Tình trạng ô nhiễm môi trường tại các làng nghề ở Việt Nam đã ở mức “báo động đỏ”. Kéo theo nó là những hệ lụy ảnh hưởng không chỉ đến hoạt động sản xuất mà còn gây tổn hại đến sức khỏe người dân.

Theo thống kê của Hiệp hội làng nghề Việt Nam, nước ta có khoảng 2.800 làng nghề trong đó có 240 làng nghề truyền thống, giải quyết việc làm cho hơn 11 triệu lao động. Có đến 90% trong tổng số các làng nghề vi phạm pháp luật về môi trường. Dường như, giữa phát triển và vấn đề môi trường vẫn đang là một nghịch lý.

Con đường dẫn vào làng giấy Phong Khê (Bắc Ninh) phải băng qua bãi rác chung của cả làng. Bãi rác chứa các loại chất thải từ việc sản xuất giấy rộng cả ha, cứ âm ỉ cháy liên tục cả chục năm qua, bốc mùi khét lẹt bay vào trong làng. Những ống khói từ các cơ sở sản xuất cuốn những làn khói đen ngòm. Những dòng nước thải chứa các loại hóa chất độc hại theo các đường dẫn xuyên đê, đổ thẳng vào con sông Ngũ Huyện Khê đã ô nhiễm nghiêm trọng hàng chục năm qua.

Rác tại các làng nghề không được xử lý, đổ thẳng ra môi trường. Ảnh do tác giả cung cấp.

Mỗi ngày, Phong Khê cung cấp cho thị trường hàng trăm tấn giấy các loại. Cùng với đó thải ra môi trường hàng trăm tấn chất thải và hàng nghìn mét khối nước thải chưa qua xử lý. Các hộ sản xuất giấy tại làng cho biết, để sản xuất được 1 tấn giấy thành phẩm, cần từ 1,2 đến 1,3 tấn giấy phế liệu. Như vậy, mỗi tấn giấy sản xuất được lại thải ra 0,2 đến 0,3 tấn rác.Dương Liễu, Cát Quế, Minh Khai thuộc địa bàn huyện Hoài Đức, Hà Nội chuyên sản xuất, chế biến tinh bột, miến, bún khô, mạch nha… Đây là xã có truyền thống từ những năm 60 về sản xuất, chế biến nông sản. Đến năm 2000, nơi đây được công nhận là làng nghề, sản xuất được mở rộng, kéo theo đó, ô nhiễm gia tăng “ngoài sức tưởng tượng”.

Những cống nước thải đen ngòm đổ thẳng ra sông. Ảnh do tác giả cung cấp.

Trung bình mỗi ngày, các hộ làm nghề thải ra từ 300 đến 500 tấn bã, hơn 15.000 m3 nước thải, hàng trăm tấn thải rắn, chứa các chất tẩy rửa hóa học qua quá trình phân hủy tạo ra những mùi hôi thối nồng nặc.Đó chỉ là hai trong số hàng nghìn làng nghề ở Việt Nam đang vướng phải nghịch lý giữa sự phát triển và vấn đề môi trường. Ở rất nhiều làng nghề, các chỉ số về ô nhiễm môi trường đã vượt quá mức tiêu chuẩn cho phép hàng chục lần. Trước hết, người dân ở chính các làng nghề phải gánh chịu những hậu quả do mình gây ra. Nhận thức được điều đó nhưng để giải quyết bài toán này không phải chuyện dễ dàng.

Tình trạng ô nhiễm môi trường tại các làng nghề ở Việt Nam thực sự đã ở mức “báo động đỏ”. Hàng chục năm qua, đây là vấn đề nhức nhối mà kéo theo nó là những hệ lụy ảnh hưởng không chỉ đến hoạt động sản xuất mà còn gây tổn hại đến sức khỏe người dân. Các làng nghề ở Việt Nam, đặc biệt là những làng nghề vốn “có tai có tiếng” về ô nhiễm đang cần có một cuộc “đại phẫu” thực sự, đồng bộ và toàn diện để hướng tới việc phát triển bền vững, phát triển đi đôi với bảo vệ môi trường.

Nước và rác thải từ sản xuất tại các làng nghề xâm lấn cả khu dân cư. Ảnh do tác giả cung cấp.

Theo đó, chúng ta cần quy hoạch lại với những giải pháp cụ thể cho từng loại làng nghề; đưa công nghệ kỹ thuật vào sản xuất; xây dựng hệ thống xử lý nước thải và chất thải đáp ứng các tiêu chuẩn bảo vệ môi trường. Các chính sách và hệ thống luật pháp cũng cần tiếp tục xây dựng và tiếp tục hoàn thiện để tạo cơ sở hành lang pháp lý trong việc bảo vệ môi trường. Ngoài ra, chúng ta nên phát triển bền vững các làng nghề cũng như làm cơ sở ưu tiên phát triển xanh, gắn các mục tiêu phát triển kinh tế với bảo vệ môi trường sống.

Việc hỗ trợ tài chính thông qua các dự án đồng thời nâng cao ý thức cho người dân mà trực tiếp là những người làm nghề là yếu tố quan trọng không thể thiếu. Chính quyền nên xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật về môi trường và có những chế tài mạnh, đủ sức răn đe. Sự vào cuộc của báo chí, truyền thong trông phát hiện các hành vi vi phạm, sự phối hợp xử lý giữa các cơ quan có thẩm quyền sẽ là công cụ để “đại phẫu” nhằm cứu các làng nghề ở Việt Nam.

Nguồn: Vnexpress