Trong văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc Khmer,
chiếc ghe ngo giữ vai trò, vị trí rất quan trọng về mặt tâm linh. Người Khmer
coi ghe ngo đua không giống như các ghe thông thường, mà đó là một vật thiêng.
Ngày xưa, ghe ngo (tiếng Khmer là “Tuk Ngo”) là một loại thuyền độc mộc khoét
từ thân cây gỗ tốt, cây cổ thụ một thân, ra đời từ nhiều thế kỷ trước. Cách
khoét ghe ngo theo hình cung giống như thuyền độc mộc của người Kinh.
Ngày nay, chiếc ghe ngo được ráp bằng nhiều mảnh ván có chiều
dài và rộng tùy thuộc vào số lượng người bơi, trung bình mỗi chiếc có sức chở
từ 20 - 60 người.
Thường một chiếc ghe ngo dài khoảng 25 - 30m, thon như một con
rắn có thể lướt sóng tốt nhờ lực cản nhỏ, mũi và lái đều cong lên, được chạm
hình đầu chim phượng, hoặc đầu một loại rắn nước.
Be của ghe ngo được trang trí bằng sơn màu trắng, xanh, đỏ,
vàng, lườn ghe sơn đen. Một ghe ngo cùng một đội bơi là đại diện cho một chùa
hoặc một phum, sóc.
Trước khi ra quân đi dự thi, các Achar (Trưởng ban Hoằng Pháp)
đại diện cho đội làm lễ tạ thần ghe, thắp hương cúng vái. Lễ vật thường là gà,
trứng, đầu heo… cùng những bài ca cúng thần linh theo truyền thống của đồng bào
dân tộc Khmer.
Cúng xong, đại diện đội ghe đánh ba hồi chuông để hạ thủy, sau
khi trình lễ vật cúng thổ thần xong là xuất bến đi đến nơi tập trung thi đấu.
Đồng bào Khmer tin rằng nếu quay đầu trở lại thì lần bơi ấy sẽ không gặp may mắn.
Mỗi đội ghe ngo khi thi đấu thường mặc đồng phục để phân biệt
với các đội khác. Ngoài những người ngồi bơi, trên ghe ngo còn có một người chỉ
huy, một người cầm lái, một người thổi tu huýt, một người ngồi giữa đánh chiêng
đồng trợ oai.
Trên đường đua
|
Ở các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL), ngày hội đua ghe ngo luôn thu hút
rất đông người đến cổ vũ. Đồng bào dân tộc Khmer tin rằng nếu đội ghe của mình
giành chiến thắng, là hãnh diện chung, việc làm ăn trong năm theo đó cũng thuận
lợi, mùa màng bội thu.
Ghe ngo sau khi tham gia thi đấu trở về được cất giữ cẩn thận
tại chùa. Các vận động viên thắng cuộc còn tập hợp sắm lễ vật cúng tạ thần ghe,
vui chơi giải trí, tạo nên không khí vui vẻ trong phum, sóc.
Bứt phá về đích.
|
Được sự quan tâm hỗ trợ của Đảng và Nhà nước nói chung, hiện nay tỉnh Sóc Trăng
đã đưa vào sử dụng khán đài tổ chức lễ đua ghe ngo ĐBSCL tại tỉnh Sóc Trăng với
kinh phí hàng trăm tỷ đồng.
Nhiều vận động viên và khác giả háo hức chờ xem
giải đua ghe ngo.
|
Ngoài ra, lãnh đạo các địa phương ở ĐBSCL cũng có nhiều giải pháp thiết thực và
việc làm cụ thể để giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc Khmer nói chung, văn hóa ghe
ngo nói riêng: Hỗ trợ kinh phí đóng và sửa chữa ghe ngo, hỗ trợ kinh phí và
nguồn nhân lực trong mỗi đợt đi thi đấu, hỗ trợ tiền xây cất nhà giữ ghe ngo…
Tuy nhiên, theo thống kê của ngành văn hóa – thể thao và du lịch
thì hiện nay rất ít người biết rõ về nguồn gốc của loại hình nghệ thuật văn hóa
truyền thống này. Trước tình trạng trên, một số tỉnh ĐBSCL đã mở nhiều lớp dạy
ghe ngo, đồng thời thành lập câu lạc bộ văn hóa dân tộc, đội văn hóa – văn
nghệ, đội đua ghe ngo… tại các địa phương có đông đồng bào dân tộc Khmer sinh
sống. Các câu lạc bộ này được tổ chức sinh hoạt hàng tuần hoặc hàng tháng nhằm
ôn lại truyền thống văn hóa tốt đẹp của đồng bào dân tộc Khmer và truyền đạt
lại cho thế hệ tương lai.
Các vận động viên mừng chiến thắng.
|
Với đồng bào dân tộc Khmer, giải nhất một địa
vinh dự trong sự nghiệp bảo tồn và phát huy truyền thống văn hóa của dân tộc
mình
|
Việc gìn giữ, bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa đồng bào dân tộc Khmer và các
dân tộc thiểu số nói chung được Đảng và Nhà nước ta xem là nhiệm vụ trọng tâm.
Thế nhưng vấn đề này đang là bài toán khó đối với các cấp chính quyền tại địa
phương, bởi lẽ chính bản thân đồng bào dân tộc còn chưa ý thức cao về gìn giữ
bản sắc văn hóa truyền thống của dân tộc mình.
Để khôi phục lại tất cả những nét văn hóa truyền thống sôi động
của người Khmer là rất khó khăn, bởi chỉ có chính những người dân tộc Khmer tâm
huyết mới thật sự vực dậy được những nét văn hóa truyền thống này. Chính sự hợp
tác của người dân tộc Khmer sẽ khơi dậy tinh thần trách nhiệm bảo tồn phát huy
nét văn hóa truyền thống của mình.
Theo tin tức