Cùng
với phố cổ Hội An, mộc Kim Bồng nổi tiếng gần xa bởi những người thợ đi
ngược xuôi đất nước xây dựng những ngôi nhà rường, nhà cổ ba gian còn
lưa giữ đến ngày nay.
Làng
mộc Kim Bồng nằm trên vùng đất Cẩm Kim ngày nay, được xây dựng từ những
năm cuối thế kỷ 15. Du khách chỉ mất 10 phút đi phà từ phố cổ Hội An
qua làng mộc Kim Bồng thuộc xã đảo Cẩm Kim. Bước chân lên vùng đất này
đã nghe tiếng đục đẽo, khoan cắt vang lên từ hai bờ Đông Tây. Những âm
thanh đó đã trở nên một phần không thế thiếu trong đời sống của người
dân bao đời gắn liền với cây gỗ nơi đây.
Vùng
đất Cẩm Kim nằm ở hữu ngạn hạ lưu sông Thu Bồn, Hội An xưa từng là một
thương cảng sầm uất của Đàng Trong, nhờ vậy các làng nghề tại đây như
gốm Thanh Hà, mộc Kim Bồng có cơ hội phát triển phồn thịnh.
Vốn
nằm trên địa thế sông nước, thuận lợi cho việc vận chuyển bè gỗ, đóng
tàu, hạ thủy, làng mộc Kim Bồng còn đưa các sản phẩm của mình theo
thuyền buôn đến nhiều nước trên thế giới. Chính vì vậy mà cho đến bây
giờ, các sản phẩm mộc như bàn ghế, tủ gỗ, tượng phật, … của làng Kim
Bồng vẫn được thương gia trong và ngoài nước tìm đến đặt hàng.
Kim
Bồng Đông đóng tàu thuyền, Kim Bồng Tây chạm khắc gỗ để cho ra những
sản phẩm còn tồn tại qua nhiều thập kỷ, mà trong đó khu phố cổ Hội An là
một trong những minh chứng của một thời kỳ hưng thịnh cũng như sự tài
hoa tài tình của những người thợ làng mộc Kim Bồng.
Nhờ
sự giao thoa văn hóa Đông Tây mà mộc Kim Bồng giữ được trong mình những
nét đặc sắc riêng trong từng nét chạm khắc. Trong khi các làng mộc phía
Bắc đều bị ảnh hưởng ít nhiều bởi văn hóa phong kiến phương Bắc, mang
đậm dấu ấn các triều đại trong lịch sử. Mỗi họa tiết đặc trưng như rồng
phương đều mang sức mạnh, uy quyền của từng thời kỳ.
Thì
với mộc Kim Bồng, nhẹ nhàng, mộc mạc nhưng không kém phần tinh tế là
những điều du khách có thể cảm nhận từ hình ảnh phố cổ Hội An cũng như
trên các sản phẩm khác. Những họa tiết hoa văn trên từng cây cột cây kèo
là hình ảnh cành hoa, cây lá.
Cùng
là hình ảnh con rồng nhưng dưới bàn tay của người thợ mộc Kim Bồng lại
mang hình tượng tre hóa rồng, miệng ngâm hoa cười hiền hòa. Hình ảnh
người nông dân hay cây tre Việt Nam cũng được đưa vào từng nét chạm
khắc. Tất cả đều mộc mạc gần gũi với đời sống sinh hoạt của người dân.
Ngoài
phố cổ Hội An, dấu ấn tài hoa của những người thợ mộc Kim Bồng cũng
được nhìn nhận qua lịch sử xây dựng kinh thành Huế. Thuở ấy, khi các
triều Nguyễn quyết định đóng đô ở Huế, đã mời các thợ mộc từ vùng đất
phía Nam về xây dựng. Mà lúc bấy giờ chính là mộc Kim Bồng và Vân Hà,
Quảng Nam.
Kim
Bồng không chỉ có “mộc” mà còn có “nề”, họ xây dựng lăng tẩm, đền thờ
miếu mạo dọc khắp các tỉnh miền Trung. Nếu người thợ mộc làm cái khung
sườn thì người thợ nề sẽ đắp tường, lợp ngói để hoàn thành một ngôi nhà,
đình làng.
Nghệ
nhân Huỳnh Sướng, truyền nhân đời thứ 13 nhà họ Huỳnh theo nghiệp mộc
cho biết “Sản phẩm mộc Kim Bồng không phải là hàng hóa để có thể mang ra
thị trường. Từ xưa đến nay đó là nghề làm công ăn lương. Một sản phẩm
được tạo ra là cả quãng thời gian dài với bao công sức và tâm huyết. Vậy
nên mỗi ngôi nhà, một bộ bàn ghế đều mang những dấu ấn tài hoa của
người thợ”.
Người
làng Kim Bồng ngày nay vẫn còn ngược xuôi các vùng miền để dựng nên
những chiếc nhà giường cổ, ba gian hai chái. Người nhà tộc Huỳnh, một
trong bốn tộc có công lập làng là Huỳnh – Trương – Phan – Nguyễn vẫn còn
tự hào khi có cụ Huỳnh Kim Hơn đã từng tham gia xây dựng lăng chủ tịch
Hồ Chí Minh. Cha con ông Huỳnh Ri, Huỳnh Sướng cũng trở thành nghệ nhân
ưa tú từ nghề mộc trên đất Kim Bồng này.
Đến
với làng mộc Kim Bồng, du khách có cơ hội ghé thăm xưởng mộc, trực tiếp
nhìn những nét chạm của người thợ tài hoa. Tại đây cũng đang trưng bày
những sản phẩm đặc sắc như: chiếc đinh hương chạm khắc 1000 con rồng
bằng hình ảnh cây tre hóa đã được triễn lãm nhân dịp 1000 năm Thăng Long
tại Hà Nội, chùa Cầu Hội An được chuyển thể nguyên trạng, …
Những
sản phẩm của làng bây giờ có nét khác biệt với các làng nghề khác đó là
sản phẩm được để mộc, nếu có sơn phết đánh bóng cũng chỉ nhẹ nhàng để
giữ lại màu gỗ tự nhiên. Chính từ những con trâu, con lợn gỗ mộc mạc, từ
chiếc đĩa chạm hình lũy tre, thiếu nữ với tà áo dài đã thu hút sự tò mò
thích thú của du khách trong ngoài nước khi có dịp tìm hiểu về mộc Kim
Bồng.
Sản
phẩm mộc Kim Bồng ngày nay tuy không được bày bán hay quảng bá ở đâu,
nhưng người yêu gỗ gần xa vẫn tìm đến Kim Bồng để đặt hàng cho một ngôi
nhà cổ, một bộ bàn ghế. Và đâu đó trong đô thị cổ Hội An, kinh thành Huế
đang trầm mặc cùng năm tháng luôn có bóng hình tài hoa của người thợ
mộc nề Kim Bồng nơi đây. Theo: vnexpress
|