Đến
với đồng bào Cơ tu ở các huyện miền núi tỉnh Quảng Nam, nhất là các
huyện biên giới như Nam giang, Tây giang vào những ngày mùa đông, trời
se se gió lạnh, ắt mỗi chúng ta dễ bắt gặp những hình ảnh thân quen của
các chị em phụ nữ Cơ tu mang gùi chất đầy củi sau lưng trên các đường
làng để biếu tặng nhau trong những ngày mùa đông rét lạnh, như ấm thêm
tình yêu thương, sự chia sẻ và thăm viếng nhau mỗi khi mùa đông đến.
Nếu
nói đến mùa hạ người Cơ tu có tục Pa ngoách (lễ kết nghĩa), mùa xuân có
tục Rơ dáo (đem cơm thăm viếng nhau đầu năm), thì đặc biệt đối với một
mùa đông lạnh lẻo cộng đồng người Cơ tu ở Tây giang nói riêng, tộc người
Cơ tu nói chung có thêm tục Dáo oói (thăm và tặng những gùi củi cho
nhau)…đây là một số tập tục có từ ngàn đời xưa của người Cơ tu.
Tập
tục tặng củi của người Cơ tu không rõ nguồn gốc và bắt nguồn từ thời
điểm nào, qua tìm hiểu với những người cao niên trên các xã vùng cao
biên giới của huyện Tây giang cho biết, họ chỉ nhớ trong ký ức và thấy
nó luôn hiện hữu trong đời sống sinh hoạt thường ngày của họ được truyền
lưu từ xa xưa cho đến ngày nay. Với họ đây là tập tục hay đẹp và ý có
nghĩa nhân văn sâu sắc, vì vậy nó cũng là một phần văn hóa truyền thống
mà cha ông Cơ tu để lại.
Thông
thường thì sau khi hoàn tất công việc nương rẫy, bên nhà gái luôn là
người chủ động chọn ngày để vào rừng kiếm củi và mang tặng những gùi củi
cho nhà trai trong cuối năm. Ngày xưa việc tặng củi cũng có những quy
định mang tính truyền thống, củi tặng có khi là củi tươi, nhưng phải
được chẻ nhỏ lại, đều và đẹp, thường là các cây gỗ dễ cháy, có than tốt
như chôm chôm, sến….tùy theo điều kiện của từng gia đình nhà gái, giàu
thì thăm trên 30 gùi (bó) củi, nghèo thì ít hơn. Củi này được nhà trai
tiếp nhận và xếp gọn phơi khô trên các giàn bếp (Rơ pang) của nhà mình
và lấy dùng khi cần trong dịp lễ tết và biếu tặng một phần cho anh em.
Đới
với người Cơ tu việc tặng củi mùa đông cuối năm là việc làm thường
niên, nên mỗi độ gần xuân về tết đến các gia đình nhà gái luôn thu sếp
thời gian để kiếm củi thăm viếng và tặng củi cho nhà trai, cong bên nhà
trai lo cơm nước, rượu mồ và cho ít đồ tặng lại nhà giái như ché, chiếu,
chén, bát…Ở đây vừa thăm hỏi sức khỏe thông gia, bà con cuối năm hai
bên, vừa là dịp họp mặt và giúp đỡ động viên nhau trong cuộc sống thường
ngày và đặt biệt là chuẩn bị tốt cho một mùa xuân mới an lành, hạnh
phúc, sum vầy.
Tục
tặng của của người Cơ tu Tây giang là nét đẹp vốn quý của dân tộc Cơ tu
cần được gìn giữ và phát huy. Tuy nhiên, đứng trước nạn khai thác rừng
bừa bãi, diện tích rừng ngày một hạn hẹp dần thì việc kiếm củi tươi để
làm củi tặng cũng ảnh hưởng không nhỏ vừa về số lượng và chất lượng củi.
Nhưng nếu chúng ta biết cách giữ rừng, bảo vệ rừng, trồng và cải tạo
rừng tốt, với tinh thần chủ yếu là thăm tặng củi khô hoặc củi tươi dù ít
nhưng quan trọng là mang đậm giá trị văn hóa, chia sẻ và giúp đỡ nhau
nhất là những gia đình có hoàn cảnh khó khăn..trong tương lai mới mong
còn củi để đem tặng nhau trong những mùa đông giá rét, vừa sẻ ấm cho
nhau vừa giữ được các giá trị văn hóa truyền thống độc đáo của dân tộc
Cơ tu nói riêng, văn hóa Việt Nam nói chung./.
Theo: tintucdulich
|