Đam mê nghề nghiệp và ý chí cầu tiến đã giúp nghệ nhân Trần Văn Thắng thăng hoa, giữ lửa cho làng nghề
Làng đúc lư đồng An Hội (phường 12, quận Gò Vấp, TP
HCM) những ngày cuối tháng 10-2013 hết sức nhộn nhịp. Tất bật nhất là
vẫn là lò lư đồng của nghệ nhân Trần Văn Thắng (còn gọi là Hai Thắng),
khi từng tốp thợ dồn sức làm khuôn và chuẩn bị nguyên liệu sản xuất cho
những đơn hàng giáp Tết. Dù tuổi đã cao nhưng ông Thắng vẫn chạy đi,
chạy lại đôn đốc thợ làm việc.
Kiên trì học nghề
Làng đúc lư đồng An Hội nổi tiếng một thời nay chi còn vài ba nhà
bám trụ với nghề. Gần nửa đời người chứng kiến sự thăng trầm ấy, ông
Thắng bộc bạch: “Nghề truyền thống của ông cha truyền lại mà mình không
giữ được là có lỗi với tổ tiên. Nghề nào mà chẳng có lúc thịnh, lúc suy,
quan trọng là người thợ có dám đeo đuổi đến cùng sự lựa chọn của mình
không”.
Nghệ nhân Trần Văn Thắng với bộ lư đồng thờ cúng truyền thống
Gia đình ông Thắng 4 đời làm nghề đúc lư đồng. Năm 16 tuổi, được tận
mắt chứng kiến đôi tay tài hoa của cha, của bác khi làm khuôn và chạm
khắc họa tiết trên những bộ lư đồng, cậu học sinh Thắng như bị mê hoặc
và ấp ủ giấc mơ làm chủ một cơ sở đúc lư đồng. Thấy cháu có vẻ thích
nghề làm lư đồng, nghệ nhân Trần Văn Kỉnh dạm hỏi: “Con thích học nghề
thì bác sẵn sàng truyền lại. Nhưng bác nói trước, phải kiên nhẫn học
nghề, không được bỏ ngang thì mới thành tài”.
Nghe người bác ruột hỏi, Thắng như mở cờ trong bụng và gật đầu ngay.
Được cha khuyến khích, sau giờ học ở trường, buổi tối Thắng theo học
nghề ở nhà người bác ruột. Đặc điểm của nghề đúc lư đồng là mỗi người
thợ đảm trách một công đoạn, không ai có thể làm thay. Xuất phát từ mong
muốn nắm bắt được kỹ thuật căn bản ở tất cả công đoạn, Thắng rất chịu
khó học hỏi kinh nghiệm ở các nghệ nhân. Óc cầu tiến ấy ở Thắng đã
thuyết phục nhiều thợ cả và họ sẵn lòng truyền nghề cho cậu.
“Những lần làm không đạt yêu cầu, tôi bị các bậc cha chú la rầy dữ
lắm. Có thương và kỳ vọng thì họ mới dạy bảo. Nghĩ vậy nên tôi không cho
phép mình nản chí, trái lại còn quyết tâm phải học cho thật giỏi nghề” -
ông Thắng kể.
Sáng dạ và luôn khắt khe với bản thân nên Thắng học hỏi rất nhanh.
Chỉ trong một thời gian ngắn, cậu đã thuần thục các công đoạn, từ việc
nấu đồng, canh lửa, đắp khuôn đến hàn lỗi. Ba năm kể từ ngày “tầm sư học
đạo”, Thắng đã gây bất ngờ cho người thân khi quyết định mở lò ra
riêng.
Hun đúc đam mê
Ở tuổi 66 với 50 năm kinh nghiệm, ông Thắng được đồng nghiệp đánh giá
là bậc thầy trong nghề đúc lư đồng. Tay nghề cao và luôn biết cách giữ
chữ tín với khách đã giúp ông gầy dựng uy tín, tên tuổi khắp cả nước.
Tiếp xúc với chúng tôi, nhiều người thợ ở cơ sở cho biết họ học hỏi
được rất nhiều ở ông Thắng, nhất là thái độ chỉn chu trong nghề. Việc
tìm nguồn đất sét để đắp khuôn chẳng hạn, đích thân ông ra tận Bình
Dương đặt hàng. Theo ông Thắng, đất sét làm khuôn phải dẽo và mịn, có
vậy khi nung mới không bị nứt. Hay việc tuyển chọn nguồn đồng phế liệu,
ông luôn đòi người cung cấp phải lọc kỹ trước khi giao hàng, nếu không
sẽ không thu vào. Sản phẩm làm không đạt, ông yêu cầu thợ làm lại, đến
khi nào được mới thôi...
Hôm chúng tôi ghé thăm, trong cái nóng hầm hập ở lò đúc, ông Thắng
vẫn chạy tới, chạy lui quan sát, nhắc nhở thợ. Vớt một ít đồng đã được
nung chảy và để nguội, sau một lúc kiểm tra, ông quay sang nhắc: “Sớ
đồng chưa nhuyễn do mấy đứa canh lửa chưa chuẩn. Muốn tăng độ bền của
sản phẩm, cần phải pha thêm ít chì và loại bỏ hết tạp chất”. Luôn cầu
toàn ở tất cả cộng đoạn và đòi hỏi cao ở người thợ là phương châm thành
công của ông Thắng.
Không chỉ thuyết phục thợ trẻ, ông Thắng còn được những nghệ nhân
khác nể trọng bởi tính chịu khó, học hỏi không ngừng để hoàn thiện mình.
Nghe ở đâu có bộ lư đồng cổ, chạm trổ họa tiết lạ là ông tìm đến tận
nơi để mục kích, sưu tầm để “làm vốn”. Tinh hoa nghề đúc lư đồng ở các
vùng miền được ông hấp thụ, gìn giữ , xem đó là cách lưu giữ giá trị văn
hóa truyền thống của dân tộc. Chính đam mê ấy mà ông Thắng liên tục cho
ra lò những sản phẩm chất lượng, có độ tinh xảo cao mà ít cơ sở khác so
sánh được.
“Lư đồng sản xuất công nghiệp thường có màu xanh và xỉn màu sau vài
năm sử dụng. Ngoài sự đa dạng về mẫu mã, do được làm thủ công nên lư
đồng do lò ông Hai Thắng sản xuất có đường nét chạm trổ tinh xảo và có
hồn hơn” - ông Nguyễn Văn Nam, một khách hàng lâu năm, nhận xét.
Thành danh nhưng ông Thắng không giấu nghề, luôn tận tình truyền
đạt kinh nghiệm cho thợ trẻ. Niềm vui của ông chính là người con trai út
kế nghiệp.
“Gần đây, giá đồng nguyên liệu thất thường,
nghề này lại làm thủ công nên phần lớn các lò đều lấy công làm lời, chủ
yếu là giữ nghề của ông bà truyền dạy. Có khó khăn đến mấy, tôi và con
cháu vẫn quyết tâm bám trụ đến cùng, bởi đó là trách nhiệm với bậc tiền
nhân và hậu thế” - ông Thắng bộc bạch.
Theo: nguoilaodong