1. Nhà ở trên vách đá
Đó là kiến trúc Gila Cliffs được tạc trên vách đá ở miền tây Nam bang
New Mexico, nước Mỹ, nằm ở độ cao 2.600 m so với mặt biển. Đây là quần
thể gồm khoảng 600 ngôi nhà được tạo ngay trong các vách đá khổng lồ.
Có những ngôi nhà được xây thành nhiều tầng, có ban công và có cả quảng
trường.
|
Kiến trúc Gila Cliffs |
Bằng chứng về sản phẩm làng nghề có từ lâu đời của các bộ tộc da đỏ, tổ
tiên những người Puebloan miền tây nam nước Mỹ, đặc biệt là tận dụng
lợi thế của thiên nhiên để tạo ra những công trình nghệ thuật đồ sộ kiêm
nhà ở cho con người và được UNESCO công nhận là di sản văn hóa của
nhân loại, điểm đến du rất hấp dẫn.
2. Tượng đài Bandelier
Khu tượng đài quốc gia Bandelier (Bandelier National Monument) tọa lạc
tại bang New Mexico của Mỹ là công trình kiến trúc hoành tráng và đồ
sộ. Nguyên thủy, do những người ở bộ tộc da đỏ Ancient Pueblo tạo nên.
|
Những tác phẩm nghệ thuật ấn tượng được tạc thẳng vào đá |
Những công trình kiên cố kiểu này vừa thân thiện môi trường lại kiêm cả
những tác phẩm nghệ thuật ấn tượng được tạc thẳng vào đá, mô tả cuộc
sống và phong tục tập quán cũng như các nghi lễ tôn giáo của người cổ
xưa.
3. Lăng mộ Lycia
Khu lăng mộ Lycia ở gần Dalyan Thổ Nhĩ Kỳ là một trong những kiến trúc
tâm linh độc đáo nhất thế giới, với hàng loạt mộ chí được tạc thẳng vào
vách núi bởi các nghệ nhân làng nghề Lycian (đồng minh của Trojans
trong cuộc chiến thành Troy), những người đã chinh phục mảnh đất này
buộc quân đội Hy Lạp phải rời khỏi Thổ Nhĩ Kỳ và sau đó diễn ra cuộc
chiến tranh Hy Lạp -Thổ Nhĩ Kỳ để trao đổi dân số.
|
Khu lăng mộ Lycia |
Phần lớn các hầm mộ nói trên đều có hình quan tài, sau đó để trong vách
đá, một cách mai táng độc đáo chỉ có ở Lycia từ thời cổ xưa, đặc biệt
là ở miền tây nam Thổ Nhĩ Kỳ. Những hầm mộ kiểu này giống như ngôi nhà,
với một mái nhỏ, thậm chí đôi khi còn có cả cánh cửa. Một trong số những
ngôi mộ tiêu biểu là ngôi mộ của một người đàn ông có tên Payava hiện
đang được trưng bày tại Bảo tàng Anh ở London, thuộc niên đại thời kỳ
đầu thế kỷ thứ tư, trang trí văn hoa rất đẹp theo phong cách nghệ thuật
truyền thống của người Hy Lạp.
4. Thánh đường Lalibela
Thánh đường Lalibela hay Nhà thờ đá Lalibela là một kiến trúc tâm linh
vĩ đại, linh thiêng nhất được "đúc" vào đá nham thạch ở vùng đông bắc
Ethiopia. Người đầu tiên có công phát hiện ra Thánh đường Lalibela là
ông Pero da Civilha, nhà thám hiểm người Bồ Đào Nha. Cách bố trí của nhà
thờ được xem là kiến trúc tiêu biểu, đại diện của Jerusalem. Thánh
đường và những kiến trúc đi kèm được xây dựng vào thế kỷ thứ 12 sau CN.
