Lễ hội Nàng Hai tại Cao Bằng.

Đến Phục Hòa, du khách được nghe kể về những sự tích truyền thuyết về công chúa Tiên Giao - người đã có công lao to lớn trong việc sưu tầm và phát triển làn điệu lượn Hai. Nên lúc đầu nhân dân gọi là “Lễ hội Nàng Tiên Giao”, về sau gọi tắt là “Lễ hội Nàng Hai”.

Trải qua những thăng trầm lịch sử, Lễ hội Nàng Hai vẫn được gìn giữ với ý nghĩa là một tục lệ cầu mùa, được tổ chức hàng năm từ ngày 30 tháng giêng đến ngày 22/3 âm lịch với các đêm hát xướng có nội dung vừa để tưởng nhớ nàng công chúa Tiên Giao của nhà Mạc, vừa để mời các “Nàng Hai” - con gái của “Mẹ Trăng” ở trên trời xuống thăm trần gian và giúp người dân trong công việc làm ăn. Theo tín ngưỡng của người Tày thì trên trời có Mẹ Trăng và mười hai nàng tiên là con của Mẹ Trăng, chuyên lo việc đời sống, mùa màng cho người dân dưới trần gian.

Thầy cúng làm lễ là 1 phần nghi lễ trong Lễ hội Nàng Hai.

Hiện nay, trên địa bàn xã Tiên Thành chỉ còn 3 xóm gìn giữ và phát huy được khá nguyên bản lễ hội. Lễ hội Nàng Hai bắt đầu từ lễ đón trăng, lễ cầu trăng và lễ tiễn trăng. Đặc biệt, nghi lễ cuối cùng là lễ tiễn trăng thu hút nhiều người dân địa phương và các vùng lân cận tới dự. Lễ hội vừa mang tính tâm linh vừa mang tính khoa học lịch sử, gắn liền với quá trình phát triển của các triều đại phong kiến Việt Nam (nhà Lê, nhà Mạc), đồng thời vừa thể hiện tín ngưỡng dân tộc, vừa phản ánh nguyện vọng của dân tộc Tày nói riêng và các dân tộc khác nói chung trong sự sinh tồn, trong bối cảnh nông thôn miền núi.