Làng đúc cày 200 năm tuổi trước nguy cơ 'tắt lửa'
(Ngày đăng: 21/08/2014 Lượt xem: 804)
Làng nghề
không chỉ tạo việc làm, thu nhập ổn định cho đồng bào người Mông mà còn
thu hút khách du lịch, góp phần phát triển du lịch địa phương. Nhưng
theo dòng thời gian, làng nghề 200 năm tuổi đang "thoi thóp" trong cơn
bão thị trường và có nguy cơ mai một.
Nắng
chiều nhạt buông trên đỉnh trời Bản Phố, từ trung tâm huyện Bắc Hà vượt
hai con dốc vượt mặt người chúng tôi đến được xã Bản Phố. Thênh thang
đi vào bản, không có những âm thanh “leng keng” quen thuộc của thợ gõ,
thợ chỉnh lưỡi cày như chúng tôi nghĩ về làng nghề truyền thống 200 năm
tuổi.
Ông
Chầu Seo Phừ, Phó Chủ tịch UBND xã Bản Phố cho biết: Làng nghề đúc lưỡi
cày Bản Phố đỏ lửa nhộn nhịp nhất chỉ từ tháng 12 năm trước đến tháng 6
dương lịch năm sau, song tập trung chủ yếu từ tháng 2 đến tháng 6. Đó
là thời điểm chuẩn bị sản xuất vụ xuân và vụ mùa ở vùng cao. Thêm vào
đó, với người Mông ở Bản Phố nghề chỉ truyền cho con cháu trong dòng họ
nhưng nay thanh niên trong bản đi làm xa, còn một số khác chuyển nghề.
Chúng
tôi đến thôn Bản Phố 2C, nơi có nhiều lò đúc lưỡi cày nhất xã với 5 lò
của dòng họ Sùng - dòng họ khai sinh ra nghề này ở xã Bản Phố. Trong câu
chuyện cởi mở, ông Sùng Seo Nhà - một trong những thợ đúc rèn lâu năm,
có uy tín nhất của xã Bản Phố chia sẻ: Cái nghề này vất vả lắm mà chẳng
cho nhiều ngô, gạo ăn. Trước bà con mua nhiều, nên ngày có thể làm 7 đến
8 chiếc, bán đi cũng có tiền mua gạo ngon. Giờ bếp chỉ đỏ lửa 2 ngày
cuối tuần, bán cho các người ở bản xa về chợ phiên văn hóa Bắc Hà vào
ngày chủ nhật.
Trước
những khó khăn của người dân làng nghề truyền thống đúc lưỡi cày Bản
Phố, cuối năm 2009 được sự đầu tư vốn của Trung tâm Khuyến nông - Khuyến
ngư quốc gia, chính quyền huyện Bắc Hà và xã Bản Phố đã phối hợp với
Trung tâm Khuyến nông tỉnh Lào Cai triển khai đầu tư máy móc, trang
thiết bị, cơ giới hóa nghề đúc rèn lưỡi cày. Theo đó 14 gia đình làm
nghề được đầu tư 28 triệu đồng xây 14 lò đúc rèn. Ðồng thời, hỗ trợ đầu
tư các trang thiết bị cần thiết như máy khoan điện, máy cắt sắt, quạt
thổi và khuôn lưỡi cày. Dự án tưởng chừng như “tiếp lửa” cho làng nghề
ngày một phát triển và đứng vững trong xu thế hội nhập cơ giới hóa, hiện
đại hóa nông thôn. Thế nhưng dự án được triển khai qua vài năm, làng
nghề lại "thoi thóp" và dần mai một.
Nếu
như một vài năm trước đây, toàn xã Bản Phố có đến hàng chục lò đúc lưỡi
cày thì hiện nay chỉ còn 10 hộ duy trì nghề. Có nhiều nguyên nhân dẫn
đến sự đi xuống của làng nghề truyền thống đúc lưỡi cày Bản Phố. Nhưng
theo ông Chầu Seo Phừ, Phó Chủ tịch UBND xã Bản Phố thì nguyên nhân
chính là hầu hết lò hoạt động không hiệu quả, do tập quán canh tác của
bà con bản địa dần thay đổi, không dùng cày để làm đất mà sử dụng một số
loại thuốc bảo vệ thực vật, thuốc diệt cỏ. Không những vậy, tại các chợ
phiên còn xuất hiện cả những sản phẩm không rõ nguồn gốc, xuất xứ có
giá thấp hơn, nhẹ hơn làm nhiều nhà nản lòng mà tắt bếp.
Chúng
tôi rời cao nguyên trắng Bắc Hà kèm theo ước vọng của ông Chầu Seo Phừ:
ngày mai những lò đúc lưỡi cày Bản Phố lại rộn ràng ánh lửa, leng keng
tiếng chỉnh lưỡi cày ra khuôn. Những người con đồng bào Mông bản địa lại
tiếp nối truyền thống cha ông làm nên lưỡi cày bền, sắc nức tiếng khắp
vùng... tạo thu nhập bền vững cho gia đình, góp phần giữ gìn, bảo tồn và
phát huy các giá trị văn hóa truyền thống đặc sắc của người Mông ở Bản
Phố.
Theo: baotintuc.vn