|
Nhà thờ đá Lalibela |
Tổng cộng có khoảng 13 nhà thờ lớn nhỏ tạo nên một "liên hợp" thánh
đường đồ sộ. Lalibela là mốc quan trọng về kiến trúc của các nghệ nhân
làng nghề thuộc triều Overcest (1173 đến năm 1270), thể hiện tín ngưỡng
sùng bái đạo Cơ đốc. Lalibela nghĩa là “Vua của bày ong”, tên con trai
của nhà Vua và khi Lalibela băng hà vào năm 1212, người dân Ethiopia đã
xây dựng một khu giáo đường để tưởng nhớ vị vua anh minh của mình. Thánh
đường được đào sâu trong ngọn núi nên rất kỳ công. Ban đầu, những người
tham gia công trình phải tìm những phiến đá nham thạch lớn, không có
vết nứt, loại bỏ đất đá mềm trên bề mặt rồi tách rời khỏi núi. Sau đó,
từ những phiến đá lớn này, người ta mới đục đẽo nên tường, trần, cửa,
cột trụ…
Lớn nhất trong số này là nhà thờ Maldhaniamu, nghĩa là “cứu thế”, được
làm từ đá nham thạch đỏ, bao gồm năm điện thờ cỡ vừa và đại sảnh. Nhà
thờ Maria với ba điện thờ bên trong cũng có vẻ đẹp linh thiêng thánh
thiện. Cửa sổ của giáo đường có hình chữ thập. Các cột trụ đá bên trong
bọc vải vì đức vua cho rằng chính chúa Jesus từng chạm vào các cây cột
này. Tòa giáo đường thánh George tọa lạc trong những hố nham thạch sâu,
có đường ngầm nối với cửa ra vào thì có nội thất giản dị, trang nghiêm
hơn.
Tất cả những kiến trúc đã được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa thế
giới năm 1978 và được coi là di tích du lịch tâm linh sầm uất nhất tại
lục địa đen hiện nay.
5. Đền thờ đá Abu Simbel
Trong thế kỷ XIII trước CN, Pharaoh Ramesses II đã ra lệnh xây dựng
ngôi đền Abu Simbel chạm khắc thẳng vào đá để làm tượng đài cho nhà Vua
và Hoàng hậu. Năm 1968, dự án xây dựng đập Aswan đã làm cho công trình
có nguy cơ trở thành phế tích nên bức tượng đã được di chuyển lên ngọn
đồi nhân tạo, tuy vậy công trình vẫn được xem là mô hình làng nghề - du
lịch thành công nhất thế giới xưa và nay, điểm đến du lịch hàng đầu của
Ai Cập.
|
Đền thờ đá Abu Simbel |
Đền đá Abu Simbel nằm cách thành phố Aswan chừng 35 phút máy bay hoặc 3
tiếng rưỡi đường bộ. Trên vách núi, trước cổng đền là bốn tượng ngồi
khổng lồ về Ramsses II Ðại Ðế đầu đội các vương miện ở tư thế ngồi. Ngôi
đền được đục sâu vào trong núi và cao khoảng 70m. Muốn vào trong du
khách phải đi qua hai dãy hành lang, hành lang ngoài là tám pho tượng
thần Osiris khổng lồ đứng hai bên, đến hành lang thứ hai là, du khách
được thưởng ngoạn những bức phù điêu trên đá mô tả về các chiến công và
đời sống hoàng gia. Trên bệ thờ là bốn pho tượng thần ngồi trên cùng một
bệ, đó là tượng các thần Ptah (Thần Sáng tạo), thần Amun-Re (Thần Mặt
trời), Ramsses II và thần Re-Harakti . Đến nay đã hàng nghìn năm trôi
qua hậu thế vẫn chưa hiểu hết bí quyết "làng nghề" khi tạo ra những công
trình này.
Năm 1968, khi di chuyển ngôi đền người ta đã phải "cưa nhỏ" thành hàng
nghìn mảnh rồi mới lắp ráp lại đúng nguyên bản, vậy mà các nghệ nhân
ngày xưa đã hoàn thành nó một cách hoàn hảo đến mức khó tin.
Theo: nongnghiep.vn