Lợi
thế đặc biệt của nhiều làng nghề từ trước tới nay vẫn là xuất khẩu sản
phẩm ra thế giới. Nhưng trong khi nền kinh tế cả thế giới gặp khó khăn,
khả năng chi tiêu giảm mạnh thì các sản phẩm thủ công mỹ nghệ của các
làng nghề càng khó xuất ngoại.
Chúng tôi về thăm làng mây tre đan
xuất khẩu Phú Vinh, nằm cách trung tâm TP Hà Nội chỉ 25km. Đây là nơi
chuyên sản xuất hàng trăm chủng loại mặt hàng thủ công mỹ nghệ như giỏ,
lẵng để hoa, chao đèn, khay đựng nước… từ chất liệu mây tre độc đáo,
được thị trường cả châu Á, châu Âu ưa thích. Những năm trước, làng lúc
nào cũng nhộn nhịp hàng, xe cộ vào ra. Cả làng có gần 8.000 lao động
chuyên sản xuất hàng xuất khẩu, chưa kể hàng ngàn lao động làm các công
đoạn gia công từ các làng, xã vệ tinh. Cứ 1-2 ngày lại có một container
hàng được các doanh nghiệp gửi đi Đài Loan (Trung Quốc), Hàn Quốc, Nhật
Bản… Vậy mà vài tháng nay, làng dần vắng hoe.
 |
|
Làng nghề mây tre đan xuất khẩu Phú Vinh (Chương Mỹ - Hà Nội) đã tạo việc làm cho rất nhiều người, nhưng nay có nguy cơ phá sản. |
Nhắc đến Phú Vinh, người ta
nói nhiều hộ trong làng đã giải nghệ, vì chịu ảnh hưởng nặng nề bởi
tình trạng khủng hoảng nợ công châu Âu, sản phẩm làm ra không xuất khẩu
được. Chị Nguyễn Thị Thu, chủ một cơ sở mây tre đan ở Phú Vinh than thở:
“Những năm trước, tuần nào chúng tôi cũng nhận được đơn hàng từ các đối
tác nước ngoài gửi về. Cứ theo các mẫu họ đặt, chúng tôi phải làm cả
ngày lẫn đêm mới kịp. Vậy mà gần hai năm nay không có hợp đồng, đơn hàng
mới nào”.
Làm ăn khó khăn, bà con đang tất
bật lo chạy vạy, vay mượn để thanh toán các khoản nợ cũ đến hạn phải trả
ngân hàng. Ngược lại, các lô hàng đã xuất đi thì đối tác lại chưa chịu
thanh toán vì khó khăn do ảnh hưởng nợ công châu Âu.
Ông Vương
Văn Cần, Phó Chủ tịch UBND xã Phú Nghĩa (Chương Mỹ-Hà Nội) cho biết, do
các đơn hàng xuất khẩu sụt giảm nghiêm trọng, sản phẩm làm ra để mốc nên
hiện nay hơn 60% lao động làm mây tre đan Phú Vinh đã bỏ nghề. Trong
làng, chỉ còn lại vài chục hộ gia đình không nỡ bỏ nghề, nhưng sản phẩm
làm ra cũng chỉ bán ở thị trường nội địa. Tốc độ tiêu thụ chậm. Giá bán
nội địa cũng rẻ hơn rất nhiều so với đơn giá xuất khẩu. Hai năm gần đây
doanh thu từ sản phẩm mây tre đan xuất khẩu ở Phú Vinh đã giảm rõ rệt.
Nếu như những năm trước đây, tổng doanh thu của toàn xã luôn đạt 120-130
tỷ đồng/năm thì năm 2011 chỉ đạt gần 70 tỷ đồng.
Theo ông Cần, cái khó của người
Phú Vinh là nhiều cơ sở thủ công mỹ nghệ không thể trực tiếp xuất khẩu,
khai thác thị trường nước ngoài mà phải thông qua các doanh nghiệp
chuyên hợp đồng xuất khẩu. Vì vậy, khi một ông chủ lao đao thì trăm hộ
làm gia công cùng lao đao.
Ở làng đồ gỗ Vân Hà (Đông Anh-Hà Nội),
Đồng Kỵ (Từ Sơn-Bắc Ninh) hiện 80% sản phẩm làm ra phụ thuộc vào thị
trường xuất khẩu, trong đó chủ yếu là thị trường Trung Quốc. Vì vậy, khi
thị trường Trung Quốc ngừng nhập khẩu thì các doanh nghiệp trở tay
không kịp. Trong các xưởng, hàng chục, hàng trăm bộ đồ gỗ mỹ nghệ đã
hoàn thiện hoặc còn dang dở phần mộc nằm dài cả năm nay không bán được.
