Hòa Bình là tỉnh miền núi, lực lượng lao động đông đảo nhưng lại thiếu
việc làm, trong khi đó, diện tích đất trồng cây nguyên liệu như chít,
nùng khá lớn nên từ những năm 1990, Công ty TNHH Mai Bình, đơn vị chuyên
sản xuất chổi chít và tăm hương, đã đến “đóng đô” tại đây
. Trong quá
trình hoạt động, lãnh đạo Công ty nhận thấy, việc tuyển chọn lao động
truyền thống chỉ giải quyết được lực lượng làm thuê cục bộ, còn việc thu
mua nguyên liệu chỉ mang tính thời vụ, nhỏ lẻ, không đảm bảo kế hoạch
đặt ra. Vì thế, năm 1993, Công ty đã nghiên cứu và xây dựng mô hình kinh
doanh - sản xuất phù hợp với nguyên liệu địa phương, tiền thân của mô
hình nguyên liệu sống - truyền nghề - gia công - sản xuất - tạo sản phẩm
và bao tiêu sản phẩm.
Bà
Trương Thị Bình, Giám đốc Công ty TNHH Mai Bình cho biết, khi lao động
có tay nghề sẽ làm ra nhiều sản phẩm chất lượng, từng bước hình thành
làng nghề phát triển ổn định và bền vững. Xác định như vậy nên chúng tôi
quyết tâm đẩy mạnh dự án đào tạo nghề, sản xuất hàng thủ công mỹ nghệ
xuất khẩu, bao tiêu sản phẩm, tạo ra mô hình sản xuất, kinh doanh khép
kín. Công ty đã triển khai trồng rừng quy mô lớn ở 3 huyện Kim Bôi, Đà
Bắc và Kỳ Sơn. Với mô hình này, năm 2010, công ty đã được Tổng cục Dạy
nghề và Hiệp hội Làng nghề Việt Nam chọn thí điểm đào tạo nghề gắn với
bao tiêu sản phẩm.
Theo
đó, Mai Bình có trách nhiệm đào tạo lao động nông thôn tại các huyện
Lương Sơn, Đà Bắc. Đến nay, Công ty đã đào tạo nghề trồng, chăm sóc cây
nguyên liệu làm tăm hương cho 70 người tại xã Mông Hóa (Kỳ Sơn) và đào
tạo nghề trồng, chăm sóc cây nguyên liệu làm chổi chít cho 70 người tại
xã Hiền Lương (Đà Bắc).
Nội
dung của khóa đào tạo là giúp nông dân biết cách trồng và chăm sóc cây
chít, nùng để làm chổi chít, tăm hương. Sản phẩm do học viên làm ra được
Công ty bao tiêu toàn bộ . Đặc biệt, kết thúc khóa học, nếu học viên có
nguyện vọng sẽ được Công ty tuyển dụng vào làm việc với mức lương 1-2
triệu đồng/người/tháng. Học viên đăng ký chủ yếu là người dân tộc thiểu
số.
Còn đó những khó khăn
Theo
ông Lưu Duy Dần, Phó chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Làng nghề Việt
Nam, đào tạo nghề gắn với bao tiêu sản phẩm là mô hình đang được Hiệp
hội phối hợp với Tổng cục Dạy nghề triển khai tại Hòa Bình. Đây là mô
hình được áp dụng đối với các nghề đào tạo gắn với vùng nguyên liệu,
giao cho các đơn vị có khả năng tổ chức, bao tiêu sản phẩm. Đối tượng
tham gia là lao động nông thôn trong vùng quy hoạch trồng nguyên liệu.
Tuy nhiên, việc đào tạo theo mô hình này cũng gặp một số khó khăn nhất
định.
Cụ
thể, các đơn vị tham gia đào tạo còn lúng túng trong việc lập chương
trình, biên soạn, tài liệu giảng dạy; chưa áp dụng được phương pháp
giảng dạy tích hợp giữa lý thuyết và thực hành. Đặc biệt, vốn đang là
một trong những yếu tố cản trở quá trình thực hiện mô hình . Theo thống
kê, hiện cả nước có đến 60-70% số hộ sản xuất trong các làng nghề thiếu
vốn, điều này gây khó khăn trong việc thu mua nguyên liệu dự trữ, đầu tư
máy móc, cải tiến công nghệ...
Theo
bà Bình, khó khăn của mô hình này chính là nhận thức của đối tượng đào
tạo chưa sâu sắc, chưa thấy được lợi ích kinh tế - xã hội ở tầm vĩ mô;
phần lớn là đi làm theo phong trào để lấy công. Bên cạnh đó, điều kiện
kinh tế, vốn đầu tư của lao động cũng chưa đáp ứng được yêu cầu mở rộng
sản xuất.
Vì
vậy, bà Bình kiến nghị, Nhà nước cũng như chính quyền địa phương cần
giảm bớt một số thủ tục hành chính rườm rà trong việc cấp và cho thuê
đất để trồng rừng, tạo vùng nguyên liệu tại địa phương; cần có chính
sách ưu tiên quỹ đất, quỹ rừng và có phương án quy hoạch vùng nguyên
liệu trên cơ sở đưa ra chính sách, chủ trương quản lý và bảo vệ rừng
một cách hợp lý, tạo điều kiện cho doanh nghiệp vay vốn ưu đãi mở rộng
dạy nghề ; tăng cường hỗ trợ giáo viên dạy nghề; và đặc biệt là phải có
chính sách khuyến khích doanh nghiệp, cơ sở đào tạo nghề sử dụng lao
động sau đào tạo và bao tiêu sản phẩm.
(Nguồn: Báo KTNT)