Sân khấu múa rối mini được nghệ
sĩ Phan Thanh Liêm ở căn nhà trong ngõ nhỏ phố Khâm Thiên (Hà Nội) vẫn
đón những đoàn khách trong và ngoài nước tới xem. Lúc hứng chí, nghệ sĩ
Thanh Liêm lại “bê” thủy đình đi chu du dọc dài đất nước.
Được thưởng thức và trải nghiệm với nghệ thuật múa rối nước khiến các vị khách nước ngoài thích thú
Thậm chí, thủy đình của
anh còn chu du đến xứ người khi nghệ sĩ liên tục được mời tham gia
nhiều ngày hội văn hóa lớn trên thế giới ở Anh, Hàn Quốc, Thái Lan,
Trung Quốc, Malaysia, Canada, Italia, Ba Lan… Và lần đầu tiên, sân khấu
rối nước thu nhỏ của nghệ sĩ Phan Thanh Liêm sẽ đặt chân lên đất Mỹ vào
ngày 19- 27/3/2017.
10 năm nghiên cứu múa rối nước từ ao làng tới ao nhà
Nghệ sĩ Phan Thanh Liêm
sinh ra trong một gia đình 7 đời biểu diễn múa rối nước ở thôn Trạch
(Nam Chấn, Nam Trực, Nam Định). Cha anh là nghệ nhân Phan Văn Ngải - tác
giả của thủy đình lưu động đang được hầu hết các nhà hát, các phường
rối nước sử dụng hiện nay.
Con nhà nòi, ngay từ
bé, anh được ông và bố truyền lại những bí quyết nhà nghề. Tuổi thơ của
Thanh Liêm là những ngày quấn quýt với ông, với bố để tạc tượng. Những
con rối tưởng như vô tri vô giác ấy vào tay người điều khiển bỗng sống
động lạ thường với đầy đủ tính cách đáng yêu. Anh thường cùng bố gánh
tượng, rối đến chợ Viềng bán. Tối đến lại được xem biểu diễn múa rối ở
thủy đình. Anh cuốn hút, đắm chìm vào thế giới của các con rối lúc nào
chẳng hay.
Là thành viên của Trung
tâm Nghiên cứu Bảo tồn và Phát huy Văn hóa Dân tộc Việt Nam, nghệ sĩ
Phan Thanh Liêm có nhiều cơ hội để thỏa nguyện niềm đam mê gắn bó cùng
nghệ thuật Múa rối nước.
Đi nhiều, anh ngộ ra,
trẻ em vùng sâu, vùng xa thiệt thòi, chẳng mấy khi được xem rối nước.
Trong một trò diễn có 5 đến 7 nhân vật thì cần có 5 đến 7 người điều
khiển. Sân khấu múa rối nước truyền thống thường đặt ở ao làng. Đường
kính có thể lên tới 10m, cộng với rất nhiều phông bạt để trang trí sân
khấu nên việc di chuyển đến các địa điểm để biểu diễn rất khó khăn và
tốn kém. Phải làm sao để hàng triệu trẻ em có thể thưởng thức được môn
nghệ thuật dân tộc hấp dẫn này? Câu hỏi đó luôn đau đáu trong lòng nghệ
sĩ Thanh Liêm.
Và ý tưởng độc đáo được
lóe lên- đó là cho ra đời sân khấu rối nước mini. Năm 1990, anh bắt tay
hiện thực hóa ý tưởng này. Anh thiết kế rối nước thu nhỏ và tạc tượng
mini. Sân khấu mini này vẫn giữ nguyên được những những yếu tố cơ bản
của sân khấu rối nước truyền thống, nhưng gọn nhẹ, cơ động hơn nhiều.
Thủy đình do anh làm ra là những tấm bìa gọn nhẹ có thể tháo lắp.
