Nghề đan nong, rổ là một nghề truyền thống đã có từ lâu đời ở làng Yến Nê. Không ai biết nó có từ khi nào, chỉ biết từ lúc biết ăn, biết nói thì người làng Yến Nê đã biết đan nong, rổ. Trải qua bao nhiêu đời cha truyền con nối, nghề đan lát vẫn được bảo tồn và duy trì cho đến ngày hôm nay.

Có dịp về Yến Nê tận mắt chứng kiến những người thợ nơi đây vót tre, đan lát mới thấy hết sự kỳ công, tỉ mỉ của công việc này. Để tạo ra một sản phẩm bền và đẹp đòi hỏi sự kỳ công, khéo léo và tính nhẫn nại của người thợ đan. Đầu tiên là khâu lựa chọn nguyên liệu, người làm phải tìm chọn những cây tre, nứa thân to, thẳng, ít mắt đốn về cưa ra thành những khúc dài bằng nhau. Tiếp đó là chẻ thành những sợi nan và vành nhỏ có độ dày mỏng vừa phải rồi phơi khô. Khi nan và vành đã khô lấy vào vót phẳng và đan chúng lại thành mành rồi lận và nứt, lận. Tuy nhiên, đó chỉ là các bước để hoàn thành sản phẩm, còn để sản phẩm có độ thẩm mỹ cao và sử dụng lâu dài thì theo nghệ nhân Nguyễn Chính, còn phải dựa vào sự khéo léo của đôi bàn tay người thợ, có kỹ thuật chẻ nan với độ dày vừa phải, biết lựa chọn từng chiếc nan dẻo cùng dẻo, cứng cùng cứng thì lúc đan mới đều và đẹp.

Để đa dạng các sản phẩm thì ngoài đan nong, rổ những người thợ Yến Nê còn đan các loại thúng, mủng, nong, nia, sàng... để phân phối trên địa bàn và các tỉnh lân cận.

Hồi tưởng lại thời kỳ thịnh của nghề đan nong, rổ của Yến Nê, nghệ nhân Nguyễn Chính, với  hơn 60 năm làm nghề đan nong, rổ ở làng nhớ lại: “Tầm 15-20 năm về trước nghề đan nong, rổ ở Yến Nê rất thịnh, có 10 nhà thì đến 7-8 nhà làm. Vào mùa mưa, công việc đồng áng gác lại thì nghề đan nong, rổ cũng rục rịch bắt đầu nhộn nhịp. Nhà đông có 5 đến 6 người thay phiên nhau, người đốn, người chẻ tre, vót nan, người thì ngồi đan, nhiều nhà làm từ chập tối đến khi gà gáy cho đủ hàng để kịp phiên chợ sáng mà giao cho khách, nên khối nhà có của ăn của để từ cái nghề này.

Trong những năm trở lại đây, các mặt hàng rổ, rá nhựa bắt mắt, đa chủng loại xuất hiện tràn lan trên thị trường nên các mặt hàng thủ công như nong rổ Yến Nê không còn được ưa chuộng như trước. Vì vậy, dù vẫn được duy trì nhưng nó không còn được nhộn nhịp, rộn ràng như trước đây”.

Theo chị Lương Thị Lễ - một thợ đan nong rổ tại làng cho biết trên thị trường hiện nay giá một chiếc rổ là 15.000 đồng, mủng18.000 đồng, sàng 13.000 đồng... Tính trung bình một ngày từ sáng đến tối chị làm được gần 5 chiếc rổ, trừ mọi chi phí mua nguyên liệu thì thu về vỏn vẹn 40.000- 50.000 đồng. Bởi thu nhập chẳng là bao so với thời gian và công sức mình bỏ ra nên nhiều hộ gia đình đã bỏ nghề để đi buôn ve chai, làm công nhân, một số khác chỉ xem như nghề phụ để kiếm thêm thu nhập lúc nhàn rỗi. Bám nghề là các cụ ông, cụ bà và trẻ con.

Tồn tại từ đời này sang đời khác, nhưng nay trước thực trạng trên nghề làm nong rổ Yến Nê đang đứng trước nguy cơ bị mai một. “Truyền thống quê tôi nghề đan lát/Ông cha để lại đã bao đời/Tuy không giàu sang vốn thảnh thơi/Nắng mưa mặc kệ ngồi trong mát...”, cụ Nguyễn Chính ngâm nga câu ca về nghề truyền thống của làng rồi nhìn xa xăm về phía lũy tre, nơi phố xá đã lấn dần đến những thửa ruộng... nuối tiếc một thời làng nghề hưng thịnh.

                                                                                                 Theo: Cadn.com.vn