Toàn
thành phố Hà Nội có tới 60 làng cổ, nhưng chỉ có Đường Lâm được công
nhận. Vấn đề bảo tồn và phát triển vẫn còn loay hoay thì con số 60 làng
cổ được đưa vào danh sách bảo tồn liệu có quá sức với các nhà hoạch
định?
Bảo tồn một làng cũng chưa xong
Làng
xã ở Hà Nội như Đường Lâm (thị xã Sơn Tây), Cự Đà (huyện Thanh Oai),
Đông Ngạc (huyện Từ Liêm), Ngũ Xã (quận Ba Đình), Nghi Tàm (quận Tây
Hồ)…đang chịu sự tác động mạnh mẽ bởi công cuộc đô thị hóa.
Theo
KTS Lê Thành Vinh, những thay đổi chóng mặt của làng cổ khiến bất cứ ai
từng biết tới làng đều xót xa. Ông lấy một ví dụ điển hình ở làng cổ Cự
Đà. Chụp ảnh từ năm 2004 và tới năm 2013, ông so sánh lại thì hầu như
những gì cổ xưa đều biến mất. Bộ mặt làng cổ “lem nhem” bởi những kiến
trúc thời thượng xen lẫn những nét cổ kính rêu phong.
Ông Trương
Minh Tiến (Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hà Nội) cho biết, theo thống
kê ban đầu của các quận, huyện, thị xã vào tháng 7-2013, trên địa bàn
toàn thành phố Hà Nội có khoảng hơn 60 làng được đề xuất đưa vào danh
mục nghiên cứu lựa chọn công nhận là làng cổ.
Thế nhưng cho tới
nay, Đường Lâm vẫn là cái tên duy nhất được công nhận trong danh mục
làng cổ mà HĐND thành phố Hà Nội thông qua.
Tuy nhiên, làng cổ duy
nhất này vẫn đang còn lúng túng loay hoay trong cách bảo tồn và phát
triển thì con số 60 làng cổ được đưa vào danh sách bảo tồn, liệu có quá
sức với các nhà hoạch định?
Giảm bớt phong trào chạy đua di tích
Giáo
sư, tiến sỹ, kiến trúc sư Hoàng Đạo Kính cho biết: “Hà Nội có rất nhiều
làng cổ và hồn của dân tộc nằm ở đó. Nhưng việc công nhận là di tích,
di sản cần cẩn thận. Tôi nghĩ rằng chúng ta đang có quá nhiều di tích
nên không bảo vệ được tinh hoa. Lúc này chúng ta cần rà soát lại danh
sách di tích, giảm bớt phong trào chạy đua”.
TS. Đặng Văn Bài
(Hội đồng di sản quốc gia) cũng cho rằng, những vấn đề phát sinh vướng
mắc mà Hà Nội vấp phải trong bảo tồn làng cổ vừa qua cũng vì chưa đặt
con người chủ thể của di sản làm trung tâm.
GS.TS.KTS Phạm Đình
Việt cho rằng, bảo tồn làng là bảo tồn một điểm dân cư “sống”. Vai trò
của cộng đồng rất quan trọng vì họ là những người sở hữu các di sản một
cách hữu hình và vô hình, họ cần được hưởng lợi nhuận từ nó nhưng đồng
thời cũng phải chịu trách nhiệm về sự tồn tại của nó một cách trung thực
nhất.
Theo KTS Nguyễn Thành Vinh, có tới 95% người dân không
muốn làng mình được công nhận là cổ. Ông đưa ra một câu nói của người
dân mà ông vẫn ám ảnh nhiều năm nay khi về một số làng cổ. Họ nói:
“Chúng tôi có cảm giác như mình là con thú bị nhốt ở trong cũi, người ta
tới ngó nghiêng này khác rồi về”.
Vậy nên, trong tốc độ đô thị
hóa hiện nay, vấn đề bảo tồn làng cổ là một bài toán nan giải mà để cân
bằng được giữa bảo tồn và phát triển lại là cả một quá trình nghiên cứu
tỉ mỉ.
Cốt lõi của vấn đề là bảo tồn giá trị của di tích, di sản
với không gian, công trình kiến trúc, cảnh quan… phải được tiến hành
song song với việc bảo đảm đời sống sinh hoạt của cộng đồng dân cư và
quan trọng là nhận được sự đồng thuận từ chủ thể di sản – người dân.
"Bảo
tồn làng cổ để nó giữ được hồn cốt bao đời tích tụ, vẫn phát triển và
thích nghi với cuộc sống đương đại, không chỉ là trách nhiệm của các
cấp, các ngành, các cơ quan liên quan, mà đó chính là trách nhiệm, nghĩa
vụ, vinh dự của cả cộng đồng đã sản sinh, nuôi dưỡng và trông nom. Có
như vậy việc bảo tồn di tích, di sản mới có thể đồng hành cùng sự phát
triển", ông Trương Minh Tiến nhấn mạnh.
Theo: vietnamnet