Vốn
xuất thân từ những người thợ rèn ở làng nghề truyền thống thôn Sơn, xã
Tiến Lộc, huyện Hậu Lộc (Thanh Hóa), nhưng vì miếng cơm manh áo họ đã
phải rời bỏ quê nhà để sinh sống và phát triển nghề ở một huyện biên
giới xa xôi của tỉnh Nghệ An. Cứ thế, thời gian bẵng trôi hơn 20 năm,
cuộc sống của 6 hộ gia đình làm nghề rèn ở huyện Kỳ Sơn cứ nối tiếp nhau
qua nhiều thế hệ.
Anh Hùng đang cẩn trọng mài những con dao sắc bén, chuẩn bị xuất sang Lào
Ra đi để giữ nghề
Buổi sáng sớm, trong cái ồn ào, náo
nhiệt của tiếng nói cười, tiếng đồng bào đi chợ Mường, tiếng thương lái
giao hàng, tiếng xe cộ qua lại ở xã Tà Cạ, huyện Kỳ Sơn còn có thêm một
thứ tiếng âm thanh pha lẫn, đó là tiếng búa đập, tiếng máy mài, tiếng
dao kéo… xuất phát từ những hộ làm rèn đã làm cho không khí buổi sáng
nơi đây tất bật.
Trên con đường quốc lộ 7 huyết mạch
nối Kỳ Sơn lên với cửa khẩu Nậm Cắn, nơi biên giới miền Tây xứ Nghệ,
chúng tôi vào thăm hộ gia đình anh Trịnh Hùng (37 tuổi) và chị Lê Thị
Lan (25 tuổi) ở bản Cầu Tám, xã Tà Cạ. Lúc này, anh chị đang rất bận rộn
bởi công việc tập kết hàng cho đơn xuất sang Lào. Năm 1993, gia đình
anh Hùng lúc đó gồm 5 người, bố mẹ, vợ chồng và người em trai vượt hơn
400km từ đất Thanh Hóa vào sinh sống tại xã Tam Thái, huyện Tương Dương
(tỉnh Nghệ An). Sống và làm việc ở Tam Thái được 17 năm, gia đình nhận
thấy nếu chuyển lên sống ở Kỳ Sơn sẽ phát triển nghề hơn, bởi tại đây có
quốc lộ 7, có chợ Mường Xén, có cửa khẩu Nậm Cắn Việt – Lào rất thuận
tiện cho việc giao thương, đến năm 2010, cả gia đình lại dắt díu nhau
lên thuê nhà tại bản Cầu Tám, xã Tà Cạ, huyện Kỳ Sơn để sinh sống.
Tại nơi ở mới, nghề rèn của anh chị
được phát huy. Với nhiều đơn đặt hàng từ các thương lái xuất sang nước
láng giềng, cộng với việc bán lẻ, một ngày trung bình 4 người làm được
20 sản phẩm, 1 năm tương đương 5.000 sản phẩm, thu lãi 50-60 triệu
đồng. Anh Hùng cho biết: "Hiện nay, các sản phẩm dụng cụ bằng sắt đều
được chế tạo bằng máy móc hiện đại, nhưng với gia đình chúng tôi hoàn
toàn làm bằng tay, gọt dũa, đục đẽo mà nên. Từ nguyên, vật liệu sắt,
than đá mua từ quê nhà, về đến Tà Cạ, chúng tôi bắt đầu biến những cục
sắt thành những con dao, cái kéo, lưỡi cuốc, lưỡi xẻng… sắc bén.”
Cạnh nhà anh Hùng là nhà vợ chồng bà
Phan Thị Liên và ông Lê Ngọc Tuấn, cũng là hộ làm nghề rèn có tiếng. Năm
2000, nhà bà Liên gồm vợ chồng và hai con nhỏ gói đồ đạc bắt xe từ
Thanh Hóa lên Tà Cạ, huyện Kỳ Sơn để sinh sống. "Nghĩ lại thời khó khăn
đó, vợ chồng tôi đúng là liều thật. Rời quê cha đất tổ để lên sống ở một
huyện miền núi được xem là nghèo nhất cả nước, không anh em, họ hàng
thân thích, vốn liếng xuất ra làm nghề cũng không đáng là bao, ấy vậy mà
vượt qua bao khổ cực, từ một con dao, hai con dao… đến nay là hàng
nghìn con dao được xuất ra đã nuôi sống cả gia đình. Đó là cả một quá
trình, là động lực để gia đình tôi chăm chỉ lao động, giữ nghề và phát
triển nghề”, bà Liên chia sẻ.
Bản lĩnh nơi đất khách
Việc phát triển nghề rèn của gia đình
anh Hùng, bà Liên cũng giống như 4 hộ gia đình người làng thôn Sơn còn
lại đang sinh sống ở Tà Cạ. Họ là những hộ chế tạo và buôn bán hàng rèn
có tiếng nơi vùng biên giới. Giống như trong lời tâm sự của bà Liên:
"Người thôn Sơn đi đâu cũng thể hiện tài năng và gốc gác làng nghề của
mình. Dù cuộc sống có thay đổi như thế nào đi chăng nữa, nhưng một khi
đã bắt tay vào làm việc, người thợ rèn luôn muốn giới thiệu và quảng bá
thương hiệu truyền thống của quê mình, bằng cách thể hiện tính cẩn thận,
tỉ mỉ, khéo léo qua từng công đoạn chế tạo sản phẩm. Tránh bất kỳ một
sơ suất nào ảnh hưởng đến thương hiệu làng nghề. Bởi theo bà Liên, đó là
bản lĩnh của người thợ rèn thôn Sơn, dù đi xa lập nghiệp, gây dựng lại
nghề truyền thống, mặc dù gặp rất nhiều khó khăn nhưng ở đâu cũng thể
hiện được cái tài, độ sắc sảo trong từng tiếng búa, tôi sắt…
Nhắc đến cái lợi và cái hại của nghề,
anh Hùng chia sẻ "Mụn sắt, bụi than, khói…hàng ngày bủa vây nhưng vì
cuộc sống, vì nghề chúng tôi cũng phải làm, phải mưu sinh. Vẫn biết hiểm
nguy là như vậy, nhưng trong sâu thẳm của các hộ gia đình làng rèn Tà
Cạ nơi đây vẫn đau đáu nỗi nhớ về làng rèn quê hương nhằm khôi phục lại
làng rèn thôn Sơn vang bóng một thời”.
Theo : daidoanket.vn