Ở nước ta, các làng nghề chủ yếu tập trung vào
một số lĩnh vực sản xuất như: đồ mỹ nghệ, chế biến nông sản, thực phẩm;
dược liệu; dệt may; đồ da; gốm sứ; cơ khí; tái chế phế liệu; vật liệu
xây dựng... Do nhu cầu của xã hội, nhất là với thị trường khu vực nông
thôn, cho nên có nhiều làng nghề được hình thành, không chỉ tạo việc
làm, tăng thu nhập cho người dân mà còn góp phần làm thay đổi bộ mặt
nông thôn ở nhiều miền quê. Với đặc thù, chủ yếu sản xuất thủ công, quy
mô nhỏ lẻ theo mô hình hộ gia đình là chính, cho nên việc đầu tư trang
thiết bị, phương tiện, mặt bằng sản xuất còn nhiều hạn chế. Ngoài ra, do
sự phát triển các làng nghề mang tính tự phát, thiếu quy hoạch, thiếu
vốn cho đầu tư sản xuất, cho nên các cơ sở sản xuất chưa thật sự chú
trọng công tác bảo vệ môi trường trong sản xuất, cũng như môi trường
sống, từ đó ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của người dân ở các làng
nghề.
Kết quả khảo sát môi trường ở một số làng nghề thuộc khu vực
thành phố Hà Nội cho thấy: Nguồn nước thải bị ô nhiễm từ sản xuất chế
biến thực phẩm, dệt, nhuộm, tái chế, gia công cơ khí..., thường cao gấp
từ 2,5 đến chín lần tiêu chuẩn cho phép. Ô nhiễm môi trường không khí do
bụi, hơi kim loại, hơi a-xít là rất cao, nhất là đối với các cơ sở sản
xuất vật liệu xây dựng, gốm sứ..., do sử dụng nhiên liệu than đá, dầu,
hóa chất... làm cho người dân thường mắc các bệnh: viêm phế quản, dị ứng
ngoài da, đau mắt... Ðáng chú ý, ở nhiều làng nghề, tỷ lệ người mắc
bệnh ung thư khá cao.
Hiện nay, ý thức, tránh nhiệm của các cơ sở
sản xuất đối với việc bảo vệ môi trường chưa tốt, nhất là việc chấp hành
các quy định về lĩnh vực này; chưa đầu tư các trang thiết bị, máy móc
hiện đại, áp dụng các tiến bộ khoa học, kỹ thuật vào sản xuất, cũng như
thu gom, xử lý chất thải... Cùng với đó là nhận thức của cán bộ cấp cơ
sở còn hạn chế, nên việc tuyên truyền, phổ biến kiến thức bảo vệ môi
trường tới các hộ sản xuất gần như bỏ ngỏ. Ở nhiều địa phương, ngân sách
dành công tác bảo vệ môi trường còn hạn chế.
Ðể phát huy thế
mạnh của các làng nghề, đồng thời từng bước khắc phục ô nhiễm môi trường
và nâng cao chất lượng môi trường sống, sức khỏe cho người dân, thời
gian tới, các ngành liên quan cần tiếp tục bổ sung, hoàn thiện hệ thống
văn bản pháp lý, các quy định trong công tác bảo vệ môi trường làng
nghề, trong đó chú ý đặc thù riêng của từng làng nghề. Ðồng thời bổ sung
nguồn kinh phí, tăng cường hỗ trợ kỹ thuật trong kiểm soát, xử lý môi
trường, nhất là việc khuyến khích chuyển giao kỹ thuật, công nghệ, các
phương thức sản xuất sạch, ít gây ô nhiễm môi trường, các công nghệ xử
lý chất thải phù hợp từng lĩnh vực sản xuất. Ðối với chính quyền các cấp
địa phương, tăng cường công tác truyền thông, phổ biến kiến thức về môi
trường đến các hộ sản xuất và có cơ chế, chính sách, kể cả việc tạo quỹ
đất nhằm di chuyển các cơ sở sản xuất gây ô nhiễm môi trường ra khỏi
khu vực dân cư. Ngoài ra, các địa phương đẩy mạnh việc kiểm tra, giám
sát, xử lý các trường hợp vi phạm quy định về môi trường; tuyên dương,
khen thưởng các cơ sở sản xuất chấp hành tốt vấn đề này. Ðối với các cơ
sở sản xuất, bên cạnh việc thực hiện nghiêm chỉnh các quy định của pháp
luật về bảo vệ môi trường, cần chú trọng đầu tư trang thiết bị sản xuất
hiện đại, áp dụng tiến bộ khoa học, kỹ thuật vào sản xuất, giúp giảm
thiểu chất thải, khí thải ra môi trường. Có như vậy, các làng nghề mới
phát triển bền vững và môi trường sống của chính những người dân trong
khu vực được bảo đảm.
Theo báo nhân dân