Trong
giới nghệ nhân chơi nhạc ngũ âm ở Sóc Trăng, khi nhắc đến nghệ nhân
Danh Sol ở ấp Tâm Lộc, xã Đại Tâm, huyện Mỹ Xuyên ai cũng gọi ông là
thầy. Không chỉ nổi tiếng là người chơi nhạc ngũ âm thuộc lớp lớn tuổi
nhất, ông còn là người thầy dạy cách gõ dàn ngũ âm giỏi nhất của vùng
phum sóc Sóc Trăng.Đam mê từ nhỏ
Năm
nay nghệ nhân Danh Sol đã 85 tuổi, nhưng ông vẫn rất minh mẫn, bàn tay
vẫn khéo léo và đặc biệt nhất đôi tai thì rất thính. Nghe học trò chơi
một đoạn nhạc xong là ông biết ngay dụng cụ nhạc có vấn đề ở đâu và học
trò đánh sai chỗ nào. Ông không chỉ nổi tiếng ở Sóc Trăng, mà nhiều năm
nay, ông đã được các chùa ở Cần Thơ, Bạc Liêu, Trà Vinh... mời dạy cho
đội nhạc ngũ âm của phum sóc họ.
Nghệ nhân Danh Sol đang đánh nhạc cụ Rua Niet Đek. |
Cha
mất sớm, mới 8 tuổi, cậu bé Danh Sol đã vào chùa Chroy Tưm KanDal
(thuộc xã Đại Tâm) làm chú tiểu học chữ, cũng như xách cà mèn cho sư sãi
khất thực. Đang tuổi ham chơi, mê ăn mê ngủ, thế nhưng với cậu bé Danh
Sol, hàng đêm khi thấy các cụ trong xóm đến chùa hòa tấu nhạc ngũ âm thì
cứ ngồi nghe, ghi nhớ, rồi tranh thủ “học lỏm” các cụ, và nhớ được rất
nhiều điệu của nhạc ngũ âm. Sẵn có dàn nhạc ngũ âm đặt tại sảnh chùa,
khi rảnh tay thì cậu bé lại xin trụ trì cho tập gõ một mình. Ngày qua
ngày, với niềm đam mê, cùng sự chỉ dẫn tận tình của các bậc tiền bối,
những ngón gõ nhạc của Danh Sol ngày càng thành thạo.
Nghệ
nhân Danh Sol nhớ lại: “Thấy tôi mê tiếng nhạc ngũ âm các cụ ai cũng
nhiệt tình chỉ dẫn. Bài nhạc ngũ âm có tới 50 - 60 bài nên tôi đã học
gần hai năm mới chơi thành thục. Lúc đầu, học khó nhớ tôi phải đánh số
lên các loại nhạc để dễ dàng tập luyện và tai thì lắng nghe tiếng nhạc,
mắt thì nhìn vào dụng cụ nhạc, bàn tay thì chuyển nhanh để đánh cho đúng
nhịp điệu”.
Mê
nhạc, ham học hỏi, tìm hiểu, nên khi mới 15 tuổi, Danh Sol đã trở thành
người chơi nhạc ngũ âm trẻ nhất của đội nhạc ngũ âm chùa Chroy Tưm
KanDal. Từ đó, ông đã theo đội nhạc của chùa Chroy Tưm KanDal đi phục vụ
khắp các nơi cả trong và ngoài tỉnh.
Quyết tâm gìn giữ nghệ thuật dân tộc
“Nhạc
ngũ âm vốn là linh hồn, là cội rễ, là tinh hoa dân tộc của đồng bào
Khmer. Được truyền dạy lại cho thế hệ trẻ chính là niềm vui, hạnh phúc
nhất của đời tôi”. |
Theo thời gian, những
người lớn tuổi trong đội nhạc cũng già và mất đi, và đội nhạc của chùa
cũng không còn hoạt động. Tiếc nuối nghệ thuật mình đã học được, ông
Danh Sol lại tìm đến các đoàn nghệ thuật quần chúng để được tham gia vào
đội nhạc. Sau nhiều năm bôn ba theo đoàn nghệ thuật quần chúng, ông đã
đến chùa Chrôi Tum KanDal xin trụ trì lập lại đội nhạc. Ông Sol cho
biết: “Khi vô chùa, thấy các loại nhạc để trong kho hư hỏng mà không ai
đụng tới, tôi đã quyết định phải lập lại đội nhạc và duy trì cho đến khi
nào không còn hơi thở thì thôi”. Với suy nghĩ đó, năm 1959, ông bắt đầu
tự sửa chữa, khôi phục lại các dụng cụ nhạc. Sau đó, đi đến từng nhà
vận động người trong phum sóc có tuổi đời trên 30 để tham gia đội nhạc.
Đủ 7 người, ông bắt tay vào việc dạy cho mọi người, và đội nhạc ngũ âm
tiếp tục hoạt động đến nay.
Đại
đức Danh Thanh Dũng, trụ trì chùa Chroy Tưm KanDal, cho biết: “Bây giờ,
Sóc Trăng có rất nhiều đội nhạc ngũ âm, nhưng đi đến đâu cũng nghe bà
con khen ngợi chỉ có đội nhạc của ông Danh Sol mới là người đánh giỏi và
nghe “sướng tai” nhất. Trong chùa có một đội nhạc chơi giỏi và người
thầy tài ba như ông Danh Sol đúng là rất quý. Nhờ ông mà việc bảo tồn
nền văn hóa nghệ thuật độc đáo của đồng bào Khmer thêm phần bền vững”.
Ở
Sóc Trăng, không chỉ có nghệ nhân Danh Sol, mà còn có nhiều nghệ nhân
dành cả đời cho nghệ thuật truyền thống như những nghệ nhân của đoàn Rô
Băm Bưng Chông, dù nghèo nhưng cả 3 đời quyết giữ đoàn Rô Băm của mình,
để rồi hàng trăm công đất phải bán dần; hay những nghệ sỹ “nông dân” của
đoàn Dù Kê Chông Prek (huyện Trần Đề), Dù kê Ron Ron (huyện Châu
Thành)... ban ngày đi cấy, đi cày, nhưng ban đêm vẫn đều đặn diễn phục
vụ bà con ở các phum sóc. Họ đã có nhiều đóng góp cho việc gìn giữ những
loại hình nghệ thuật đặc sắc ở Sóc Trăng, nhưng đến nay vẫn chưa có
được một danh hiệu, cũng như chưa nhận được sự quan tâm, hỗ trợ thích
đáng của các cấp, các ngành. Thiết nghĩ, các cấp, các ngành cần sớm có
sự ghi nhận cho những đóng góp thầm lặng của các nghệ nhân và có những
chế độ đãi ngộ xứng đáng, để khích lệ lớp nghệ nhân cũng như lớp trẻ có
tinh thần gìn giữ văn hóa dân tộc.
Theo: TTXVN