Trong những ngày tháng rong ruổi từ Nam ra Bắc, ông
Màn chợt nhận ra rằng, trên đất nước mình, vẫn còn rất nhiều ngôi nhà
rường kiểu 3 gian 2 chái đang bị xuống cấp, hư hại mà vì nhiều lý do nên
gia chủ không thể tu sửa. Thậm chí, có nhiều hộ, khi căn nhà cổ chuẩn
bị sập, đã tháo hết các cột kèo, xuyên, trến (những bộ phận của nhà
rường cổ - NV) để đem... đun lửa. Xót xa cho “số phận” ngắn ngủi của
những ngôi nhà rường cổ, ông Màn lần nữa quyết tâm học cách phục dựng
nhà rường. “Nghĩ thì dễ lắm, nhưng khi bắt tay vào học mới hiểu và biết
được cách làm kiểu nhà xưa của cha ông ta là khó đến mức nào. Phục dựng
để hoàn thiện chúng càng khó gấp bội lần”, chỉ tay về phía 4 trụ kèo của
một ngôi nhà rường cổ vừa được phục dựng lại, lão nghệ nhân cho hay.
Với mong muốn bảo tồn những di sản của cha ông đời
trước cũng như “cứu sống” những ngôi nhà rường cổ đang thoi thóp chờ
“chết”, ông Màn đã lặn lội khắp nơi để tìm hiểu, học nghề. Dù đi bất cứ
đâu, ngoài những vật dùng làm nghề mộc, trong túi ông còn có cuốn sổ tay
và cây bút để ghi chép lại những kinh nghiệm học được. Vì thế mà sau
nhiều năm “lang thang” học nghề, hiện ông còn lưu giữ một cuốn “bí kiếp”
nói về cách phục chế, dựng các kiểu nhà rường mà ít người có được.
Trong 4 người con của ông Màn, hiện có đến 3 người con
trai đã theo ông học thành công nghề phục chế nhà rường cổ. Anh Nguyễn
Hữu Lân, con trai thứ của ông Màn, người được giới làm nhà rường xứ Huế
bái phục bởi đôi tay tài hoa trong cách chế tác hoa văn nhà rường, tiết
lộ: “Để phục chế thành công một ngôi nhà rường cổ theo ý muốn của chủ
nhân, nhiều lúc anh em phải làm việc cật lực từ 6 đến 7 tháng, có khi
phải mất cả năm trời vẫn chưa xong. Bởi nhà rường đòi hỏi người thợ phải
có chuyên môn kỹ thuật cao mới có thể “thổi hồn” làm đẹp cho nhà rường
được. Như vậy mới có thể gọi là thành công chú ạ”.
Những lúc rãnh rỗi, ông Màn cùng con trai lại rong
ruổi khắp nơi. Ở đâu nghe người ta bán nhà rường thì ông đều tìm đến hỏi
mua. Không mua được nguyên căn nhà thì mua từng phần hay các khúc gỗ
quý. Nhờ thế mà hiện ở xưởng mộc của gia đình, ông Màn có rất nhiều loại
gỗ quý dành để phục chế nhà rường như gõ, mít và gỗ chua...
Hơn 60 năm theo nghề, đến nay, ông Màn không thể nhớ
hết mình đã phục dựng và “cứu sống” bao nhiêu ngôi nhà rường cổ. Ông chỉ
nhớ, từ những gian nhà rường ở Điện Thái Hòa, Ngọ Môn (Đại nội Huế) đến
đình làng Dương Nỗ; một vài căn nhà cổ ở làng cổ Phước Tích (huyện
Phong Điền) và hàng trăm căn nhà rường cổ khác... đều có bàn tay của ông
cùng đội thợ tham gia phục dựng, chế tác. Hiện một ngôi nhà rường do
xưởng mộc của ông Màn làm ra được bán với giá trên dưới 1 tỷ đồng nhưng
trừ tiền gỗ, tiền công thợ thầy thì tính ra, lời lãi chẳng là bao. Với
ông Màn, có chăng, đó cũng chỉ là niềm đam mê với những ngôi nhà rường
cổ.
Trước lúc chia tay tôi, ông Màn không giấu được nỗi
lòng: “Hiện nghề phục dựng nhà rường ngày càng bị mai một bởi không ai
mặn mà theo đuổi để học cái nghề lắm công phu này. Bên cạnh đó, do nhu
cầu xã hội nên những căn nhà rường cổ dần được thay thế bằng những căn
nhà xây khang trang, kiên cố... vì thế mà giá trị văn hóa, lịch sử của
những căn nhà rường cổ do cha ông để lại cũng dần bị đánh mất. Đó là
điều thật sự đáng tiếc!
Theo: CANDonline