“Có
tới 80% gia đình ở Hành Thiện có con đỗ Cao đẳng, Đại học”, ông Nguyễn
Đăng Hùng, Chủ tịch Hội Khuyến học làng Hành Thiện, tự hào giới thiệu về
mảnh đất “địa linh nhân kiệt” này.
Ngôi làng hình cá chép
Hành Thiện với 6000 dân toạ trên mảnh đất có hình hài giống như một con
cá chép “Xưa các cụ đào sông quanh làng để chống cướp. Và ngôi làng có
hình cá chép vì theo truyền thuyết thì cá chép có thể hoá rồng . Có lẽ
ngay từ khi đào sông quanh làng các cụ đã cố ý làm như vậy với mong muốn
con cháu trong làng có cơ hội mở mày, mở mặt với thiên hạ”, ông Hùng kể
về sự tích hình dáng đặc biệt của ngôi làng như vậy.
Bản đồ làng Hành Thiện - Hình con cá chép
Làng Hành Thiện được chia thành 15 xóm
(gọi là Dong), mỗi Dong như một lát cắt chạy song song với nhau kéo dài
từ “đầu đến đuôi con cá chép”. Ngay cả cái tên Hành Thiện cũng là thông
điệp của các cụ xưa với con cháu đời sau về việc sống sao cho tốt, cho
đẹp và luôn biết làm việc thiện. “Ở đây đất ít lắm, làm chẳng đủ ăn,
không thể trông vào ruộng, chính vì thế, lớp lớp người con Hành Thiện
quyết tâm phấn đấu học tập nên người”, ông Chủ tịch hội Khuyến học làng
giải thích . Đó là một trong những nguyên nhân khiến người dân Hành Thiện
quyết chí phấn đấu học tập. Có lẽ không có nơi nào ở Nam Định dân số
lại đông như ở đây. Và chính cái sự “đất chật, người đông” lại giúp Hành
Thiện có được thành công không nhỏ trong đào tạo nhân tài. Mỗi đứa trẻ
sinh ra đều có ý thức vươn lên trong học tập. Chính vì vậy, số người đỗ
đạt của Hành Thiện ngày một dài thêm. Con số những người thành đạt mà
ông Chủ tịch cung cấp khiến tôi giật mình: 88 vị Giáo sư, Phó giáo sư;
60 Tiến sĩ, trên 800 cử nhân cùng hàng loạt những tướng lĩnh, anh hùng
lực lượng vũ trang, anh hùng lao động...
Lịch sử của làng còn ghi nhận, làng đã “sản sinh” ra tới 4 quan thượng
thư, 4 quan tổng đốc, 23 quan giúp việc triều đình và gần một trăm người
làm tri phủ, tri huyện. Trong số những người con Hành Thiện, mọi người
vẫn truyền nhau câu chuyện về cụ Đặng Xuân Bảng (ông nội cố Tổng bí thư
Trường Chinh), người đã đỗ Tam giáp Tiến sĩ đệ nhất danh chỉ bằng cách
theo học cha mình. Theo Giáo sư Vũ Khiêu, cụ Đặng Xuân Bảng đã đỗ tiến
sĩ khoa Bính Thìn (1856) dưới thời vua Tự Đức, mà thời đó vua Tự Đức tự
mình chấm tiến sĩ chứ không giao cho ai khác. Tự Đức là vị vua nổi tiếng
thông hiểu nho học, giỏi thơ văn nên những người đỗ tiến sĩ dưới thời
này là một vinh dự rất lớn. Cụ Đặng Xuân Bảng đã được vua Tự Đức ban cho
biển đề: “Phụ giáo tử đăng khoa”, nghĩa là cha dạy con mà thành đạt.
