giặc ngoại xâm. Theo tôi nghĩ như một nhà sưu tập thì việc lưu
giữ kiếm đơn giản là để lại cho con cháu. Còn nếu tôi dùng vào mục đích
xấu thì khi đó mới có tội.
Nhân đây tôi muốn cho các bạn xem thanh kiếm Tiên Chu trên 5.000 năm, tìm thấy trong mộ, rất quý, bằng đá ngọc đặc biệt…
Xin cảm ơn ông!
Theo : Lao Động