Các
làng nghề truyền thống không những tạo ra những nét văn hóa đặc sắc mà
còn góp phần quan trọng trong phát triển kinh tế, tạo việc làm cho hàng
vạn lao động. Tuy nhiên, bên cạnh những mặt tích cực thì tình trạng ô
nhiễm tại các làng nghề đang là vấn đề nan giải, khó kiểm soát, đe dọa
tới sự phát triển bền vững. Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Nội đã và
đang phối hợp với các sở, ban, ngành, UBND quận, huyện, thị xã triển
khai nhiều giải pháp, từng bước giải quyết vấn đề này.
 |
| Người dân làng nghề mây, tre đan huyện Chương Mỹ phấp phỏng nỗi lo ô nhiễm môi trường từ hoạt động sản xuất. Ảnh: Thúy Nga |
Không những tạo nên những giá trị văn hóa riêng cho Thủ đô, các làng
nghề với nhiều loại hình sản xuất phong phú, đa dạng, hình thức tổ chức
linh hoạt còn đóng vai trò quan trọng đối với quá trình phát triển kinh
tế, tạo việc làm cho hàng vạn người lao động, góp phần xóa đói giảm
nghèo cho nhiều hộ gia đình. Tuy nhiên, bên cạnh những mặt tích cực,
tình trạng ô nhiễm đã và đang ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển bền
vững của các làng nghề. Nguyên nhân dẫn đến ô nhiễm là hầu hết các cơ sở
sản xuất có quy mô nhỏ, nằm trong khu dân cư, do mặt bằng chật hẹp nên
khó xây dựng hệ thống xử lý môi trường. Đại đa số các hộ sản xuất của
làng nghề chưa đầu tư thích đáng nhằm giảm ô nhiễm không khí, tiếng ồn,
nước thải, bụi, chất thải rắn. Nước thải sản xuất chưa qua xử lý cùng
nước thải sinh hoạt được xả vào hệ thống thoát nước mặt. Công tác quản
lý và những giải pháp bảo vệ môi trường chưa được quan tâm đúng mức...
Mặt khác, do ý thức và nhận thức của người dân làng nghề về bảo vệ môi
trường còn chưa cao nên ô nhiễm môi trường trở thành mối đe dọa tới sinh
thái, sức khỏe cộng đồng dân cư, đến sự tồn tại, phát triển của chính
các làng nghề và là một trong những thách thức lớn, rất khó kiểm soát.
| Hiện
nay, trên địa bàn thành phố Hà Nội có 1.350 làng có nghề, trong đó có
272 làng được UBND thành phố cấp bằng công nhận làng nghề với 116 nghệ
nhân và hàng nghìn thợ lành nghề. Sự hình thành và phát triển của các
làng nghề gắn liền với lịch sử Thủ đô đã tạo nên những nét văn hóa đặc
trưng và các giá trị truyền thống quý báu của Hà Nội. |
Nhận thức rõ vấn đề này, nhiều năm qua,
việc giải quyết tình trạng ô nhiễm tại các làng nghề trên địa bàn luôn
được thành phố Hà Nội coi là một trong những nhiệm vụ trọng tâm. UBND
thành phố chỉ đạo Sở Tài nguyên và Môi trường chủ trì thực hiện nhiệm vụ
"Khắc phục và cải thiện môi trường tại các làng nghề ô nhiễm đặc biệt
nghiêm trọng" thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia về khắc phục ô nhiễm
và cải thiện môi trường giai đoạn 2012-2015. Triển khai thực hiện nhiệm
vụ này, Sở Tài nguyên và Môi trường đã, đang tiến hành khảo sát, điều
tra nhằm phân loại, đánh giá mức độ ô nhiễm môi trường tại các làng
nghề, từ đó đề xuất các phương án giảm ô nhiễm và cải thiện chất lượng
môi trường, xây dựng dự án đầu tư và triển khai xây dựng hệ thống xử lý
chất thải tại các làng nghề bị ô nhiễm nghiêm trọng. Trong năm 2013, Sở
đã triển khai điều tra, khảo sát hiện trạng môi trường tại 4 làng nghề
trên địa bàn thành phố và đang phối hợp với các sở, ban, ngành chức năng
liên quan triển khai nhiều dự án xử lý, cải thiện ô nhiễm môi trường
tại các làng nghề như: Dự án mô hình trình diễn tại làng nghề cơ kim khí
Thanh Thùy (Thanh Oai); Dự án xây dựng thử nghiệm mô hình xử lý bụi
làng nghề đồ gỗ mỹ nghệ tại xã Vân Hà (Đông Anh); Dự án thí điểm xử lý
nước thải cho làng nghề chế biến tinh bột sắn xã Tân Hòa (Quốc Oai); Dự
án đầu tư xây dựng trạm xử lý nước thải cụm làng nghề tại xã Dương Liễu
(Hoài Đức); các nhà máy xử lý nước thải tại xã Vân Canh và xã Sơn Đồng
(Hoài Đức). Ngoài ra, Sở cũng đang đề xuất với UBND thành phố triển khai
xây dựng các mô hình xử lý ô nhiễm tại một số làng nghề như: Mây, tre
đan Phú Vinh (Chương Mỹ), xương sừng Thụy Ứng (Thường Tín), cơ kim khí
Rùa Hạ (Thanh Oai)…
Khắc phục ô nhiễm và cải thiện môi trường tại các làng nghề, hướng tới
phát triển bền vững đã và đang là một trong những nhiệm vụ trọng tâm
được UBND TP Hà Nội cùng các ngành, chính quyền địa phương quan tâm. Để
giải quyết vấn đề này cần phải có các giải pháp tổng hợp nhằm phòng ngừa
ô nhiễm, tăng cường năng lực quản lý và tuyên truyền giáo dục nâng cao
nhận thức bảo vệ môi trường trong cộng đồng và các giải pháp kỹ thuật xử
lý chất thải phù hợp với đặc điểm địa phương, đặc điểm sản xuất và kinh
tế, xã hội của làng nghề. Với sự quyết tâm, đồng lòng nỗ lực của chính
quyền địa phương, các doanh nghiệp và chính mỗi hộ dân sinh sống và làm
việc tại các làng nghề để từng bước được cải thiện môi trường, hướng tới
phát triển bền vững.