Ít ai có thể ngờ rằng những chiếc lá khô ven đường cũng có thể làm chất liệu cho hội họa – một loại nghệ thuật đòi hỏi sự khắt khe , , , và cầu kỳ.

Tranh hoa lá  khô là một loại hình nghệ thuật mới, độc đáo, thể hiện sự sáng tạo của người Việt trong việc tìm kiếm chất liệu mới, đặc sắc cho hội họa. Việc sử dụng lá cây làm chất liệu đã đem lại cho lá một cuộc sống vĩnh hằng và mang đến cho hội họa mang một hơi thở mới. Trước đây, tranh lá đã có mặt ở khắp Nhật Bản, Trung Quốc, Ấn Độ dưới nhiều hình thức thể hiện khác nhau như tranh cắt dán hoặc dùng màu vẽ lên lá. Khi được du nhập vào Việt Nam , các nghệ nhân đã làm phong phú hơn cho các bức tranh hoa lá khô bằng cách xử lý màu giúp màu sắc các bức tranh tươi vui và trẻ trung hơn.

Tranh lá khô được làm hoàn toàn thủ công, vì vậy rất thích hợp với người nghệ sĩ có tính kiên trì cao và yêu thích nghệ thuật.  Bởi để làm được một bức tranh lá đẹp đòi hỏi sự tỉ mẩn, khéo léo, tốn nhiều công sức và thời gian. Nói về nghề làm tranh lá khô, nghệ nhân Nguyễn Bá Mưu - người được coi là "cha đẻ" của dòng tranh lá khô ở Việt Nam chia sẻ, , , , để có thể biến hoa lá khô thành những tác phẩm đích thực người nghệ sĩ cần phải hội tụ đủ ba yếu tố hoa, hóa và họa. Hoa là nguyên liệu để tạo nên sản phẩm, hóa là việc sử dụng các màu sắc sao cho bền lâu mà vẫn giữ được vẻ tự nhiên. Còn họa là tư duy, cảm quan thẩm mỹ của người nghệ nhân để cho ra đời những tác phẩm có `

Nước ta có khí hậu nhiệt đới có muôn vàn loại hoa lá khác nhau, nhưng không phải loại lá nào cũng có thể làm tranh được, cần phải lựa chọn kỹ càng và cẩn thận. Muốn có lá sau khi xử lý có màu trắng thì phải chọn loại lá khô mỏng và ít gân, còn muốn màu sắc phong phú hơn thì chọn loại nhiều gân và dày hơn.  Sau khi tìm được loại lá thích hợp, khâu đầu tiên là phải rửa lá để loại bỏ bụi bẩn để không ảnh hưởng đến màu sắc lá. Tiếp đó là luộc lá. Đây là một trong những giai đoạn quan trọng nhất của quá trình xử lý lá. Tùy từng loại lá mà có nhiệt độ, thời gian đun và lượng chất ổn định màu, chất bảo quản khác nhau. Giai đoạn này thường diễn ra từ 2 đến 3 ngày, thậm chí có loại lá phải được luộc đến một tuần mới đảm bảo được yêu cầu. Lá sau khi luộc được đem ra phơi nắng với sự kiểm soát độ ẩm, nhiệt độ khá chặt chẽ để lên màu.

Những chiếc lá sau xử lý có màu sắc khá đa dạng: trắng, vàng, nâu, ghi, đen, xám... Tuy nhiên, để kho màu sắc thêm phong phú, một số lá sẽ được đem nhuộm. Rồi sau đó, trên giấy dán lên tấm gỗ, họa sĩ vẽ phác thảo bằng chì, chọn những mảnh lá có màu sắc thích hợp để cắt và dán lên. Sau khi sửa sang, hoàn thiện, tranh được phủ một lớp bóng để bảo quản. Trừ khâu xử lý lá, thời gian làm một bức tranh có thể chỉ 3-4 ngày, nhưng cũng có thể kéo dài hàng tháng.

                                           Một người thợ đang phác thảo những họa tiết bằng bút chì

                                                                   Công đoạn cắt ghép lá khô

Tranh lá gây ấn tượng bởi sự độc đáo với màu sắc chân thật và sống động. Trong một chiếc lá đã có sự biến đổi giữa màu này với màu kia một cách tự nhiên và có hồn, không một nghệ thuật pha màu nào có thể bắt chước được. Những chiếc gân lá cũng tạo ra hiệu ứng cảm xúc rất đẹp. Với sự tinh tế của họa sĩ, nhiều khi gân lá có thể thay thế cho các họa tiết, chẳng hạn như đường viền mái ngói trên một bức tranh về phố Hà Nội.  Và do vậy, dù có cùng chung một chủ đề nhưng với cách phối  màu, cách sử dụng các loại lá sẽ cho ra những bức tranh khác nhau.

                                                         Tranh lá khô Cổng làng

                                                   Tranh lá khô phố cổ Hà Nội

                                          Tranh lá khô Cầu Thê Húc năm 1884

                                                      Tranh lá khô chân dung