Gia đình Yo Khoanh lâu nay vẫn sử dụng đồ gốm trong đun nấu.

Đồ gốm của đồng bào M’nông được chế tác hoàn toàn bằng tay.

Gia đình bà Yo Khoanh, 76 tuổi, ở buôn Yók Đuôn (trước đây là buôn Dơng Bắk), thuộc xã Yang Tao, huyện Lắk gắn bó với nghề làm gốm cổ từ rất lâu. Bà không biết nghề gốm ở quê hương mình có từ khi nào, chỉ biết rằng từ thời cha ông bà, hầu hết các gia đình xung quanh buôn làng đều gắn bó với nghề nhào nặn đất sét này. Cũng bởi thế, từ thời thơ ấu Yo Khoanh đã có một tình yêu đặc biệt dành cho nghề làm gốm, mà đến nay, cứ có ai hỏi là bà lại kể cho họ nghe về nghề gốm một cách say sưa. Yo Khoanh kể: “Ngày còn nhỏ khi thấy ông bà và người lớn trong nhà nặn đất sét làm ra cái nồi, cái chén… là tôi rất thích thú và ngày nào cũng quan sát. Từ đó, tôi cùng chúng bạn trong buôn tò mò học theo. Đến năm 14-15 tuổi tôi đã thành thạo các bước làm ra sản phẩm. Hiện gia đình tôi vẫn giữ nếp sống sinh hoạt hằng ngày bằng việc dùng đồ gốm khi đun nấu”.

Theo bà Yo Khoanh, để có sản phẩm làm ra từ gốm, người dân Yang Tao phải lấy đất sét từ chân núi Chư Yang Sin, cách buôn Yok Đuôn chừng 6 km, bằng cách đi bộ trên những con đường mòn xuyên qua những cánh đồng đầy vất vả. Việc sản xuất gốm cổ của đồng bào M’Nông hoàn toàn thủ công, bằng tay gồm nhiều công đoạn. Cụ thể, gồm 5 khâu chính: Làm đất, tạo hình sản phẩm, trang trí hoa văn, tráng men và nung đốt. Nếu những sản phẩm gốm trước đây chỉ đơn thuần là các vật dụng phục vụ nhu cầu sinh hoạt hàng ngày như chén bát, nồi, ché, dụng cụ đồ xôi… với những họa tiết đơn giản thì ngày nay, nhằm phục vụ nhu cầu, thị hiếu đa dạng của khách hàng, bà Yo Khoanh còn sáng tạo, chế tác ra các sản phẩm hình con thú như voi, rùa, hổ…

Yo Khoanh giới thiệu các vật dụng được làm từ gốm theo lối truyền thống.

Cùng với Yo Khoanh, thế hệ sau như Mây Kim cũng có chung niềm đam mê với nghề làm gốm. Mỗi lần có khách ghé thăm Mây Kim lại cùng những người phụ nữ trong buôn nhiệt tình giới thiệu sản phẩm mình làm ra với niềm hứng khởi. Mây Kim cho hay: “Tôi ở chung xóm với Yo Khoanh, bởi thế chúng tôi thường xuyên trao đổi và học hỏi kinh nghiệm làm gốm. Đồng thời cũng truyền dạy lại cho con gái và các cháu để ít ra nếu chúng không đam mê với việc làm gốm thì cũng biết buôn mình từng có nghề truyền thống này”.

Ông Y Khương H’Long, Phó Chủ tịch xã Yang Tao cho hay: Hiện toàn xã còn gần chục hộ duy trì nghề gốm và do nhiều yếu tố nghề này đang dần mai một theo thời gian. Vì thế, để nghề gốm truyền thống của đồng bào M’Nông tiếp tục được duy trì, đồng thời giúp các nghệ nhân có nguồn vốn ổn định rất cần các cơ quan ban ngành hỗ trợ. Chỉ có thế mới góp phần xây dựng một làng nghề truyền thống, tạo công ăn việc làm cho đồng bào nơi đây và tiếp sức cho thế hệ trẻ đến gần hơn với nghề gốm cổ của cha ông.

Dù trải qua nhiều thăng trầm và chuyển biến xã hội nhưng nghề làm gốm truyền thống của đồng bào M’Nông tại Yang Tao vẫn giữ được nét đặc trưng riêng và là niềm tự hào của bà con dân tộc nơi đây!