Con đường trong Công viên Schloss Kammer Tranh của Gustav Klimt
|
Gustav
Klimt sinh ra vào kỷ nguyên đã được định hình bởi chủ nghĩa lịch sử
đang chuyển dần sang chủ nghĩa hiện đại, còn gọi là thời kỳ của Tân nghệ
thuật. Nó đánh dấu sự khởi đầu kỷ nguyên của những thay đổi căn bản
trong thế giới nghệ thuật, bác bỏ các nguyên tắc của chủ nghĩa lịch sử.
Nguyên tắc về sự hợp nhất của cuộc sống hàng ngày và nghệ thuật được duy
trì trong tất cả các mảng liên quan đến thiết kế. Nói như Bí thư thứ
nhất về văn hóa, Đại sứ quán Áo Konstanze Mantsch: “Klimt và các đồng
nghiệp đã làm được một cuộc cách mạng trong nghệ thuật. Họ ra khỏi đường
mòn của nghệ thuật cổ điển và thực sự thành công khi đưa nghệ thuật vào
với cuộc sống, mặc dù con đường này thời gian đầu không mấy dễ dàng”.
Sinh
ra trong một gia đình không mấy khá giả, Klimt khởi nghiệp từ thợ kim
hoàn, sau thi vào Trường Nghệ thuật thuộc Bảo tàng Nghệ thuật và Công
nghiệp hoàng gia Áo (nay là Đại học Nghệ thuật Ứng dụng). Tại đây, ông
sớm có cơ hội làm quen với thị trường nghệ thuật, hoàn thành rất nhiều
dự án đặt hàng của Hoàng gia Áo - Hung (1892) và dự án vẽ tranh cho các
khoa của Đại học Vienna (1894 - 1905). Sự chuyển dịch của Klimt từ chủ
nghĩa lịch sử sang chủ nghĩa Tân nghệ thuật Áo (Jugendstil) diễn ra cuối
năm 1890 cho đến khi ông hoàn thành bức họa nổi tiếng Nụ hôn
vào năm 1907. Những hình ảnh và biểu tượng vốn được sử dụng suốt nhiều
thế kỷ trong tranh biểu tượng đã bị thay thế bởi những giải pháp nghệ
thuật mới. Theo Đại sứ Cộng hòa Áo tại Việt Nam Georg Heindl: “Bức họa
thực sự trở thành một biểu tượng nghệ thuật toàn cầu. Nụ hôn cùng các tác phẩm của Klimt đã cho thấy toàn bộ thế giới văn hóa của TP Vienna những năm 1900”.
Thật
tuyệt vời khi được ngắm những bức tranh biểu tượng, chân dung phụ nữ
hay tranh phong cảnh của ông. Tuy nhiên, xã hội Vienna thời đó vẫn còn
khá lạ lẫm với những tác phẩm của Klimt, có người còn khó chịu về các
bức họa này. Nhiều người làm nghệ thuật đương thời không thích cách
chuyển tải thông điệp qua các bức tranh của ông hay là những thông điệp
mà họ nghĩ là ông muốn chuyển tải. Có thời kỳ Đại học Vienna đã đặt hàng
tranh của ông nhưng sau đó không sử dụng chúng. Họ cho rằng các bức
tranh quá cởi mở, không thể hiện tinh thần lạc quan. Như một chuyên gia
của Pháp từng nhận xét: Klimt miêu tả sâu sắc sự gợi cảm của phụ nữ, của
cuộc sống vui vẻ của thủ đô Vienna. Các tác phẩm của Klimt và những
nghệ sỹ Áo cùng mang tính cách mạng. Chúng thể hiện được cả bối cảnh
nghệ thuật của Vienna - Áo, trung tâm của châu Âu thời đó, nơi được coi
là một trong những cái nôi sản sinh ra kỷ nguyên của chủ nghĩa hiện đại.
Thường
thấy trong hầu hết tác phẩm của Klimt, chủ đề chính mà ông khắc họa là
cơ thể phụ nữ, gợi cảm, đầy cởi mở, thậm chí nhiều nghệ sỹ thời đó còn
coi chúng là tranh khiêu dâm. Klimt đã thay đổi lối vẽ tranh kiểu cũ, sử
dụng một thứ ngôn ngữ khác gợi cảm hơn cũng vì thế mà gây khó chịu hơn.
Sự bứt phá với quá khứ của Klimt đã dẫn đến nhiều lời chỉ trích của báo
chí. Ông bị coi là lập dị và những tác phẩm nghệ thuật của ông gần như
là trung tâm của sự phê bình.
Nhưng
chính cái lập dị, khác thường ấy khiến Klimt làm nên những đặc trưng của
thời kỳ nghệ thuật trước và sau năm 1900. Các tác phẩm của Klimt đã
phản ánh con đường nghệ thuật từ “Vành đai thời gian” của chủ nghĩa lịch
sử đến sự khởi đầu của nghệ thuật trừu tượng.