|
Nghệ nhân Nguyễn Đăng Chế giới thiệu tranh Đông Hồ tới khách tham quan
Hút khách du lịch bằng tranh Đông Hồ
Vượt qua chặng đường gần 40 cây số,
chúng tôi có mặt tại xã Song Hồ, huyện Thuận Thành, Bắc Ninh. Đến làng
Đông Hồ hôm nay, người ta dễ dàng bắt gặp những tấm biển hiệu: "bán vàng
mã” hay”nhận đặt xe máy”, "chuyên ôtô”… Những tấm biển này cho thấy,
nghề hàng mã đang rất thịnh ở làng tranh nổi tiếng này. Hiện nay, cả
làng có gần 400 hộ với hơn 1.500 nhân khẩu, thì có hơn 90% số các hộ sản
xuất và buôn bán vàng mã. Cả làng Đông Hồ, ngoài gia đình ông Chế, chỉ
còn có hai gia đình khác theo nghề làm tranh.
Bằng tình yêu của mình và cũng bắt
nguồn từ ý tưởng phát triển dòng tranh này, ông Chế đã thành lập "Trung
tâm giao lưu văn hóa dân gian tranh Đông Hồ” ngay chính mảnh đất đã sản
sinh ra dòng tranh dân gian Đông Hồ. Trung tâm vừa là nơi trưng bày, vừa
là nơi sản xuất và giới thiệu hơn 180 loại tranh khác nhau. Nằm bên
dưới chân đê con sông Đuống hiền hòa, ra đời và hoạt động gần 6 năm với
mục đích là nơi lưu giữ, bảo tồn dòng tranh dân gian quý báu đồng thời
là "sân chơi” giàu bản sắc văn hóa cho các thế hệ sau, Trung tâm lưu
giữ, bảo tồn tranh Đông Hồ của nghệ nhân Nguyễn Đăng Chế đã trở thành
một điểm dừng chân hấp dẫn khách du lịch trên mọi miền đất nước.
Trong câu chuyện với chúng tôi, ông
Chế chia sẻ, Trung tâm là công trình được hoàn thành năm 2007 với diện
tích 2.000m2, kiến trúc mang đậm phong cách Việt với nhà ngói, cột gỗ,
sân gạch Bát Tràng bao gồm khu trưng bày, khu sản xuất tranh, sân gạch,
vườn, ao... Những ngày công tác ở Nhà xuất bản Văn hóa - Thông tin, trực
tiếp biên tập những tập tranh Đông Hồ, ông đã có ý thức sưu tầm, bảo
tồn và sáng tác tranh. Mỗi dịp về quê ông lại đi tìm những bản khắc cổ.
Vì thế hiện nay, ngoài bản khắc cổ gia truyền, ông có trong tay hàng
trăm bản khắc được sưu tầm trong làng. Đây chính là gia tài khổng lồ, là
cơ sở để tin rằng tranh Đông Hồ không bị thất truyền.
Mong muốn giữ tên làng
Hiện nay, gia đình ông Chế vẫn giữ các
công đoạn làm tranh truyền thống. Tính đến thời điểm này, ông đang là
chủ nhân của 100 bộ ván khắc có tuổi đời từ 50-100 năm. Bộ ván cổ nhất
có tuổi thọ hơn 400 năm, do cụ tổ 9 đời nhà ông để lại. Những bộ ván
khắc ấy được ông Chế bày trang trọng trong tủ kính, vì theo ông, giữ bản
khắc chính là giữ lấy nghề. Cũng tại Trung tâm, ông đang trưng bày
khoảng 200 bức tranh Đông Hồ các loại và là nơi lưu giữ gần 1.000 bản
khắc, khuôn tranh do ông và gia đình sưu tầm được trong hàng chục năm
qua.
Năm 2011, mong muốn mọi người hiểu
biết về giá trị của tranh nên ông Chế đã dày công biên soạn cuốn sách
"Tranh dân gian Đông Hồ” với 300 trang, giới thiệu 180 bản khắc, xuất
bản bằng song ngữ Anh - Việt với mục đích giới thiệu những giá trị đặc
sắc của dòng tranh dân gian Đông Hồ tới đông đảo công chúng trong và
ngoài nước. Ông bảo: "Sách xuất bản 500 cuốn bán hết veo, bao giờ có
điều kiện, tôi mong nó được tái bản để du khách tìm đến và hiểu về tranh
Đông Hồ hơn”.
Dẫu vậy, việc bảo tồn và phát triển
dòng tranh Đông Hồ còn gặp không ít khó khăn. Trao đổi với chúng tôi,
nghệ nhân Nguyễn Đăng Chế cho biết, việc tìm đầu ra cho dòng tranh này
rất khó. Được biết, xã Song Hồ đã phối hợp với các cơ quan chức năng
huyện Thuận Thành và tỉnh Bắc Ninh mở các lớp dạy nghề làm tranh trên
giấy dó, dạy chữ Hán nhằm lưu giữ, bảo tồn các dòng tranh dân gian nhưng
vẫn rất ít người tham gia, vì họ cho rằng, đi học cũng không mang lại
lợi ích gì. Điều đáng nói là ông Chế rất buồn khi tên làng ( thôn) bị
thay đổi, sau khi sát nhập hai xã Đông Hồ và Tú Khê thôn Đông Hồ có tên
là Đông Khê. Mong muốn lấy lại tên làng, ông Chế đã nhiều lần làm đơn
kiến nghị các ban ngành để giữ lại tên cũ song đến nay, đã qua mấy năm,
sự việc vẫn dậm chân tại chỗ. Trong sâu thẳm đáy lòng, Ông Chế trăn trở:
"Làng Đông Hồ đã có lịch sử làng nghề hơn 500 năm, cớ sao lại thay đổi
tên. Hãy trả lại tên cho làng , có thế tranh dân gian Đông Hồ mới được
giữ gìn”.
Ông Chế cũng băn khoăn lắm, bởi dù
UBND huyện Thuận Thành phối hợp xây dựng Trung tâm bảo tồn tranh Đông
Hồ, nhưng hiện tại những nỗ lực bảo tồn di sản dường như vẫn chủ yếu phó
thác cho các nghệ nhân…Một mình ông làm thì không xuể, do đó ông mong
muốn các cơ quan chức năng quan tâm hơn nữa đến việc giáo dục thế hệ trẻ
hiểu biết về lịch sử, giá trị của việc gìn giữ những giá trị vượt thời
gian của một dòng tranh quý.
Theo: Đại Đoàn Kết
|