Chuyện người giữ hồn cho nhạc cụ dân tôc Ê Đê
(Ngày đăng: 05/10/2013 Lượt xem: 2332)
 |
|
Ngôi nhà sàn Y Thim dùng để trưng bày những đồ vật dân tộc mình sưu tập được
|
Tại Buôn Ea Bông, xã Cư Êbur, TP. Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk, không ai
là không biết tới nghệ nhân Y Thim, một người có niềm đam mê sưu tập
những hiện vật của các dân tộc Tây Nguyên và phát huy những giá trị văn
hóa tinh thần cho thế hệ trẻ.
Hai thập niên miệt mài sưu tập cổ vật Tây Nguyên
Nghệ nhân Y Thim Byã là một trong số ít những người có niềm đam mê cháy
bỏng với vốn văn hóa cội nguồn của các dân tộc Tây Nguyên nói chung và
đối với dân tộc Ê đê nói riêng.
Sinh ra, lớn lên và được nuôi dưỡng cùng với những bản sắc người con nơi
mảnh đất núi rừng Tây Nguyên, nên khao khát lưu giữ những giá trị
truyền thống của dân tộc mình đã ăn sâu vào tiềm thức của Y Thim.
Chính vì thế, ngay từ khi còn trẻ Y Thim đã bắt đầu tìm kiếm và lưu giữ
những những hiện vật truyền thống dân tộc. Khi được ai mách cho ở đâu có
đồ của các dân tộc là anh lại lên đường với mong muốn mang về nhà
mình.Y Thim cho biết anh rất buồn và không đành lòng khi thấy những cổ
vật của dân tộc mình bị đem bán đồng nát, nên khi thấy vậy anh đã dùng
tiền để mua lại những đồ vật bị đem bán đấy về trưng bày trong gia đình
mình, lâu dần niềm đam mê ấy ngấm vào con người anh và mỗi đồ vật anh
mang về nhà càng nhiều, lâu dần thành một bộ sưu tập lớn.
Đến nay bộ sưu tập các cổ vật của Y Thim rất đa dạng và phong phú với
trên 20 bộ cồng chiêng của các dân tộc như Ja Rai, Bana, Mơ Nông; hàng
chục ché rượu cổ, đồ rót rượu, trang sức của dân tộc Ê đê, các bộ nhạc
cụ như đàn T’Rưng, Đinh Năm, Đinh Tuốc, trống…; các dụng cụ săn bắt voi,
các vật dụng trong các gia đình dân tộc ngày xưa, các chum cổ… Để có
những cổ vật ấy, Y Thim cũng đã không tiếc không sức khi phải qua các
tỉnh như Gia Lai, Kom Tum, Lâm Đồng…để mang về nhà mình.
Y Thim hiện đang công tác tại Phòng nghệ thuật quần chúng của Trung tâm
văn hóa tỉnh, nên càng cho anh nhiều hiểu biết thêm về ý nghĩa của bản
sắc truyền thống của dân tộc. Riêng đối với những gia đình không có cồng
chiêng trong những ngày lễ như cưới hỏi, đầy tháng,tân gia,ma chay… Y
Thim vẫn sẵn sàng cho mượn, không lấy tiền bạc gì cả chỉ cần họ bảo quản
tốt cho mình là được.
Y Thim bên các đồ mình sưu tập được
|
Nói về những khó khăn trong quá trình tìm mua những cổ vật ấy Y Thim cho
hay “có chiếc chiêng mua tới hơn 1 tấn cà phê” nhưng Y Thim vẫn mua vì
anh được sự ủng hộ lớn từ chính gia đình mình. Có cả những chiếc chiêng
rất mắc không thể mua nổi, khi người ta đòi giá bằng… 10 con voi, nhưng
khi hiểu ý định sưu tập và giữ gìn lại của Y Thim thì người ta để lại
cho giá rẻ hơn rất nhiều và anh cảm thấy rất vui.
Được hỏi nếu có ai đến mua những đồ vật này với giá cả cao hơn nhiều so
với giá mình mua thì Y Thim lắc đầu nhất định sẽ không bán vì “bán được
nhưng mua không được phải để lại cho đời con cháu nhà mình nữa chứ!”.
Anh rất trân trọng những cổ vật mà mình sưu tập được, nên rất lo kẻ xấu
biết mình có mà đến lấy trộm mà bán thì tiếc lắm, nên bao giờ ở nhà cũng
có người trông nhà cẩn thận.
Ngôi nhà sàn rộng gần 150 m2 của Y Thim dựng nên dùng để làm nơi trưng
bày những “sản vật” quý của anh, đã trở thành điểm sinh hoạt cộng đồng
của buôn Ea Bông, nơi biểu diễn hòa tấu cồng chiêng Tây Nguyên. Nơi đây
cũng là nơi đón tiếp nhiều đợt khách du lịch tới tham quan, tìm hiểu.
Chiêng trống mà Y Thim sưu tập được
|
“Nếu có thêm kinh phí sẽ trưng bày nhiều hơn nữa do chưa đủ điều kiện
nên tạm thời còn trưng bày tập trung vậy, sau này đời con cháu có điều
kiện sẽ mở rộng hơn” đó là những trăn trở của Y Thim khi được hỏi về
cách thức trưng bày đồ vật.
Truyền nhiệt huyết cho thế hệ trẻ
Ngoài việc sưu tập những đồ vật quý của các dân tộc Tây Nguyên, Y Thim
còn thành lập một đội cồng chiêng ngay tại buôn mình, anh trực tiếp
hướng dẫn và lấy nhà mình làm nơi luyện tập. Đội cồng chiêng với hơn 20
thành viên, điều đặc biệt là tham gia đội cồng chiêng đa số là những
thanh thiếu niên trẻ tuổi.
Đội cồng chiêng của anh đã nhiều lần “đem chuông đi đánh xứ người” biểu
diễn ở rất nhiều chương trình văn hóa lớn của tỉnh như Festival cà phê,
các lễ hội, giao lưu văn hóa các tỉnh… đội cũng thường xuyên vào nam ra
bắc biểu diễn đạt rất nhiều giải thưởng. Và gần đây nhất là biểu diễn
tại cuộc thi Hoa hậu các dân tộc Việt Nam tổ chức tại Hội An, Quảng Nam.
Y Thim rất tự hào khi 5 người con của mình ai cũng biết chơi cồng
chiêng, và các nhạc cụ dân tộc. Nhất là cậu con trai út Y Thu Ê Ban tuy
mới 13 tuổi nhưng đã có bề dày thành tích về chơi nhạc cụ dân tộc, chơi
được hầu hết các loại nhạc cụ của dân tộc Ê đê, cậu bé bắt đầu đam mê từ
năm lên 6 tuổi và tham gia biểu diễn khá nhiều nơi, rất có tiếng trong
giới nghệ thuật tỉnh nhà.
Một góc đồ sưu tập được của Y Thim
|
Với bộ sưu tập các hiện vật, cũng như việc hướng dẫn cho những tầng lớp
trẻ về những truyền thống đặc sắc của các dân tộc Tây Nguyên, Y Thim đã
làm với nhiệt huyết cùng với trách nhiệm của anh đối với thế hệ con cháu
mình và lớn hơn là với dân tộc mình.
Điều mà anh mong muốn là thế hệ sau phải nhớ tới và phát huy những
truyền thống của buôn bản mình, để không mất đi bản sắc vốn có, cũng như
những tinh túy mà cha ông mình đã dày công làm nên.
Đây thực sự là cái tâm lớn, của một con người hết lòng với bản sắc dân tộc Tây Nguyên.
Theo:Tamnhin