Hơn 20 năm dành trọn tình yêu với nghề khảm trai,
nghệ nhân Nguyễn Văn Lăng, thôn Chuôn Ngọ (xã Chuyên Mỹ, huyện Phú
Xuyên, Hà Nội) vẫn tận tâm truyền nghề, chế tác ra những tác phẩm có giá
trị nghệ thuật cao.
|
Nghệ nhân Nguyễn Văn Lăng say sưa làm nghề. |
Quyết tâm theo nghề
Sinh ra ở cái nôi của nghề khảm trai, anh Nguyễn Văn Lăng được tiếp cận
với nghề ngay từ khi còn nhỏ. Lúc rảnh rỗi, anh thường nhặt những mảnh
trai đã bỏ đi rồi dùng keo gắn thành hình con vật, ngôi nhà, hoa lá….
Năm 10 tuổi, sau những buổi học văn hóa, anh lại về xưởng khảm của người
thân để học nghề. Nhớ về buổi đầu học nghề, anh kể: “Hôm đó, tôi cứ
động vào công đoạn nào là hỏng công đoạn đó. Khi thầy bắt đi mài dao
tỉa, mài mãi không được, tôi đã đâm mũi dao xuống nền gạch và ném dao
đi”. Khi trở về nhà, trong lòng cậu bé Lăng cứ day dứt khôn nguôi, vẫn
muốn học nghề nhưng không biết phải học từ đâu.
|
Bức khảm chân dung Bác Hồ. |
Những buổi học tiếp theo, vì sợ thầy mắng, anh chỉ dám đứng khép mình
sau cánh cổng để nhìn thầy làm việc. Thời gian sau, nhờ sự động viên của
gia đình, anh mới đủ can đảm đến gặp thầy và tiếp tục học nghề. Anh tâm
sự: “Hơn 2 năm trời tôi chỉ được tập cắt những mảnh trai đã bỏ đi và
ngồi mài dao khảm. Nhiều lúc tôi cảm thấy chán nản, nghĩ thầy không
thương mình nên không muốn truyền nghề. Nhưng sau này tôi mới hiểu, muốn
thành nghề trước hết phải rèn tính kiên trì, nhẫn nại”.
Năm 16 tuổi, anh Lăng đã thạo nghề và theo chân thầy vào thành phố Hồ
Chí Minh lập nghiệp. Thời gian đầu, anh chạy khắp các xưởng sản xuất đồ
gỗ để kiếm việc làm thêm. Do thời đó, đồ khảm chưa được người tiêu dùng
ưa chuộng nên anh phải làm thêm cả việc khác để có tiền trang trải cuộc
sống. Hơn 10 năm lặn lội với đủ thứ nghề, anh nhận ra nơi đây không có
tiềm năng để phát triển nghề khảm trai. Vì vậy, năm 2006, anh quyết định
trở về quê lập nghiệp. Thời gian đầu, anh nhận khảm những bộ bàn ghế,
giường, tủ..., nhưng công việc ít, số tiền kiếm được không đáng là bao
buộc anh phải tìm hướng đi mới.
May mắn đã đến khi anh được một người bạn “mách nước” chuyển sang khảm
những bức chân dung làm quà lưu niệm. Không chần chừ, anh bắt tay vào
việc và lấy chân dung Bác Hồ để làm chủ đề chính cho những bức khảm. Anh
chia sẻ: “Để truyền thần chân dung một người trên chất liệu khảm trai
thực sự rất khó, từ đường nét khuôn mặt, ánh mắt, phải toát lên được
thần thái của nhân vật nên ít người dám khảm mặt hàng này. Tôi chọn chân
dung Bác Hồ làm chủ đề chính cho những bức khảm bởi tình yêu, sự kính
trọng với Người sẽ đem lại cho tôi nguồn cảm hứng bất tận”. Không ngoài
sự mong đợi, sản phẩm của anh được người tiêu dùng ưa chuộng và đem lại
thu nhập ổn định cho gia đình.
|
Bức khảm chân dung Đại tướng Võ Nguyên Giáp. |
"Truyền lửa" cho nghề truyền thống
Theo anh Lăng, để bức khảm có giá trị nghệ thuật cao, người thợ phải tìm
được những loại gỗ có đường vân đẹp để làm mặt như: Gỗ gụ, gỗ trắc...
và chọn nguyên liệu phù hợp với nội dung muốn thể hiện trong bức khảm.
Đơn cử như khi khảm chân dung, người thợ nên sử dụng những mảnh ốc đỏ
làm chủ đạo để nhân vật được nổi bật; còn bức phong cảnh nên chọn những
nguyên liệu tối màu và điểm thêm mảnh ốc xanh, ốc đỏ... để tạo điểm
nhấn.
Muốn theo nghề khảm trai, người thợ phải có chút năng khiếu về hội họa,
niềm đam mê, sự sáng tạo và kinh nghiệm. Anh Lăng tâm sự: “Ở địa phương,
nhiều hộ gia đình sở hữu xưởng khảm trai lâu đời nhưng thế hệ sau của
họ không kế nghiệp. Những thanh niên thời nay thường chọn nghề theo trào
lưu nên chẳng còn mấy người học nghề khảm trai”.
Để giữ nghề, nghệ nhân Nguyễn Văn Lăng thường khuyến khích các cậu bé
trong làng và người thân đến nhà anh truyền nghề cho. Mỗi năm, anh tiếp
nhận từ 5 đến 7 học viên, có người theo anh được gần 10 năm và đã thạo
nghề, nhưng có người chỉ học được vài tháng... Một người thợ khảm trai
sau khi thạo nghề sẽ có thu nhập từ 7 đến 9 triệu đồng/tháng.
Anh Nguyễn Văn Lục, một công nhân trong xưởng của anh Lăng đã có gần 10
năm theo nghề chia sẻ: “Để tạo ra một bức khảm hoàn chỉnh phải trải qua
các công đoạn như: Đục gỗ theo nét vẽ, mài trai, gắn nguyên liệu, truyền
thần, đánh bóng…. Chính vì vậy, mỗi người thợ sẽ làm một công đoạn nhất
định từ dễ đến khó, nên nghề khảm cần nhiều nhân lực và cũng phải thật
yêu nghề mới bám trụ được”. Ở trong xưởng, anh Lục cũng vừa làm nghề,
vừa hướng dẫn cho các học viên mới.
Sự tận tâm của anh Lăng được không ít người trong làng, trong nghề nể
phục. Ông Nguyễn Đình Thông, một thợ cao tuổi ở làng Chuôn Ngọ nhận xét:
“Anh Lăng là nghệ nhân trẻ có tính sáng tạo cao và tâm huyết với nghề.
Những sản phẩm do anh tạo ra được giới chuyên môn đánh giá cao và để lại
ấn tượng sâu sắc cho người xem”.
Theo: hanoimoi.com.vn
Xem thêm: