Không ai còn nhớ làng rèn Tất Tác có từ khi
nào. Những người già trong làng chỉ nhớ tên người đã có công mang nghề
đến với làng và bám trụ tại đây.
Làng Tất Tác, nay là làng Ngọ, làng Bùi, và làng Sơn, thuộc xã Tiến
Lộc, Hậu Lộc (Thanh Hóa). Ngôi làng này được biết đến với nghề rèn
truyền thống.
Bằng việc rèn ra các loại vũ khí và công cụ hỗ trợ chiến đấu, nghề rèn
Tiến Lộc đóng vai trò không nhỏ trong các cuộc kháng chiến chống giặc
ngoại xâm. Đây cũng là nơi cung cấp cho các nhà máy, xí
nghiệp những người thợ tài ba trong lĩnh vực cơ khí.
Tương truyền vào thế kỷ thứ XVII, có ông Lê Cao Sơn, người đất Bắc di
cư vào Thanh Hóa sinh sống, khi đến chân núi Bận, thuộc làng Tất Tác
thấy dân cư nghèo khó, cụ liền dạy cho nghề rèn, từ
đó nghề rèn bắt đầu hình thành và bám rễ sâu trên mảnh đất này.
Để tưởng nhớ công lao của ông tổ nghề rèn, dân làng đã lập nơi thờ tự
ghi “Thánh tổ nghề rèn”, thường xuyên khói nhang thành kính. Miếu thờ
cụ Lê Cao Sơn, được xây dựng ở vị trí trang trọng
trong đình làng Ngọ.
Đền thờ ông tổ nghề rèn được đặt ở vị trí khang trang trong đình làng.
Nhiều thế kỷ trôi qua, làng Tất Tác đã định hình và phát triển, trở
thành một làng nổi tiếng bậc nhất trong nghề rèn, sánh ngang với làng
rèn ở Đa Hội, Bắc Ninh và làng rèn Nho Lâm ở Nghệ An. Người
dân Tất Tác không chỉ hành nghề trong làng mà còn mang nghề đi khắp
nơi để kiếp sống.
Cụ Phạm Thị Thánh (91 tuổi) cho biết: “Dân làng ở đây học nghề từ khi
còn rất nhỏ. Sau khi được các cụ truyền nghề, họ đi khắp nơi, đặc biệt
có những người sang tận nước Lào để kiếm sống”.
Không chỉ sản xuất dụng cụ phục vụ lao động sản xuất, trong kháng
chiến, làng rèn trở thành nơi cung cấp vũ khí cho tiền tuyến đánh thắng
giặc ngoại xâm.
Ông Kiều Văn Hệ (83 tuổi), nghệ nhân trong làng chia sẻ: “Những năm
đầu kháng chiến, làng nhận được mật lệnh rèn đao, giáo, mác… sau đó bí
mật đưa lên chiến khu Ngọc Trạo cho Việt Minh đánh giặc.
Không chỉ có vậy, làng còn là nơi giấu cán bộ cách mạng đến đúc súng
phục vụ kháng chiến, dưới danh nghĩa rèn dụng cụ lao động nhằm qua mặt
Pháp và bọn tay sai…”.
Nghề rèn là nghề vất vả, cần sức lực và tính tỷ mỷ, nhưng hàng trăm
năm nay làng rèn không mai một mà vẫn tồn tại và phát triển đến tận ngày
nay, góp phần quan trọng trong việc phát triển kinh tế
hộ gia đình, từng bước đưa các hộ dân từ đói nghèo đến đủ ăn, có của
ăn của để.
Từ khi đất nước đổi mới, cơ chế thị trường mở rộng, nghề rèn Tiến Lộc
(xưa là làng rèn Tất Tác) đã từng bước hiện đại hóa. Làng nghề chủ động
du nhập các loại máy móc công nghiệp mới, mở rộng xưởng
sản xuất và thị trường tiêu thụ. Sản phẩm của làng không chỉ dừng lại
tiêu thụ trong nước mà còn mở rộng sang thị trường Lào, Camphuchia và
Thái Lan.
Nhờ máy móc công nghệ, các công nhân trong xưởng rèn đỡ vất vả hơn, hiệu quả lao động lại cao.
Đặc biệt, từ khi tỉnh Thanh Hóa đầu tư vào đây thành một làng nghề tập
trung, đã tạo cơ hội để xã Tiến Lộc thành trung tâm giao thương hàng
hóa. Sản phẩm của làng không chỉ dừng lại ở cái cuốc, cái
cày mà còn vươn tới sản xuất những dụng cụ cơ khí như nhíp ô tô, đường
ray tàu hỏa, bánh máy…
Nguyên liệu phục vụ nghề rèn của làng cũng từng bước được mở rộng,
không chỉ dừng lại ở một vùng miền mà còn vươn tới tận Hà Nội, Phú Thọ,
góp phần kéo theo dịch vụ nơi đây phát triển mạnh mẽ.
Anh Ngọ Văn Thành Chủ tịch UBND xã Tiến Lộc cho biết: “Hiện nay nghề
rèn đã thành mũi nhọn phát triển kinh tế ở Tiến Lộc. Năm 2016, tổng giá
trị thu nhập từ sản xuất tiểu thủ công nghiệp và dịch vụ
đạt 187 tỷ đồng, bình quân 26 triệu đồng trên người.
Không chỉ vậy, làng nghề phát triển đã tạo công ăn việc làm ổn định
cho các hộ trong xã và các vùng lân cận. Mức thu nhập bình quân của các
thợ làm việc trong xưởng dao động từ 150 – 300 nghìn
đồng/ngày.
Nghề rèn vốn nặng nhọc, nhưng với bản tính cần cù, chăm chỉ cùng với
sự thông minh sáng tạo, những người thợ thủ công trên đất Tiến Lộc ngày
càng hoàn thiện các kỹ năng làm nghề để rồi từ đời cha
ông đến con cháu tạo dựng nên nghề rèn phát triển đến ngày nay và mai
sau.
Theo: antt.vn