Các hiện vật bằng vàng
|
Phòng
trưng bày được thực hiện trên cơ sở dự án cải tạo, nâng cấp phòng trưng
bày văn hóa Óc Eo - Phù Nam, đã được Bộ VH, TT và DL phê duyệt và được
triển khai từ năm 2010, nhằm giúp khách thăm quan hình dung được những
đặc trưng cơ bản về nền một nền văn hóa cách ngày nay gần 2000 năm khá
rực rỡ và đặc sắc, chứng tỏ rằng vùng châu thổ sông Cửu Long từng có một
thời kỳ phát triển huy hoàng bên cạnh văn hóa Đông Sơn ở miền Bắc và Sa
Huỳnh ở Nam Trung Bộ...
Óc Eo là
một trong những nền văn hóa cổ, hình thành và phát triển trên cơ tầng
bản địa trong khoảng 10 thế kỷ đầu công nguyên ở khu vực đồng bằng Nam
bộ. Được phát hiện lần đầu tiên ở Óc Eo, thuộc xã Vọng Thê, Thoại Sơn,
An Giang, sau đó mở rộng ra phạm vi các tỉnh miền nam như: Đồng Nai, TP
Hồ Chí Minh, Vĩnh Long, Trà Vinh, Tiền Giang, Đồng Tháp, Cần Thơ..., qua
những cuộc khai quật, hàng vạn hiện vật phong phú, đa dạng vừa mang
tính bản địa, vừa hàm chứa những thành tố của các nền văn minh Ấn Độ,
Trung Hoa... đã được tìm thấy và đưa về bảo quản tại các bảo tàng khu
vực phía Nam. Sau gần 70 năm phát hiện và nghiên cứu, tính từ cuộc khai
quật lần đầu tiên năm 1944 do học giả người Pháp Louis Malleret thực
hiện tại Óc Eo, tới nay diện mạo của nền văn hóa đặc sắc, nổi tiếng này
ngày càng trở nên rõ nét. Những vấn đề khoa học về cội nguồn hình thành,
phạm vi phân bố, loại hình di tích, di vật, đặc trưng, niên đại, quá
trình phát triển... liên tục được các nhà nghiên cứu trong và ngoài nước
tìm tòi, lý giải, minh định.
Tượng thần Brahma bằng đá, thế kỷ XII - XIII
|
Theo
Ts Vũ Quốc Hiền, Phó giám đốc Bảo tàng Lịch sử Quốc gia, trước đây, Bảo
tàng chỉ có một tủ trưng bày về văn hóa Óc Eo. Trong khi đó, với tầm
quan trọng về lịch sử, văn hóa, Óc Eo cần được nâng cấp để giới thiệu có
hệ thống. Do vậy, trong khoảng 10 năm qua, Bảo tàng đã sưu tầm các cổ
vật thuộc nền văn hóa này. Tuy nhiên, số hiện vật sưu tầm được không
nhiều. Để tạo dựng phòng trưng bày Óc Eo - Phù Nam, Bảo tàng
Lịch sử Quốc gia đã phối hợp với Bảo tàng Tổng hợp tỉnh Bà Rịa - Vũng
Tàu và Bảo tàng Lịch sử TP Hồ Chí Minh để mượn thêm hiện vật.
Phòng trưng bày rộng hơn 200m2,
đặt trên tầng 2 tòa nhà trưng bày của Bảo tàng Lịch sử Quốc gia tại số 1
Tràng Tiền, Hà Nội, đã được cải tạo sửa chữa, nâng cấp nội thất, kiến
trúc: tường, trần, sàn, các khu phụ trợ liên hoàn với các phần trưng bày
khác trong bảo tàng, hệ thống điện, chiếu sáng được trang bị mới, hệ
thống tủ bục trưng bày đạt tiêu chuẩn quốc tế... Công chúng có cơ hội
thưởng lãm hơn 100 cổ vật đặc sắc của nền văn hóa Óc Eo, gồm các chất
liệu gốm, kim loại quý, đá, gỗ, và một số ít bằng đồng. Đồ gốm hiện diện
trong hầu hết di tích và là loại hình hiện vật thể hiện truyền thống
bản địa rõ ràng nhất, gồm ba loại hình chính là đồ gia dụng, công cụ lao
động và trang trí kiến trúc. Sản phẩm phổ biến là đồ gốm gia dụng như
bình, hũ, nồi, nắp, bát, cốc, chai... trong đó loại hình đặc trưng nhất
là bếp lò, vật dụng quen thuộc và thiết yếu của cư dân vùng sông nước.
Vật liệu xây dựng và phù điêu trang trí kiến trúc bằng đất nung cũng là
những di vật chủ yếu trong các di tích kiến trúc đền tháp của văn hóa Óc
Eo.
Hiện vật kim loại quý bằng vàng,
đá, mã não, thạch anh, thủy tinh... được chế tác thành vòng, nhẫn, bông
tai, dây chuyền, hạt chuỗi, dùng làm đồ trang sức với nhiều màu sắc,
kích cỡ, kiểu dáng khác nhau, cũng được giới thiệu. Đáng chú ý là các lá
vàng dập nổi hình mặt người, chạm khắc tạo hình hoa văn trang trí và
chữ Phạn cổ. Ngoài ra còn có các hiện vật bằng đá, gỗ và một số ít tượng
thờ Phật giáo và Hindu giáo bằng đồng. Những hiện vật này được tìm thấy
trong nhiều di tích và rải rác trên khắp vùng Nam bộ. Giai đoạn phát
triển rực rỡ nhất của nghệ thuật điêu khắc Hindu giáo và Phật giáo là từ
thế kỷ V - VII. Phong cách điêu khắc vừa phản ánh rõ nguồn gốc ảnh
hưởng từ nghệ thuật Ấn Độ, vừa thể hiện xu hướng bản địa hóa. Truyền
thống nghệ thuật này còn được duy trì và phát triển trong giai đoạn sau,
từ thế kỷ VIII trở đi, mà nhiều nhà nghiên cứu tạm gọi là giai đoạn hậu
Óc Eo...
Ts Vũ Quốc Hiền chia sẻ:
“Hiện phòng trưng bày vẫn chưa tương xứng với giai đoạn mà chúng tôi
muốn thể hiện. Thời gian tới, Bảo tàng sẽ sưu tầm thêm hiện vật để thay
thế các hiện vật mượn và nâng cấp phòng trưng bày cho xứng với tầm vóc
của văn hóa Óc Eo”.