(langnghevietnam.vn)- Mỗi năm, đến ngày
12/06 (Âm lịch), phường thêu ở khắp nơi trên cả nước lại trở về làng thêu Quất
Động, bày tỏ sự thành kính của mình với người đã công sáng lập ra nghề thêu tay
ở nước ta là Cụ Lê Công Hành.
Thờ Tổ nghề là một truyền thống quý báu của dân tộc
ta, thể hiện lòng tri ân của lớp con cháu đời sau với những người đã có công
gây dựng, mở mang tri thức ngành nghề cho người dân. Mặc cho thế sự vần xoay,
mỗi năm đến ngày 12/06, con cháu Quất Động lại tổ chức lễ giỗ tổ nghề như một
truyền thống đạo lý tốt đẹp “uống nước nhớ nguồn”.
Ông tổ nghề thêu là cụ Lê Công Hành, sống ở cuối đời Trần, đầu đời Lê
(khoảng thế kỷ 14), tên thật là Trần Quốc Khải. Cuối đời Trần, ông lên đường dự
thi vừa lúc quân Minh sang xâm lược nên khoa thi bị hủy. Ông ẩn náu trong rừng
rồi theo Lê Lợi kháng chiến chống quân Minh. Cuộc bình Ngô thành công, ông được
Lê Thái Tổ cử đi sứ sang nhà Minh. Khi về nước, dù làm quan trong triều, ông
vẫn tranh thủ dạy dân làng trong vùng cách làm lọng và hàng thêu. Để tưởng
nhớ công lao của ông, người dân ở Quất Động, Thường Tín, Hà Nội đã tôn ông lên
thành ông tổ nghề thêu và hiện được thờ ở đình làng Hương Xá.
Trong dịp giỗ tổ nghề thêu, theo chân anh Lê Văn Hưng - một thợ thêu
giỏi ở làng nghề thêu Thắng Lợi, chúng tôi tìm đến nơi đức tổ nghề yên nghỉ.
Con đường làng mới làm đưa chúng tôi vào một không gian yên tĩnh, thoáng đãng
khác hẳn với sự tấp nập, hối hả bên ngoài.

Những cổng
đình gần khu mộ Tổ, uy nghi mới được người dân trùng tu lại

Ngôi mộ của
cụ Lê Công Hành nằm ở giữa vườn ổi trĩu quả. Qua thời gian, cỏ đã mọc đầy. Vẫn
còn những nén nhang cháy dở của dân làng tưởng nhớ cụ trong dịp giỗ tổ nghề
Anh Hưng cho biết, mỗi năm, vào ngày này, phường thêu cả nước lại trở về
đây dâng hương, tưởng nhớ ông tổ nghề thêu. Riêng anh thì tự làm một bữa cơm “nhạt
“đãi thợ trong xưởng của mình để tri ân với cụ. Sau khi thành kính thắp hương
dâng cụ, chúng tôi tìm đến đình thờ cụ ở làng Hương Xá. Ngôi đình có một địa
thế phong thủy tuyệt đẹp.

Hồ nước trước cửa Đình thờ tổ nghề với những hàng cây cổ thụ ven hồ xanh mát quanh năm

Hiện trạng ngôi đình
thờ Tổ nghề cách khu vực mộ tổ khoảng 500m.
Nhìn những họa tiết kiến trúc còn sót lại và quy mô đình tôi
đoán có lẽ trước ngôi đình này rất tuyệt đẹp và dường như, mưa nắng thời gian và việc thiếu người trông nom, đã
khiến cho ngôi đình bị xuống cấp trầm trọng hoang phế. Mái ngói và các cây cột trong đình
đã mục nát và bàn thờ cụ cũng không được hương khói thường xuyên như ở mộ tổ.
Tôi hỏi một người dân trong làng thì được biết “ Ngôi đình này đã có từ
rất xa xưa, khi chị lớn lên đã thấy nó hiu hắt thế. Có lẽ, tại người dân nơi
đây đã không còn ai làm nghề thêu nữa. Nhưng mỗi năm, đến ngày 12/06, thì dân
làng vẫn tự động kê bàn ghế và căng bạt để người thêu ở các làng kế bên và một
số khách từ phương xa đến để thờ cúng cụ.”

Mái đình cổ
kính không chống nổi phong hóa của thời gian
Chia tay xã Quất Động mà lòng tôi chợt thấy nao nao về nơi thờ Tổ ở một làng nghề truyền
thống, có nhiều làng nghề còn phải lễ vọng nhằm mục đích tri ân cụ Tổ, hội họp trao đổi công chuyện mỗi dịp đến ngày húy của Tổ nghề. Có lẽ cần lắm lắm một sự quan tâm sâu sát từ các cấp chính quyền, của hội thêu cũng
như sự chung tay góp sức của bà con làng nghề thêu cả nước để khôi phục lại ngôi đình thờ
cụ Tổ nghề, để ai đó, vô tình đi qua làng Hương Xá vẫn thấy tự hào về nghề
truyền thống quê mình và nữa chính là tri ân công đức của Tổ nghề.
Mai Hà