Ông Vũ Văn Liễn, một chủ cơ sở đồ
gỗ ở làng Đồng Kỵ cho biết, nhà ông có 5 phân xưởng, mỗi tháng làm ra
gần 20 bộ salon, tràng kỷ, sập… giả cổ để xuất cho các doanh nghiệp
Trung Quốc, nhưng từ đầu năm tới nay không bán được bộ nào, còn bán thị
trường nội địa mới được 2-3 bộ.
Ông Dương Văn Canh, Chủ tịch UBND
xã Đồng Kỵ cho biết, Đồng Kỵ được mệnh danh là “làng giám đốc” với hơn
200 doanh nghiệp vừa và nhỏ chuyên đồ gỗ cùng hàng ngàn cơ sở sản xuất
đồ gỗ mỹ nghệ khác. Thế nhưng hiện nay, hàng loạt cơ sở, doanh nghiệp
đều gặp khó khăn chồng chất do bí đầu ra, trong khi đầu vào lại tăng
cao.
Theo ông, từ năm 2011 tới nay, một
loạt chi phí đầu vào như điện, than, gỗ nhập khẩu đều tăng giá. Trong
khi vừa qua, các doanh nghiệp lại phải vay lãi ngân hàng với lãi suất
quá cao để đầu tư. Do không chịu nổi lãi suất, tình hình thị trường ế ẩm
nên có tới 30%-40% cơ sở đành phải đóng cửa, sản xuất cầm chừng. Một
vài doanh nghiệp vừa và nhỏ chuyển sang làm đồ gia công cho các cơ sở
lớn. Cũng vì hàng loạt doanh nghiệp giải thể, hoạt động khó khăn nên
cuối năm 2011, các ngân hàng trên địa bàn đều đồng loạt triển khai chính
sách thắt chặt tiền tệ. Vì vậy, từ đầu năm 2012 tới nay, các doanh
nghiệp muốn phục hồi lại sản xuất, khai thác những thị trường mới cũng
không đủ sức vì đói vốn.
Còn theo ông Nguyễn Văn Trung, Chủ tịch
Hội Nghệ nhân mây tre đan xuất khẩu Phú Vinh thì bên cạnh khó khăn do
thị trường châu Âu sụt giảm, sản phẩm ở đây còn đang phải đối mặt với
khó khăn khác là không còn đủ sức cạnh tranh với các sản phẩm của Trung
Quốc, Thái Lan, Indonesia… Nguyên nhân là do chất lượng sản phẩm không
được liên tục cải tiến, đặc biệt là giá thành còn quá cao.
Theo ông, giá nguyên liệu ngày
càng tăng trong khi thị trường xuất khẩu khó khăn cũng là nguyên nhân
buộc người Phú Vinh phải bỏ dần nghề. Nếu như cách đây 4 năm, nguyên
liệu mây có giá chỉ 4.500 đồng/kg thì nay giá mây tươi đã lên đến 12.000
đồng, mà giá bán vẫn không đổi.
Bị các sản phẩm nước ngoài cạnh
tranh quyết liệt, giá nguyên liệu đầu vào quá cao cũng là thực trạng
chung ở nhiều làng nghề hiện nay.
Chị Phạm Mai Hương, chủ cơ sở lụa
Triệu Duy Khánh ở làng lụa Vạn Phúc (Hà Đông-Hà Nội) cho biết, sản phẩm
làng lụa không bán được cũng là do hàng Trung Quốc ồ ạt nhập về. Do giá
bán rẻ nên người dân chuộng lụa Trung Quốc. Còn lụa Vạn Phúc dệt cầu kỳ,
tinh xảo hơn, giá bán cao thì kén khách mua. Đã vậy, giá tơ đã tăng
ngất ngưởng lên tới 1,3-1,7 triệu đồng/kg, cộng thêm công đoạn xe chuội
thì giá thành là 2 triệu đồng/kg, trong khi trước kia chỉ khoảng
700.000-800.000 đồng, cho nên càng dệt càng lỗ.
Ông Vũ Quốc
Vương, Chủ tịch Hội Sản xuất kinh doanh đồ gỗ mỹ nghệ Đồng Kỵ cũng cho
biết, giá gỗ nhập khẩu hiện nay đã tăng lên tới 40% so với năm trước. Do
phần lớn gỗ nguyên liệu được nhập về từ Lào, Campuchia, Thái Lan bằng
đường tiểu ngạch, qua rất nhiều khâu trung gian đã đội giá lên cao. Đói
việc, nhưng chi phí nhân công phải tăng thêm 25% so với năm trước, trong
khi giá bán sản phẩm chỉ tăng 20%. Vì vậy, lợi nhuận thực tế chỉ chiếm
15% trong giá bán. Nếu doanh nghiệp nào phải vay vốn để sản xuất thì sẽ
lỗ.
Theo sggp
|