Hội khuyến học “cổ” nhất
Có lẽ không ở đâu hội Khuyến học lại có “tiểu sử” lâu như ở đây. Theo
ông Chủ tịch hội Khuyến học làng Hành Thiện, phong trào khuyến học ở đây
có từ xa xưa nhằm khích lệ tinh thần học tập của lớp trẻ trong làng,
đến năm 1994 Hội khuyến học của làng được thành lập, sớm hơn cả Hội
khuyến học Việt Nam. Hội Khuyến học của làng được thành lập kèm theo một
quĩ thưởng cho những học sinh có thành tích học tập tốt . Quĩ khen
thưởng do những người con Hành thiện đã thành đạt lập nên để thúc đẩy
truyền thống hiếu học đã có từ ngàn năm nay của làng. Mặc dù mức thưởng
của hội Khuyến học làng không nhiều nhưng là sự động viên, khích lệ tinh
thần rất lớn đối với các lớp lớp học sinh trong làng. Hội khuyến học
của làng còn tổ chức các buổi lễ trao thưởng rất giản dị nhưng lại cực
kỳ “trang trọng: “Những buổi lễ khen thưởng hàng năm dành cho những học
sinh giỏi cấp tỉnh, huyện và những học sinh đỗ cao đẳng, đại học hàng
năm đều trở thành những ngày hội. Buổi trao thưởng được truyền trực tiếp
trên đài truyền thanh xã và được tất cả mọi người quan tâm. Đây chính
là sự động viên khích lệ tinh thần không dễ gì có được đối với những lứa
học sinh của làng”, ông Chủ tịch kể.
Giáo sư Vũ Khiêu, một trong những người con xuất sắc của làng từng viết
về không khí học tập ở Hành Thiện: “Buổi sáng sớm trong vùng ấy đã vang
lên tiếng đọc sách của con trai, tiếng đập vải của con gái xen lẫn tiếng
sáo diều réo rắt suốt đêm. Con trai cố học giỏi thi đỗ, con gái gìn giữ
nết na để phụng dưỡng cha mẹ, để giúp chồng ăn học, để dạy con cái nên
người...”.
Nhiều người đặt câu hỏi: Liệu sự thành đạt đến mức khó tin của những
người con của mảnh đất này có phải do sự cố gắng học tập của con người
hay có do vận may hay duyên kỳ ngộ mà đất trời mang lại . Tôi mang câu
hỏi này trao đổi với ông Chủ tịch hội khuyến học, ông cười bảo, chẳng có
gì mang lại vinh quang cho con người ngoài sự nỗ lực của chính bản thân
họ, trong việc học lại càng như vậy . Chỉ có sự khổ luyện, phấn đấu
không ngừng mới đem lại cho Hành Thiện bộ mặt như ngày nay. Cũng bằng
chính sự khổ học, sự phấn đấu của bản thân mỗi người mà đến nay có tới
80% gia đình ở Hành Thiện có con đỗ cao đẳng, đại học. Một con số đáng
giật mình. Và chính ông Chủ tịch Hội khuyến học Hành Thiện với thâm niên
6 năm làm chủ tịch hội cũng từng là hiệu phó trường năng khiếu của
huyện, cả hai ông bà đều là giáo viên về hưu và cả ba người con của ông
cũng đều đỗ đại học và đều thành đạt.
Nghề... học
Ở Việt Nam, hầu như mỗi ngôi làng đều có một nghề riêng, đặc sản riêng
của theo đặc thù của từng vùng quê, vùng đất. Chính vì vậy, nhiều vùng
quê có những ngôi làng với những nghề truyền thống nổi tiếng khắp nơi
như làng Lụa Vạn phúc (Hà Tây), làng gốm Bát Tràng (Hà Nội)... còn Hành
Thiện lại nổi tiếng với nghề... học. Do ruộng đất ít nên ngay cả số
lượng nông dân của làng cũng ít hơn trí thức. Những “dòng họ” học tập
được duy trì. Hành thiện nổi tiếng về việc tự học. Những gia đình không
có tiền cho con ra ngoài học thì cha dạy con, chú dạy cháu... và từ đó
đã hình thành một truyền thống học tập mà không nơi nào có được . Đi học
và dạy học là hai nghề phổ biến nhất ở ngôi làng này. Ông Chủ tịch khoe:
“Dân Hành Thiện dạy học ở khắp nơi trong nước, đâu cũng có dấu chân
người Hành thiện. Không chỉ ở trong nước, mà nhiều người hiện đang giảng
dạy tại nhiều nơi ở nước ngoài”.
Khi việc học đang là điều quan tâm hàng đầu hiện nay để “cả nước trở
thành một xã hội học tập” thì Hành Thiện chính là tấm gương sáng về sự
hiếu học và sự hiếu học nơi đây đã đưa việc học của Hành Thiện trở thành
một... nghề.
Nguồn: Việt Báo (Theo_DanTri)
Người gửi: Đức Hoà