Duy trì sân khấu nhỏ tại gia bằng tình yêu với múa rối nước

Nghệ sĩ Phan Thanh Liêm sinh ra trong một gia đình bảy đời biểu diễn múa rối nước ở thôn Trạch (Nam Chấn, Nam Trực, Nam Định). Đây được coi là một trong những cái nôi của sân khấu rối nước cổ truyền. Phan Thanh Liêm được hun đúc tình yêu nghệ thuật truyền thống từ nghệ nhân Phan Văn Ngải - tác giả của thủy đình lưu động đang được hầu hết các nhà hát, các phường rối nước sử dụng hiện nay (đã được cấp giấy chứng nhận bản quyền vào năm 1989). Nghệ nhân Phan Văn Ngải còn là "cha đẻ" của chú Tễu đang được trưng bày tại Bảo tàng Louvre (Pháp).

Vì thế, Phan Thanh Liêm luôn nuôi mơ ước từ thuở bé của mình, là mở một sân khấu múa rối nước nhỏ tại gia đình và đào tạo người vợ của mình trở thành bạn diễn của anh.

Bắt đầu xây dựng sân khấu mini từ năm 2000, nhưng trong năm năm trở lại đây, sân khấu mini tại nhà riêng của anh ở đầu phố Khâm Thiên, Hà Nội luôn sáng đèn đều đặn. Khách đến với sân khấu đa số là khách tây và trẻ em nhỏ. Điều thích thú ở sân khấu mini của anh, có lẽ không chỉ nằm ở những tích rối nước truyền thống của Việt Nam, mà ở đó, khán giả còn được khám phá tận cùng nghệ thuật rối nước Việt, từ cách làm con rối, cách điều khiển con rối cho đến việc được trải nghiệm cách sinh hoạt, làm nghệ thuật của một nghệ sĩ múa rối nước.

Trong căn gác nhỏ, Phan Thanh Liêm như một nghệ nhân thực thụ. Anh không chỉ giới thiệu nghệ thuật múa rối mà anh được nuôi dưỡng từ trong bào thai, anh còn là nghệ nhân tự làm những con rối như một vật phẩm để làm quà kỷ niệm cho du khách. Với sân khấu rối nước thu nhỏ này, một mình Phan Thanh Liêm đảm đương mọi công đoạn, từ tạo hình con rối, lắp ráp, hậu đài, điều khiển con rối...

Trong khi nhiều sân khấu thủy đình khác ở các phường múa rối hoạt động rất cầm chừng, thì sân khấu mini của Phan Thanh Liêm lại rất hút khách. Anh tiết lộ, trong tháng 7 này cho tới cuối năm, gần như sân khấu của anh đã kín lịch, trung bình một sô diễn/ngày.

Anh tự hào khoe “Sân khấu nhỏ của tôi vẫn giữ nguyên được những những yếu tố cơ bản của sân khấu rối nước truyền thống, nhưng gọn nhẹ, cơ động hơn nhiều: toàn bộ thủy đình và bể nước chỉ rộng hơn 1 mét vuông, chứa khoảng 2/3 mét khối nước, con rối cao nhất cũng chỉ 20 phân và chỉ cần một người biểu diễn”.

Có lẽ vì điều đó, mà khán phòng chứa chừng 21 khán giả ở sân khấu mini của anh cũng trở nên cảm thấy gần gũi và khán giả được tiếp cận sâu hơn với nghệ thuật múa rối nước Việt Nam.

Mang múa rối Việt đi khắp thế giới

Gần 17 năm qua, đã có lúc tưởng chừng không thể duy trì được sân khấu múa rối nước nhỏ, nhưng Phan Thanh Liêm và người vợ tào khang của anh đã cùng nhau vượt qua gian khó. Từ việc xây nhà, đưa sân khấu từ sân nhà lên tầng thượng, từ việc giới thiệu sân khấu nhỏ mini tới khán giả nhí, với du khách quốc tế; đi biểu diễn miễn phí cho các bệnh nhi tại các bệnh viện...

Tiếng lành đồn xa, nên 17 năm qua, sân khấu múa rối thu nhỏ của Phan Thanh Liêm đã được mời đi lưu diễn ở nhiều nơi trên thế giới, ở các ngày hội văn hóa lớn trên thế giới ở Anh, Hàn Quốc, Thái Lan, Trung Quốc, Malaysia, Canada, Italia, Ba Lan… Tháng 3 vừa qua, sân khấu của anh được mời đi lưu diễn tại Mỹ theo lời mời của World Wood Day Foundation (WWDF - Tổ chức Ngày Gỗ Thế giới) nhân sự kiện Ngày Gỗ Nghệ thuật Thế giới 2017 được tổ chức tại Loong Beach, California, Mỹ. Anh có cơ hội trình diễn múa rối nước cũng như trưng bày, giới thiệu cách chế tác con rối với khán giả nhí tại Mỹ.

Trên con đường hoạt động độc lập của mình, Phan Thanh Liêm bảo, nhiều chật vật, gian nan nhưng máu nghề khiến anh chưa bao giờ ngừng nghỉ sẽ phải duy trì sân khấu này. Đồng thời, còn phải sáng tạo hơn nữa, để có những điểm mới mẻ trên nền múa rối nước cổ. Anh cũng đã thử nghiệm trên sân khấu của mình một số tiết mục có đề tài hiện đại hơn như về văn hóa giao thông, về vấn đề bảo vệ chủ quyền biển đảo, về bảo vệ môi trường sống… để phục vụ từng đối tượng khán giả.

Cuối tháng 7 này, anh được Hội Hữu nghị Việt Nam - Hàn Quốc mời sang Hàn Quốc biểu diễn tại Trung tâm Nghệ thuật Yang-ju từ ngày 25-7 đến ngày 10-8 nhân dịp kỷ niệm 25 năm ngày thành lập Nhà hát Joyful Theatre và 25 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam - Hàn Quốc.

Nghệ nhân Phan Thanh Liêm cùng bốn cộng sự của anh sẽ có tám buổi biểu diễn, mỗi buổi dài khoảng 50 phút để giới thiệu với khán giả Hàn Quốc những tích trò kinh điển của múa rối nước Việt Nam như chú Tễu, múa phượng, bắt vịt, Rồng phượng...

Đây là lần thứ ba, Phan Thanh Liêm được mời sang Hàn Quốc. Anh cho biết, khán giả tại đây rất hứng thú với nghệ thuật múa rối nước Việt Nam. Và lần trở lại này, anh hy vọng sẽ có tám buổi biểu diễn đầy khí thế để một lần nữa giới thiệu đậm nét hơn những nét độc đáo của bản sắc văn hóa Việt Nam qua múa rối nước.

                                                                                                      Theo: nhandan.com.vn