Trong số ít nghệ nhân còn tâm huyết giữ nghề ở làng tranh Đông Hồ (xã Song Hồ, Thuận Thành) hiện có một người phụ nữ vẫn cần mẫn nối nghiệp cha ông. Bà là Nguyễn Thị Oanh, người có hơn 40 năm tuổi nghề và là con dâu trưởng của nghệ nhân Nguyễn Hữu Sam.

Thời gian qua, bà Oanh đã góp phần làm phong phú thêm dòng tranh dân gian độc đáo của quê hương bằng nhiều sáng tác mới phản ánh cuộc sống nông thôn thời hiện đại.

Bà Nguyễn Thị Oanh.

Là người con gái làng tranh, gắn bó với nghề từ thuở ấu thơ, bà Oanh luôn cảm thấy hạnh phúc và tự hào khi được sống qua những năm tháng sôi động của làng nghề. Bà tâm sự: “Gia đình tôi xưa kia cũng làm tranh. Mười tuổi, tôi đã theo mẹ đến hợp tác xã vẽ tranh. Thuở ấy, cả làng cùng vẽ, nghề tranh vẫn còn sôi động lắm chứ không trầm lặng như bây giờ”. Hơn 30 năm về làm dâu nhà cụ Nguyễn Hữu Sam-một gia đình có truyền thống làm tranh nổi tiếng ở làng, bà Oanh đã học hỏi thêm nhiều kỹ thuật về tranh. Khi làng nghề sa sút, người dân đua nhau vứt bỏ bản khắc gỗ để chuyển sang làm hàng mã thì con cháu cụ Sam lại đi xin về với quyết tâm giữ lấy nghề tranh. Tình yêu của bà Oanh với dòng tranh quý cứ lớn dần lên theo năm tháng và qua từng nét bút, tờ tranh.

Nghề làm tranh ở Đông Hồ bây giờ không còn phát triển thịnh vượng như xưa, hầu hết hộ dân trong làng đã chuyển sang làm hàng mã. Mỗi khi hồi nhớ thời kỳ sôi động của làng nghề với cảnh bán buôn nhộn nhịp ở đình tranh, chợ tranh, bà Oanh lại ấp ủ suy nghĩ về những tác phẩm khắc họa lại nét đẹp văn hóa đặc trưng chứa đựng nhiều ký ức, kỷ niệm đẹp của làng mình. Dần dần, nhờ sự dẫn dắt truyền dạy của bố chồng, bà Oanh đã tự sáng tác được một số tác phẩm tranh Đông Hồ về đề tài hiện đại như: “Bán tranh trên đình làng”, “Chợ quê”… Chia sẻ về hai tác phẩm này, bà Oanh kể: Các cụ nhà tôi truyền lại rằng, chợ tranh xưa kia ở đình làng Đông Hồ và hàng năm chỉ họp từ ngày 6 tháng Chạp đến Tết Nguyên Đán. Chợ bán duy nhất một loại hàng là tranh Đông Hồ. Người mua đến từ khắp các tỉnh có thể đi bằng đường bộ hoặc theo đường sông Đuống về. Thuở đó, chợ tranh ngày giáp Tết đông vui rực rỡ lắm. Chỉ vì khách mua mỗi năm một thưa vắng, tranh in ra không có ai mua, người dân bỏ nghề nên chợ tranh cũng không còn họp nữa.

Bức tranh vẽ tay khổ rộng “Chùa Bút Tháp” được bà Oanh hoàn thành trong 10 ngày.

Mới đây, tham gia triển lãm làng nghề tại Festival Bắc Ninh lần thứ 2 năm 2014, làng nghề tranh Đông Hồ đã giới thiệu đến công chúng hai bức tranh chùa Bút Tháp và chùa Dâu, kích thước 70x100cm do nghệ nhân Nguyễn Thị Oanh vẽ tay trên giấy dó khổ rộng. Hai bức tranh này đã được Hội Văn học Nghệ thuật Bắc Ninh trao Huy chương Vàng cho sản phẩm làng nghề truyền thống tiêu biểu của tỉnh. Nói về ý nghĩa của hai tác phẩm, bà Oanh bảo đã hoàn thiện hai bức tranh này vào đúng dịp Bắc Ninh đón Bằng công nhận di tích Quốc gia đặc biệt chùa Dâu và chùa Bút Tháp với ý nghĩa “Di sản lồng trong di sản” là sự khẳng định miền đất Bắc Ninh đậm đặc các loại hình di sản văn hóa.

Hơn 10 năm nay, sau khi tiếp nhận xưởng tranh của gia đình, bà Oanh luôn cố gắng để có những bản vẽ độc đáo và giá trị. Theo bà để có một bức tranh đẹp phải có nguyên liệu tốt, từ giấy dó đến màu vẽ. Sau đó, người vẽ phải tái hiện cuộc sống hàng ngày trên tranh thật sinh động, rõ nét. Từng nét vẽ phải chuẩn, màu đẹp, chủ đề tranh đa dạng thì người xem mới có hứng thú.

Không những sản xuất tranh tại nhà, bà Oanh còn tích cực tham gia các cuộc triển lãm làng nghề truyền thống để quảng bá, giới thiệu sản phẩm tranh Đông Hồ ở nhiều tỉnh, thành phố trong nước. Hiện nay, ngoài việc tiếp tục in các mẫu tranh theo đề tài dân gian truyền thống, gia đình bà Oanh cũng đang nỗ lực để ngày càng có nhiều mẫu tranh mới, đẹp phù hợp nhu cầu thị trường.

Theo: Báo Bắc Ninh