“Ao nước” là một thùng
bằng nilon gấp gọn. Toàn bộ thủy đình và bể nước chỉ rộng hơn 1m2 chứa
khoảng 2-3m3 nước, con rối cao nhất cũng chỉ 20cm và chỉ cần một người
biểu diễn. Tất cả sân khấu, đạo cụ... có thể tháo lắp dễ dàng trong
khoảng vài mươi phút và có thể xếp trong một chiếc hòm con để đèo gọn
gàng trên xe máy.
Với sân khấu rối nước
thu nhỏ này, một mình Phan Thanh Liêm đảm đương mọi công đoạn, từ tạo
hình con rối, lắp ráp, hậu đài, điều khiển con rối... Mô hình sân khấu
múa rối gọn nhẹ, có thể ngồi trên sàn mà không cần ngâm mình dưới nước.
Sau 10 năm nghiên cứu,
thử nghiệm, đến năm đến năm 2000, sân khấu rối nước mini “made in Phan
Thanh Liêm” ra đời và đến năm 2001 ra mắt khán giả lần đầu tiên và được
cổ vũ nồng nhiệt.
Điều hấp dẫn là, không
những được xem ở cự li gần, được sờ nắn vào các con rối, được tô vẽ con
rối mà mình yêu thích, du khách và trẻ nhỏ còn được trải nghiệm cách
điều khiển con rối như thế nào khi đắm chìm trong ao nước mát lành.
Múa rối nước Việt Nam xưng danh ở nửa vòng trái đất
Với sự độc đáo của thủy
đình thu nhỏ, tháng 4 năm 2008, Phan Thanh Liêm được Tổ chức Múa rối
Thế giới UNIMA kết nạp làm thành viên. Và một vinh dự nữa đến với nghệ
sĩ Phan Thanh Liêm. Lần đầu tiên, sân khấu rối nước thu nhỏ anh sẽ đặt
chân lên đất Mỹ vào ngày 19- 27/3/2017. Đây là chuyến lưu diễn theo lời
mời của World Wood Day Foundation (WWDF - Tổ chức Ngày Gỗ Thế giới) được
tổ chức tại Loong Beach, California, Mỹ. Tham gia sự kiện có nhiều nghệ
sĩ thuộc các lĩnh vực như âm nhạc, thiết kế, kiến trúc, hội họa, điêu
khắc…
Các đại biểu khách mời
từ khắp nơi trên thế giới sẽ tham gia để quảng bá giá trị văn hóa cũng
như đóng góp tài năng của họ cho sự kiện này. Những con rối của Phan
Thanh Liêm cũng là một sản phẩm chế tác từ gỗ.
Tại sự kiện, nghệ sĩ
Phan Thanh Liêm sẽ trình diễn múa rối nước cũng như trưng bày, giới
thiệu cách chế tác con rối. Trước khi chuẩn bị sang Mỹ, nghệ sĩ rối nước
chia sẻ: “Tôi sẽ mang những trò truyền thống mà ông cha để lại, gắn với
cuộc sống đời thường của người nông dân Việt Nam: Cày cấy, đua thuyền,
múa phượng, tứ linh…
Bên cạnh đó, tôi còn
đưa thêm một chương trình về văn hóa giao thông “Mô tô bay”. Tôi muốn
bạn bè quốc tế hiểu về văn hóa đất nước Việt Nam. Qua tích trò “Mô tô
bay”, bạn bè quốc tế sẽ hiểu người Việt tham gia giao thông chủ yếu bằng
xe máy và tiết mục này được sáng tạo để giáo dục thế hệ trẻ về ý thức
chấp hành luật giao thông”.
Nghệ sĩ Phan Thanh Liêm
không giấu niềm cảm xúc: “Vui và tự hào, cả bất ngờ nữa khi được mời
tham dự sự kiện Ngày Gỗ nghệ thuật Thế giới 2017. Đây là cơ hội để anh
được quảng bá rộng rãi hơn đến nhân dân Mỹ những tiết mục múa rối nước
truyền thống của Việt Nam, góp phần quảng bá hình ảnh đất nước Việt Nam
giàu bản sắc văn hóa
Theo: baophapluat.vn