Cách đây không lâu, dòng sông Ba đã gần như biến thành dòng sông “chết” khi hàng ngày phải tiếp nhận một lượng lớn nước thải từ Nhà máy đường An Khê. Nhiều khúc sông nước đóng váng đen ngòm, xộc lên mùi thối nồng nặc. Còn người dân sống xung quanh lưu vực luôn chịu cảnh “sống chung với ô nhiễm” và thiếu nước trầm trọng. Trước thực trạng đó, Sở TN&MT tỉnh Gia Lai cũng đã vào cuộc và kết luận mẫu nước thải của Nhà máy đường An Khê có 3 thành phần vượt tiêu chuẩn cho phép hơn 10 lần. Tuy nhiên, mức hình phạt cao nhất đối với Nhà máy này cũng chỉ là xử phạt hành chính.

Còn ngay tại Hà Nội, nhiều năm qua, các xưởng dệt, nhuộm vải của các doanh nghiệp và người dân phường Dương Nội, quận Hà Đông mỗi ngày xả hàng ngàn mét khối nước thải có hóa chất không qua xử lý xuống kênh La Khê dẫn ra sông Nhuệ. Việc làm này đã gây ô nhiễm nghiêm trọng nguồn nước của dòng sông nhưng UBND phường, quận chưa có biện pháp xử lý. Đó là một số trường hợp trong hàng ngàn trường hợp xả thải không theo đúng quy định của pháp luật và cơ quan chức năng cũng chưa có giải pháp giải quyết triệt để.

Lo ngại về tình hình ô nhiễm môi trường nghiêm trọng ở một số sông trên phạm vi cả nước, một số chuyên gia về tài nguyên nước đã kiến nghị, cần kiểm soát chặt chẽ việc xả nước thải vào nguồn nước để đảm bảo phù hợp với khả năng chịu tải cũng như khả năng tự làm sạch của nguồn nước tiếp nhận. Bởi chỉ có như vậy mới đảm bảo việc bảo vệ chất lượng nguồn nước các dòng sông lâu dài, phục vụ phát triển kinh tế xã hội bền vững.

Về phía cơ quan quản lý Nhà nước về tài nguyên nước, ông Hoàng Văn Bẩy, Cục trưởng Cục Quản lý Tài nguyên nước cho biết, tới đây, Bộ TN&MT sẽ tiếp tục và tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát, trước hết tập trung vào các khu, cụm công nghiệp, các cơ sở xả nước thải lớn hoặc có nguy cơ gây ô nhiễm cao; phối hợp chặt chẽ với Cảnh sát môi trường, phát hiện, xử lý kiên quyết các trường hợp không tuân thủ các quy định về xả nước thải. Công bố công khai các cơ sở xả nước thải có nguy cơ gây ô nhiễm nguồn nước và nghiên cứu cơ chế giám sát hoạt động xả nước thải tự động; huy động sự tham gia của cộng động địa phương tham gia giám sát. Đối với các dự án, khu công nghiệp mới, đang xây dựng sẽ tiến hành kiểm soát chặt chẽ các yêu cầu về bảo vệ tài nguyên nước và kiên quyết không cho đưa vào hoạt động, khi chưa hoàn thành hệ thống xử lý nước thải và chưa có phương án bảo vệ nguồn nước theo quy định.

Theo ông Hoàng Văn Bẩy, đẩy nhanh tiến độ lập quy hoạch TNN, trong đó chú trọng việc quy hoạch các vùng xả nước thải, xác định mục tiêu chất lượng nước trên các dòng sông; hình thành tổ chức lưu vực sông điều phối, giám sát các hoạt động bảo vệ tài nguyên nước chung trên toàn lưu vực sông cũng là công việc không kém phần quan trọng.

Hiện tại, Bộ đang có dự kiến sẽ nghiên cứu áp dụng thí điểm mô hình hệ thống giám sát tự động, trực tuyến hoạt động xả nước thải của một số cơ sở sản xuất xả nước thải quy mô lớn hoặc có nguy cơ gây ô nhiễm nguồn nước nghiêm trọng. Cùng với đó, sẽ tiến hành sửa đổi quy định xử phạt theo hướng tăng mạnh mức xử phạt bằng tiền và áp dụng chế tài đủ mạnh, đủ sức răn đe các cơ sở xả thải gây ô nhiễm nguồn nước.