Làng gốm Thanh Hà (TP Hội An) vang tiếng tứ phương bao đời nay, một thời được so sánh với gốm Bát Tràng (Hà Nội), vậy mà hiện nay đang đứng trước bờ vực của thất truyền bởi thiếu lớp hậu bối nối nghiệp. Người am hiểu, nắm được thủ thuật tinh xảo của nghề gốm Thanh Hà giờ đây chỉ còn lại duy nhất một nghệ nhân và cũng đã bước sang tuổi “xưa nay hiếm”. Nghệ nhân Nguyễn Lành nay đã 81 tuổi nhưng vẫn luôn đau đáu một nỗi niềm “giữ lửa” cho một nghề truyền thống của ông cha để lại từ thế kỉ XV.

“Thai nghén” từ thủa lên 3

Nằm nghiêng mình bên dòng sông Thu Bồn hiền hòa uốn mình lượn sóng, làng Thanh Hà được thiên nhiên ưu ái ban tặng cho dải đất trĩu nặng phù sa. Mảnh đất màu mỡ ấy đã cho ra đời một làng nghề mà cho đến nay khi nhắc đến phố cổ Hội An người ta vẫn thường nhớ về một làng nghề đã góp phần tạo nên diện mạo cho phố cổ.

Nghệ nhân Nguyễn Lành là một trong số ít những người đang ngày đêm bảo tồn, gìn giữ những nét đẹp tinh hoa của nghề gốm. Luôn mang trong mình những nỗi trăn trở, suy tư bởi con cháu của ông giờ đây không ai còn mặn mà với nghề “thổi hồn” cho đất như thế hệ của ông ngày xưa.

“Thủa mới lên 3 tôi đã biết cùng chúng bạn ra đồng vắt những khối bùn đất non mang về nhà rồi học làm theo người lớn nhào nặn nên vô số đồ vật đáng yêu như tò he, heo đất... Đó vừa là thú vui vừa là dịp để bọn trẻ trong làng như chúng tôi thi thố tài năng xem ai khéo tay hơn. Có lẽ nghề gốm đã “thai nghén” từ ấy trong tôi. Lớn thêm chút nữa, hễ ai chỉ bảo thêm gì về nghề là tôi ham lắm, còn không thì cứ nhìn rồi bắt chước, dần dần cũng thạo”, ông Lành kể.

Trải qua bao thăng trầm trong chiến tranh, tưởng chừng làng gốm Thanh Hà sẽ bị chôn vùi theo theo mưa bom, bão đạn của kẻ thù. “Lúc đó giặc vô đốt phá sạch nhà cửa, lò gốm cũng bị chúng thiêu rụi. Ba mẹ tôi đưa bốn anh em vào Tam Kỳ lánh nạn. Kể từ đây tôi quyết tâm trau dồi tay nghề, dưới sự chỉ dạy của ông tôi, sau hơn 1 năm chuyên tâm khổ học, tôi đã nắm được tất cả những cốt lõi làm nên sản phẩm gốm Thanh Hà. Tôi học chỉ với ước vọng khi đất nước giải phóng tôi sẽ quay về quê hương dựng lại cơ nghiệp, tiếp tục “giữ lửa” cho làng gốm Thanh Hà”, ông Lành bồi hồi nhớ lại.

“Ngọn lửa” không bao giờ tắt

Sở dĩ làng gốm Thanh Hà bây giờ không còn được phát triển phồn thịnh như xưa cũng bởi người “kế tục” làng gốm chỉ còn đếm trên đầu ngón tay và bây giờ, lò gốm còn giữ được “hồn xưa” có lẽ chỉ còn lò gốm của ông Lành.

“Cũng muốn đem hết tài năng, tâm huyết truyền đạt lại cho tụi trẻ lắm chứ nhưng chẳng ai chịu học. Tụi nó cứ nghĩ cái nghề này vất vả mà thu nhập chẳng đáng là bao nên được một thời gian theo nghề là bọn trẻ bỏ ngang. Hơn nữa, nghề gốm đòi hỏi sự tỉ mỉ, chịu khó, kiên trì học hỏi thì mới nên”, ông Lành buồn rầu chia sẻ.

Trong khi những đứa con của làng gốm không còn chút mặn mà với cái nghề đất sét, bàn xoay nữa, họ hầu như rẽ hướng đi tìm những nghề “thời thượng” thì ông Lành vẫn một lòng sống và gìn giữ cái nghề “rẻ mạt” chẳng ai theo này. Ông khẳng định, dù cho thời thế thay đổi ra sao, làng gốm có đi xuống đáy bờ vực của thất truyền thì “ngọn lửa” trong ông và lò gốm vẫn luôn đỏ lửa.

                                                                                           Theo: QĐND online-  TAM CA – NGUYỄN LỆ