Làng “độc nhất vô nhị”
Làng Địa Linh là
nơi hiếm hoi còn lưu giữ nghề làm ông Táo với lịch sử lâu đời. “Trước đây ở Huế
có hai làng Địa Linh và làng Sình làm nghề đúc tượng ông Táo. Tuy nhiên sau này
làng Sình đã chuyển sang làm áo ông Táo, chỉ còn Địa Linh là nơi cuối cùng còn
giữ được nghề độc đáo này đến bây giờ...”- ông Trương Văn Lợi, Trưởng thôn Địa
Linh cho biết.
Theo tục lệ cổ
truyền của người Việt, Táo Quân- vị thần trong coi bếp núc sẽ cưỡi cá chép bay
về trời vào dịp 23 tháng Chạp âm lịch để báo lại mọi việc xảy ra trong trong
năm qua. Để bày tỏ lòng thành, các gia đình sẽ làm một mâm cơm đạm bạc tiễn ông
Táo về trời. Cùng với việc chuẩn bị mâm cơm, bàn thờ ông Công, ông Táo cũng
được các gia đình lau dọn sạch sẽ, tượng ông Táo được thay mới để cầu một năm
may mắn, đủ đầy. Trải qua hàng trăm năm, tục lệ ấy vẫn được người Việt gìn giữ.
Trước nhu cầu tín ngưỡng của các gia đình, ở nhiều địa phương nghề đúc tượng
ông Táo theo đó mà hình thành.
Đất sét
để đúc tượng có ít tạp chất được chọn từ cánh đồng màu mỡ ngay phía sau làng
Những ngày này,
khi Tết ông Công ông Táo đang cận kề, nếu đến thăm làng Địa Linh chắc chắn ai
ai cũng sẽ thấy những người làm nghề đúc tượng đang rất tất bật cho ra lò những
sản phẩm mới để kịp đơn hàng cuối năm.
Để có sản phẩm
cung cấp ra thị trường đúng dịp Tết ông Táo, người dân phải chuẩn bị các nguyên
liệu cần thiết từ tháng 7, tháng 8 âm lịch.
Để sấy khô các bức
tượng Táo, người dân phải dùng quạt
Cả quá trình làm
ra được một sản phẩm cũng phải đến hơn chục bước. Đất sét dùng để đúc tượng là
đất sét vàng có ít tạp chất được chọn từ cánh đồng màu mỡ ngay phía sau làng.
Để có những bức tượng đúng chuẩn, người làng Địa Linh chọn nguyên liệu làm
khuôn từ loại gỗ lim. Khuôn được đục lõm chạm hình tượng hai ông, một bà Táo
đứng cạnh nhau. Cứ hai năm, khuôn lại được người thợ thay một lần. Khi cho đất
vào khuôn đúc phải ép thật chặt để tượng không bị méo. Lấy tượng khỏi khuôn
cũng đòi hỏi phải thật khéo. Sau khi tượng rút bớt nước thì đem phơi khoảng một
buổi rồi mới cho vào lò nung. Sau khi nung, những bức tượng ông Táo được người dân
vẽ bằng màu rồi rắc bột kim tuyến để trông bắt mắt hơn...
Làng
nghề mai một dần...
Thời tiết những
ngày giáp Tết ở Cố đô Huế thường không mấy thuận lợi, mưa nhiều nên để ra được
một mẻ tượng phải mất đến 4- 5 ngày. “Cứ đến dịp ni là mưa nhiều nên làm rất
lâu lại vất vả. Trời mà có nắng đem ra phơi vài ngày là khô, chứ mưa dầm dề
phải tìm cách mà làm cho tượng ráo mới đem nung được”, một người theo nghề này
chia sẻ.
Nghề làm tượng ông
Táo rất vất vả, cực nhọc...
Mỗi ngày, các gia đình tại làng Địa Linh cho ra lò khoảng 1.000 tượng ông Táo.
Các tượng ông Táo không chỉ cung ứng cho thị trường Thừa Thiên Huế mà còn vào
cả các tỉnh trong phía Nam... Tượng ông Táo thành phẩm sẽ được xếp vào những
hộp mì tôm để đem bán. Mỗi hộp có khoảng 120 tượng ông Táo và được bán buôn với
giá 40.000- 50.000/hộp. Nếu mỗi bức tượng ông Táo được thương lái bán cho người
dân với giá 4.000- 5.000 đồng, có khi lên tới 7.000 đồng thì những người làm
nghề đúc tượng cũng chỉ thu được 500- 2.000 đồng/ bức. Làm chăm chỉ cả ngày
tiền công cũng chỉ ở mức 100.000 đồng.
Vì công việc nhọc
nhằn, thức khuya dậy sớm và hiệu quả kinh tế thấp như vậy, nhiều người trong
làng đã “giải nghệ”. Hiện ở làng Địa Linh chỉ còn 5 hộ gia đình làm tượng ông
Táo, trong đó một gia đình có đến 3 anh em là Võ Văn Đức, Võ Văn Nam và Võ Văn
Hay còn bám trụ với nghề.
Sản
phẩm được hoàn thiện để cung ứng cho thị trường dịp 23 tháng Chạp sắp đến
Theo ông Võ Văn
Nam, gia đình ông làm nghề nặn tượng ông Táo từ thời cha ông cho tới bây giờ đã
hơn 30 năm. Mặc dù vẫn chưa bị thất truyền nhưng để mưu sinh bằng nghề thì
không đủ sống, phải làm thêm các nghề khác. “Nghề cực lắm, tất bật cả ngày
mà thu nhập thấp, không đủ chi tiêu. Giờ họ bỏ nghề hết rồi. Nghề cha ông để
lại nên mình nối nghiệp, không nỡ bỏ chú ơi...”- anh Nam tâm sự.
Mặc dù mai một
dần nhưng những năm gần đây, người làm ông Táo Địa Linh cũng đã cố gắng cải
thiện chất lượng cũng như sáng tạo ra mẫu mã mới, đa dạng hơn để phục vụ nhu
cầu của khách hàng. Tuy không còn cảnh tấp nập kẻ bán người mua, nhưng những
tiếng đục gõ vẫn vang đều ở một số gia đình còn tâm huyết với nghề khiến nhiều
người thêm tiếc nuối, nhớ về giai đoạn “hoàng kim” của làng nghề...
Theo: baotainguyenmoitruong.vn