Xuất hiện cách đây khoảng 50 năm nhưng nghề làm nhanh thủ công ở Dĩ An (P.Dĩ An, TX.Dĩ An, Bình Dương) vẫn âm thầm tồn tại.
Bà Bùi Thị Bạch có hàng chục năm theo nghề chẻ tăm nhang - Ảnh: Huy Anh
|
Nghề làm nhang thủ công tại Dĩ An không chỉ tạo nên sự đa dạng,
phong phú về bản sắc văn hóa trên mảnh đất Bình Dương mà còn nuôi sống
được những người lỡ theo “nghiệp” của gia đình. Ngoài ra, cũng chính họ
góp phần gìn giữ, phát triển được ngành nghề ở địa phương.
Tre phải lấy từ thượng nguồn sông Đồng Nai
Ghé thăm bà Bùi Thị Bạch (79 tuổi, ngụ KP.Bình Minh 2, P.Dĩ An),
một người được coi là có kỹ thuật chẻ tăm nhang điêu luyện nhất hiện nay
tại “xóm nhang Dĩ An”. Với cây rựa trên tay, những thanh niền tre lớn
dần trở thành những cây tăm nhang nhỏ, đều thật như nhau. Một thẻ tre
nhỏ được chia làm 2, 4, 6, 8… rồi trở thành cái tăm nhang chỉ trong một
thoáng lia cây rựa đã mòn theo tuổi của bà.
Bà Bạch cho hay: “Tôi không biết nghề làm nhang có từ bao giờ, chỉ
biết từ nhỏ tôi đã học theo người mẹ để làm kiếm thu nhập. Từ trẻ nhỏ
đến người lớn đều có thể đảm nhận một số khâu trong quá trình làm nhang
như chẻ tăm nhang, phơi, se nhang, tẩm hương liệu... Tuy nhiên, để chẻ
được những tăm nhang đều, người chẻ phải dùng ngón tay cảm nhận độ dày,
mỏng và thật khéo chứ không là rách tay ngay”.
Công đoạn phơi nhang tại cơ sở Tân Thành - Ảnh: Huy Anh
|
Theo những người làm nhang lâu năm tại “xóm nhang Dĩ An” thì tất cả
các nguyên liệu làm nhang phải từ tự nhiên. Ví như thân nhang cũng phải
chọn từ tre, nứa già lấy ở vùng rừng Nam Cát Tiên trên thượng nguồn
sông Đồng Nai. Còn nhang trầm, một loại nhang rất quý và hiếm hiện nay
thì phải được trộn thêm bột trầm hương. Nghề làm nhang có nhiều công
đoạn như chuẩn bị bột dính, bột keo, mạt cưa, bột thơm… và thân nhang.
Sau khi chuẩn bị nguyên liệu xong, người thợ chính phải có nhiệm vụ
trộn những loại bột này thành một hỗn hợp vừa đủ để khi nhúng thân
nhang vào chúng sẽ bám lên.
“Làm nhang truyền thống theo tôi không thể nói bước nào quan trọng
hơn bước nào mà tất cả các bước đều quan trọng như nhau. Ví như khi trộn
hỗn hợp để nhúng que nhang, người trộn phải canh chuẩn tỷ lệ các thành
phần, bởi bột không đều, nhang sẽ cháy không đều và cũng không kết dính;
còn phơi nhang, với những loại nhang làm từ nguyên liệu tự nhiên thì
bắt buộc phải được phơi dưới ánh nắng mặt trời để đảm bảo nguyên liệu từ
từ hòa quyện vào nhau”, bà Bạch chia sẻ.
Khó cạnh tranh nổi với nhang công nghiệp
Ông Phạm Văn Tân, Chủ cơ sở sản xuất nhang Tân Thành (KP.Nhị Đồng
2, P.Dĩ An) cho biết làng nghề truyền thống này đang có dấu hiệu mai một
bởi nguồn nguyên liệu ngày càng ít đi, công việc không ổn định nên
nhiều người đã bỏ nghề. Hơn nữa, nguồn hàng trên thị trường ngày càng
nhiều, vừa đẹp, vừa rẻ nên mặt hàng “xóm nhang Dĩ An” khó cạnh tranh
lại. Đây cũng chính là nguyên nhân cơ bản khiến làng nhang từng thu hút
hàng trăm lao động nay chỉ còn đếm trên đầu ngón tay.
Đóng gói nhang là công đoạn cuối cùng trước khi đưa đi tiêu thụ - Ảnh: Huy Anh
|
Ông Tân nói: “Những loại nhang làm công nghiệp được bán nhiều trên
thị trường hiện nay có giá chỉ khoảng 20.000 đồng/bó/100 cây. Còn với
nhang làm bằng nguyên liệu tự nhiên như tại “xóm nhang” này, do nguyên
vật liệu hiếm, vận chuyển khó khăn nên chi phí cao, giá chắc chắn phải
từ 50.000 đồng/bó/100 cây trở lên. Vì vậy, hầu hết nhang ở Dĩ An chỉ còn
bán được cho những mối hàng quen biết, những người ưa sử dụng hàng từ
tự nhiên”.
Nhìn những người như bà Bạch cứ cần mẫn cầm rựa chẻ từng thanh niền
tre, chẻ cả buổi mới được nửa bó niền với tiền công 20.000 đồng, ai
chứng kiến cũng ngậm ngùi. Giữa thời buổi công nghiệp, một người yêu
nghề, say nghề như bà có cố gắng lắm cũng chỉ kiếm ra khoảng 40.000
đồng/ngày từ việc chẻ tăm nhang thuê cho các chủ cơ sở sản xuất nhang
thì làm sao mà tồn tại được. Nếu không có sự chung tay của chính quyền
địa phương trong việc giữ gìn, phát triển làng nghề truyền thống này thì
có lẽ “xóm nhang” tại Dĩ An cũng sẽ như lời bà Bạch: “Chắc chẳng bao
lâu nữa, chính người dân ở vùng đất này cũng không còn được sử dụng
loại nhang mà một thời là niềm tự hào của họ. Đơn giản vì hiện nay,
nhang hóa chất đang được bày bán tràn lan, chiếm hầu hết thị phần của
những que nhang thuần khiết từ tự nhiên”.
Theo : thanhnien.com.vn