Cụ Ngô Trọng Bình bên cây đàn đáy. (Ảnh: Tư liệu)

Một ngày giữa tháng 3, chúng tôi tìm đến ngôi nhà nhỏ nằm trên Đại lộ Lê Lợi (tuyến đường lớn nhất xứ Thanh - PV) để gặp cụ Ngô Trọng Bình, người được tặng danh hiệu “Nghệ nhân loại hình Nghệ thuật trình diễn dân gian tỉnh Thanh Hóa”.

Khác với những gì chúng tôi tưởng tượng, trước ngôi nhà này được treo tấm biển quảng cáo với dòng chữ: “Ngô Trọng Bình, chuyên sửa chữa - mài sắc đồ nghề cắt tóc”, một công việc không nằm trong trường liên tưởng với danh hiệu mà cụ ông được trao tặng.

Cụ Bình năm nay 93 tuổi. Ở cái tuổi gần đất xa trời, tuy sức khỏe đã yếu nhưng cụ vẫn còn minh mẫn, vẫn nhớ từng câu thơ và đọc chúng một cách thuần thục. 

Công việc mưu sinh hàng ngày của cụ Ngô Trọng Bình là quay tông đơ, mài dao kéo.

Cụ Bình sinh ra và lớn lên ở vùng đất chiêm trũng làng Vạn Lộc, xã Đông Ninh, huyện Đông Sơn, tỉnh Thanh Hóa. Song sinh cụ đều theo nghiệp ca trù nên ngay từ nhỏ cụ đã được bố mẹ truyền dạy cách đánh đàn, cách ngân ca luyến láy trong làn điệu ca trù.

Chàng trai Ngô Trọng Bình từ thuở 13 tuổi đã mang theo đàn đáy đi biểu diễn ở khắp mọi nơi để kiếm sống. Cũng từ đó, cụ và ca trù "bén duyên" với nhau. Cụ cũng tham gia nhiều hội thảo về loại hình nghệ thuật này.

Không chỉ hát, cụ còn là một tay đàn cừ khôi và là tác giả của rất nhiều làn điệu ca trù. Chính cụ là người sáng lập Câu lạc bộ (CLB) ca trù và dân ca Thành Hạc (TP Thanh Hóa).

Cụ Bình được Chủ tịch nước tặng danh hiệu Nghệ nhân ưu tú ở loại hình nghệ thuật trình diễn dân gian.

Dù tuổi đã cao nhưng cụ vẫn nặng lòng với loại hình nghệ thuật dân gian này. Ngoài việc đàn hát, viết lời, cụ còn dạy ca trù miễn phí cho hàng chục người ngay tại ngôi nhà của mình.

Trò chuyện với PV, cụ Nguyễn Trọng Bình nhớ lại: “Khi đó tôi mở lớp dạy miễn phí cho hàng chục học viên có niềm đam mê ca trù. Trong số đó, có những người tham dự các cuộc thi trên toàn quốc và đạt được nhiều huy chương Vàng, Bạc”.

Chính những cống hiến, đóng góp không mệt mỏi cho nghệ thuật ca trù, vào năm 2015, cụ Ngô Trọng Bình được Chủ tịch nước Trương Tấn Sang tặng danh hiệu Nghệ nhân ưu tú với ghi nhận: "Đã có cống hiến xuất sắc trong gìn giữ và phát huy di sản văn hóa của dân tộc, góp phần vào sự nghiệp xây dựng Chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc".

Cụ Bình hồi ức lại những kỷ niệm hàng chục năm qua gắn bó với ca trù.

Ngoài sự nghi nhận của Chủ tịch nước, tài năng của cụ Bình còn được người hâm mộ tặng bài thơ.

“Đàn ai gẫy phím thơ đồng

Như lời tri kỷ có hồng nên xuân

Đàn ai giáng thịnh ân cần

Như lời mẹ đàn khi gần khi xa

Đàn ai mấy ấm mưa xa

Như lời cây cỏ giao hòa gió đông

Đàn ai hẫy phím non sông

Gọi hồn dân tộc lạc hồng năm xưa

Trời làm một trận gió mưa

Áo cơm đã thế đẩy mưa kiếp người

Tay đàn lơi nhịp một thời

Nhờ tay cơ khí nuôi đời ngày yên”

Do tuổi cao sức yếu, cụ đã truyền nghề mài tông đơ, dao kéo cắt tóc cho con trai ngay tại nhà.

Mặc dù đam mê với ca trù nhưng công việc mưu sinh hàng chục năm nay của cụ là nghề mài tông đơ, dao kéo. Về lĩnh vực này, cụ Bình cũng được bà con trong vùng đánh giá cao và luôn đông khách. 

Hiện nay, do tuổi cao sức yếu, cụ Bình đã truyền lại nghề quay tông đơ, dao kéo cho người con trai mình là ông Ngô Trọng Tạo.

Chia sẻ với PV, ông Tạo cho biết: "Bố tôi là người có niềm đam mê với ca trù và dạy miễn phí hàng chục năm nay tại nhà, nhưng 2 năm nay, do tuổi cao, sức yếu nên ông đã dừng việc dạy học".