Một cụ Lý khác thường

Đại tướng Võ Nguyên Giáp kể lại trong hồi ký “Những năm tháng không thể nào quên” như sau: “…một vấn đề được đặt ra là phải có một bộ quần áo để Bác mặc khi Chính phủ ra mắt đồng bào”.

Lúc bấy giờ trong tủ của gia đình có rất nhiều vải, bà Hoàng Thị Minh Hồ đã lấy ra mấy súc kaki để may cho các cán bộ Việt Minh và các Bộ trưởng là thành viên Chính phủ mới ở chiến khu Việt Bắc về Thủ đô vì mải lo việc nước cấp bách mà vẫn mặc những bộ đồ đã cũ sờn. Hàng chục bộ quần áo khá sang trọng may sẵn trong tủ mà ông Bô chưa dùng, bà đều lấy ra cho anh em mặc tạm trước. Ai mặc vừa bộ nào thì dùng bộ nấy…

Ông bà Trịnh Văn Bô - Hoàng Thị Minh Hồ (1955) - Tư liệu gia đình

Chỉ có ông cụ thượng cấp là không hợp bộ nào trong cả tủ quần áo. Là người gần gũi nhất với lãnh tụ lúc đó, Vũ Đình Huỳnh qua ông bà Trịnh Văn Bô đã mang loại vải kaki của Anh đến xin ý kiến. Hồ Chủ tịch nói: “Tôi mặc xuềnh xoàng thôi. Không len, dạ đắt tiền làm gì, cốt tươm tất giản dị, không phải cà vạt cổ cồn là tốt…”. Ngày ra mắt Chính phủ đã tới gần, ông Vũ Đình Huỳnh chợt nhớ tới bức ảnh của Stalin nên ướm thử may theo kiểu áo đó, không có cà vạt mà vẫn oai vệ. Ông cụ mỉm cười nói: “Nhưng mình có phải là Stalin đâu?”.

Cuối cùng, Hồ Chủ tịch cũng đồng ý may bộ quần áo như vậy. Bà Hoàng Thị Minh Hồ đã mời ông Phú Thịnh, chủ hiệu may có tiếng ở phố Hàng Quạt đến và nói: “Tôi có người nhà là cụ Lý ở quê ra, tôi muốn cắt vài bộ đồ cho cụ, nhờ anh cắt may theo kiểu áo bốn túi, mặc kín cổ khi có việc quan trọng, lúc thường nhật thì mở khuy áo thoải mái, đi giày dép đều hợp với cụ lý nhà tôi”. Ông Phú Thịnh ngẫm nghĩ một lúc rồi nói: “Tôi đã mường tượng ra kiểu áo ấy rồi, chỉ cần tính toán cái ve áo nhọn hay tù”.

Hai ngày sau, ông Phú Thịnh đã đem đến hai bộ quần áo. Với linh cảm của một người có nghề, ông nói: “Tôi trộm nghĩ cụ lý này không phải là lý trưởng mà có lẽ là một cụ lý khác thường”.

Hôm sau, lựa lúc cụ Chủ tịch tập thể dục, tắm buổi sáng xong, ông Vũ Đình Huỳnh đem bộ quần áo mới vào. Hồ Chủ tịch ướm thử, ngắm kỹ cổ áo và mỉm cười: “Được, thế này là hợp với mình”.  

Gia đình hằng tâm hằng sản

Đầu năm 1945 trước sự vận động của đồng chí Khuất Duy Tiến, ông bà Trịnh Văn Bô đã quyết định ủng hộ 1 vạn đồng Đông Dương, tương đương 25 cây vàng, khởi đầu cho những đóng góp tài chính to lớn của gia đình ông bà với Mặt trận Việt Minh và Cách mạng. Sau lần đó, gia đình ông bà còn ủng hộ nhiều lần nữa. Tính đến trước Cách mạng tháng Tám năm 1945, gia đình doanh nhân Trịnh Văn Bô đã ủng hộ 8,5 vạn đồng Đông Dương, tương đương 212,5 cây vàng theo thời giá bấy giờ cho Mặt trận Việt Minh…

Bộ Tài chính vinh danh gia đình doanh nhân Trịnh Văn Bô (2013) - Tư liệu gia đình

Sau Cách mạng tháng Tám, gia đình ông bà đã tiếp tục ủng hộ Quỹ Độc lập 20 vạn đồng Đông Dương, tương đương 500 cây vàng. Ngoài ra, ông bà còn vận động tầng lớp công thương Thủ đô ủng hộ được hơn 1 triệu đồng Đông Dương cho Quỹ Độc lập. Trong “Tuần lễ Vàng”, gia đình ông bà đã đóng góp 117 cây vàng và vận động ủng hộ thêm trên 1.000 cây vàng nữa…

Trong lúc chính quyền non trẻ phải đối phó với giặc đói, giặc dốt và giặc ngoại xâm thì sự có mặt của 20 vạn quân Tưởng Giới Thạch ở miền Bắc cũng sách nhiễu đủ điều. Ông bà Trịnh Văn Bô đã giúp cách mạng một số lượng vàng lớn để cho các tướng của quân Tưởng nhằm đẩy nhanh 20 vạn quân Tàu Tưởng rút khỏi Việt Nam. Bà Hoàng Thị Minh Hồ đã lo đủ 1.000 lạng vàng cho ba tướng Tưởng và còn đưa 200 lạng vàng để cách mạng mua lại kho vũ khí của quân Tưởng.

Cuối năm 1945, để chuẩn bị cho cuộc duyệt binh, vì khi đó, quân đội ta chưa có quân phục nên bà Hoàng Thị Minh Hồ lại tiếp tục góp vải và tiền công may 20 vạn chiếc áo trấn thủ để trang bị cho các chiến sĩ trong mùa đông. Đầu năm 1946, dù mới sinh được 20 ngày, bà Hoàng Thị Minh Hồ vẫn đi vận động vốn để thành lập “Việt Nam Công thương Ngân hàng”. Riêng ông bà chung vốn một triệu đồng và đề nghị với đồng chí Nguyễn Lương Bằng - Trưởng ban Tài chính của Đảng là “đóng” làm hai đợt.

Bình luận về những đóng góp của gia đình doanh nhân Trịnh Văn Bô, GS.TS Nguyễn Công Nghiệp - nguyên Thứ trưởng Bộ Tài chính - chia sẻ: “Gia đình cụ Trịnh Văn Bô đã nêu cao tấm gương sáng hết lòng phụng sự đất nước, phụng sự dân tộc. Tấm gương tiêu biểu đó không chỉ sáng mãi trong lòng các thế hệ người Việt Nam mà còn có ý nghĩa khích lệ các thế hệ cán bộ, công chức ngành Tài chính…”.