|
Tượng đài Thánh Gióng ở Phù Đổng, Sóc Sơn, Hà Nội. |
Câu chuyện về Thánh Gióng vừa dứt, Maia hỏi: "Những gót ngựa Thánh Gióng
khi bay về trời tạo thành hàng trăm ao hồ như thơ của ông Điềm (bài thơ
"Đất nước"của nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm - PV) mà bây giờ vẫn còn có đúng
không?". Cả làng Phù Đổng giờ chỉ còn chiếc ao cạnh đền Gióng và vài
cái ao khác vì quá trình đô thị hóa. "Nhưng trước kia từ đây lên đến tận
núi Sóc của huyện Sóc Sơn, những cái ao san sát theo hình chữ "chi"
kiểu chân ngựa chạy là có thật. Đến tận năm 1972, khi Hà Nội chịu đợt
ném bom B-52 của Mỹ vẫn còn", cụ Mẫn, một trong những người cao tuổi
nhất làng Phù Đổng, khẳng định.
Đền Gióng ngự trên một khu đất đẹp,
tương truyền được xây dựng trên chính nền ngôi nhà cũ nơi Gióng sinh ra.
Trước đây, nơi này chỉ là một thảo am nhưng vua Lý Thái Tổ khi dời đô
ra Thăng Long đã cho xây một ngôi đền khang trang. Trước đền có thủy
đình nằm trong hồ bán nguyệt, được xây dựng từ thời Lý.
|
Đền thờ Thánh gióng ở xã Phù Đổng, Gia Lâm, Hà Nội. |
Đi tìm sự thật
TS Hán học Cung Khắc Lược và TS Lương
Văn Kế đã công bố những phát hiện mới về nguồn gốc đệ nhị tứ bất tử cũng
từ một ngôi đền thờ khác: Đền Bộ Đầu (còn có tên gọi khác à đền Quan
Thánh) ở xã Thống Nhất, Thường Tín, Hà Nội. Cả hai ông khẳng định: Thánh
Gióng có thật chứ không phải truyền thuyết hư cấu. Mọi chuyện bắt đầu
khi TS Cung Khắc Lược và TS Lương Văn Kế nghiên cứu bức tượng Đổng Sóc
Thiên Vương cao 6m ở hậu cung ngôi đền. Đây có lẽ là pho tượng cổ lớn
nhất trong di sản văn hóa dân tộc còn lại cho đến ngày nay.
Theo tài liệu mà ông Lược và ông Kế công
bố, bản thần phả gốc của ngôi đền này được tìm thấy trong Viện nghiên
cứu Hán Nôm, ngoài bìa có đóng dấu bầu dục của Viễn Đông Bác cổ thời
Pháp thuộc. Thần phả do Hàn Lâm viện, Đông các Đại học sĩ Nguyễn Bính
soạn bằng Hán văn vào năm thứ nhất niên hiệu Hồng phúc, triều Lê Anh
Tông (1572). Nội dung bản thần phả thờ đức Đổng Sóc Thiên Vương có nhiều
điểm khác với những gì dân gian biết về Thánh Gióng. Mẹ của Thánh Gióng
trong tư liệu không có hình dáng là một bà già nghèo khổ không con mà
là một cô gái 16 tuổi có nhan sắc thánh thần. Khi cô tròn 16 tuổi, gương
mặt hồng tươi, mắt tựa ánh trăng rằm hồ thu, nhan sắc tuyệt vời, nghiễm
nhiên thành một trang giai nhân tuyệt thế. Cô gái sau đó là vợ của đại
quan lang họ Đổng tên Gia vùng Đại Mạn Châu danh giá.
Nhưng chỉ một năm sau Đổng Gia mất. Bà
vào tu tại chùa Hoàng Nham và được "thiên thụ" mà có thai. Sau 3 năm 4
tháng sinh ra một bọc hình như đóa sen hồng còn phong nhụy, lúc nào cũng
thoang thoảng hương và có những dải mây cầu vồng quấn quýt, 7 tháng sau
bông sen chưa nở. Sen chỉ nở thành hài nhi khi vua Hùng đưa về cung
ngày đêm chăm sóc. Hài nhi sau này uy phong, cầm quân tiêu diệt giặc Ân,
rồi sau đó lại giúp dân trồng trọt và trị thủy. Theo TS Lương Văn Kế,
người gắn bó hàng chục năm với đền Quan Thánh thì "sự tồn tại của dòng
họ Đổng đã quá rõ ràng, vấn đề là làm thế nào để chắp nối được liên tục
phả hệ của dòng họ này mà thôi. Không chỉ thế, TS Cung Khắc Lược còn
tiết lộ những nghiên cứu từ thần phả họ Đổng rằng "Thánh Gióng còn là
một người con một mực hiếu thuận. Khi ông đã về trời, nhận được tin mẹ
mình đang bị thuồng luồng ăn thịt, ông đã giáng thế cứu mẹ mình".
Tuy nhiên, trước đây cố GS Trần Quốc
Vượng cũng đã công bố tài liệu lưu trữ trong viện Hán Nôm mà ông đã thẩm
định về nguồn gốc Thánh Gióng. Theo đó, Thánh Gióng lại có nguồn gốc
vua Hùng có tên thật là Đàm Gia. Đàm Gia, con của một cung phi triều
Kinh Dương Vương Vua Hùng Huy Vương. Thần phả do Hàn lân Đông các đại
học sỹ Nguyễn Bính soạn năm 1527 và truyền thuyết dân gian kể rằng, vào
đời thứ 6, triều Kinh Dương Vương Vua Hùng Huy Vương trị vì, thuở ấy
nhân dân no đủ, bốn biển thanh bình. Khi giặc Ân phạm vào bờ cõi, Đàm
Gia được lệnh đem binh diệt giặc lập công lớn được phong là Đàm Gia Đại
Vương. Khi Đàm Gia mất biến thành ánh ào quang rơi xuống giếng nơi mẹ
mình nhân lúc tắm mà mang thai.
Ngôi thứ của "Tứ bất tử"
Nhà nghiên cứu văn hóa dân
gian Phạm Văn Kính cho rằng việc chia ngôi thứ trong "Tứ bất tử" hoàn
toàn theo tâm lý dân gian nhưng cực kì logic. "Khi con người mới sinh ra
việc đầu tiên là thích ứng với thiên nhiên, chế ngự thiên nhiên để tồn
tại nên Sơn Tinh - vị thần có công dạy dân, giúp dân chống lũ lụt thiên
tai đứng đầu tứ bất tử. Khi xã hội có giai cấp, hình thành quốc gia, thì
việc trung quân, ái quốc được đề cao và lẽ sống cơ bản nên Thánh Gióng
- người đánh giặc Ân được xếp vào vị trí thứ hai. Trong các đạo của con
người, đạo hiếu là cơ bản nhất vì thế con người chí hiếu như Chử Đồng
Tử được xếp vị trí thứ ba. Liễu Hạnh công chúa là người cuối cùng và
cũng là nữ duy nhất trong tứ bất tử với nhiều huyền thoại và tái sinh
nhiều lần". Bài 3: Chí hiếu động thiên |