Trước những bất cập trong công tác quản lý, phát huy giá trị di tích
hiện nay, Bộ VH,TT&DL đang xây dựng "Hướng dẫn kiện toàn công tác
quản lý và thực hiện nếp sống văn minh tại di tích". Ý kiến của các nhà
quản lý, nhà nghiên cứu văn hóa cho thấy, việc kiện toàn công tác quản
lý di tích (QLDT) là cần thiết, không thể chậm trễ và còn nhiều việc
phải làm.
Loạn mô hình quản lý, ứng xử chưa văn minh
Nói về tình trạng "loạn" mô hình QLDT, Cục trưởng Cục Di sản văn hóa
Nguyễn Thế Hùng cho biết: Nước ta hiện tồn tại rất nhiều mô hình quản lý
(QL), có đơn vị trực thuộc bộ, ngành, có đơn vị trực thuộc UBND cấp
tỉnh, thành phố, có đơn vị lại trực thuộc Sở VH,TT&DL hoặc UBND cấp
huyện. Đơn vị QLDT cấp cơ sở có nơi gọi là ban quản lý (BQL), nơi gọi là
ban khánh tiết, nơi lại gọi là tổ bảo vệ… "Việc tồn tại nhiều mô hình
QL, nhiều tên gọi sẽ không có gì đáng nói nếu di tích (DT) được bảo tồn,
khai thác tốt. Nhưng thực tế cho thấy, không ít DT quan trọng ở nước ta
đang bị biến dạng do sự chồng chéo trong công tác QL do đội ngũ cán bộ
làm công tác này còn yếu về chuyên môn, nghiệp vụ… Ví như, BQL các DT
trọng điểm Quảng Ninh hiện nay có trách nhiệm quản lý bốn DT: Chiến
thắng Bạch Đằng, Yên Tử, Vân Đồn, Khu DT nhà Trần tại Đông Triều… nhưng
các địa phương có DT kể trên cũng có BLQ, dẫn đến chồng chéo" - ông
Nguyễn Thế Hùng nhấn mạnh.
 |
| Thực hiện nếp sống văn minh tại các khu di tích là việc làm hết sức cần thiết. Ảnh: Minh Duy |
Không chỉ "loạn" mô hình QL, việc thực hiện nếp sống văn minh (NSVM) tại
DT cũng còn nhiều vấn đề đáng bàn. Ông Nguyễn Thế Chính, Giám đốc Sở
VH,TT&DL Bắc Giang phản ánh: "Điều nhức nhối nhất trong công tác
QLDT ở Bắc Giang là việc các DT, tổ chức, cá nhân tự ý đưa đồ thờ tự mới
vào chùa, vừa làm sai lệch ý nghĩa, vừa phá vỡ không gian DT. Ước có
khoảng 30% đồ thờ trong DT ở Bắc Giang hiện nay là mới. Đó là chưa kể
tới việc người dân đến DT mà không hiểu ý nghĩa lịch sử, văn hóa của DT,
vứt rác, tiền lẻ bừa bãi, gây phản cảm".
Những dẫn chứng trên phần nào khẳng định sự cần thiết phải chuẩn hóa
việc QLDT nhằm từng bước thống nhất mô hình QL, xây dựng NSVM tại DT.
Muốn quản lý tốt phải hiểu sâu
Theo Bộ VH,TT&DL để thực hiện NSVM tại DT, các tỉnh, thành phố phải
công bố bản đồ khoanh vùng các khu bảo vệ DT; cắm mốc giới bảo vệ DT;
"nói không" với việc đưa thêm, di dời, thay đổi hiện vật… khi chưa được
sự cho phép của các cơ quan có thẩm quyền… Đồng tình với định hướng của
Bộ, ông Nguyễn Xuân Trung, Phó Giám đốc Sở VH,TT&DL Bắc Ninh đề xuất
tên gọi của các đơn vị QL nên có sự thống nhất trong cả nước. Theo đó,
BQL DT cấp tỉnh hiện nay nên đổi thành Trung tâm Bảo tồn DT trực thuộc
Sở VH,TT&DL, có trách nhiệm QL chung toàn bộ DT trên địa bàn, trực
tiếp QL các DT tiêu biểu, DT cách mạng. Một số DT đặc biệt quan trọng
thì nên thành lập BQL trực thuộc Trung tâm Bảo tồn DT tỉnh.
Tán thành quan điểm phải có sự thống nhất quản lý từ trên xuống, GS Trần
Lâm Biền nhấn mạnh muốn quản lý tốt, dứt khoát người làm công tác QL
phải lấy trí tuệ làm đầu. "Đến DT, dường như chúng ta bị ám ảnh nơi đây
phải gắn với tôn giáo, tín ngưỡng và chúng ta ứng xử trên nền tảng tôn
giáo, tín ngưỡng hơn là giá trị văn hóa của nó. Cũng vì ít quan tâm đến
tính chất di sản văn hóa nên chúng ta đã rơi vào rất nhiều sai lầm", GS
Trần Lâm Biền nói.
Từ thực trạng này, GS Trần Lâm Biền kiến nghị các cơ quan chức năng quan
tâm đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ chuyên môn sâu cho đội ngũ cán bộ làm
công tác QLDT; tăng cường giới thiệu, tuyên truyền quảng bá về giá trị, ý
nghĩa của DT đến các tầng lớp nhân dân; đồng thời xây dựng quy chế thực
hiện NSVM nơi thờ tự làm cẩm nang tuyên truyền.
Nước ta hiện có hơn 4 vạn DT, trong đó có hơn 3.000 DT quốc gia, 7 di
sản văn hóa và thiên nhiên thế giới, 34 DT quốc gia đặc biệt, vì thế
việc xây dựng "Hướng dẫn kiện toàn công tác quản lý và thực hiện NSVM
tại DT" là cần thiết, nhưng điều quan trọng hơn cả là hướng dẫn này phải
có tính khả thi.
Theo
Dự thảo "Hướng dẫn kiện toàn công tác QL và thực hiện NSVM tại DT", dự
kiến thống nhất tập trung QL nhà nước là Bộ VH,TT&DL thông qua Cục
Di sản Văn hóa, UBND các tỉnh, thành phố, Sở VH,TT&DL. UBND các
tỉnh, thành phố cần phân cấp rõ chức năng, nhiệm vụ theo từng công việc
cụ thể, không phân cấp toàn diện cho UBND cấp huyện, xã. Đối với các di
sản văn hóa và thiên nhiên thế giới, bộ máy QL hiện nay thuộc cấp huyện
thì cần nghiên cứu lộ trình nâng cấp trực thuộc cấp tỉnh; với các DT
quốc gia đặc biệt cần căn cứ vào điều kiện từng địa phương để thành lập
BQL trực thuộc UBND cấp tỉnh, Sở VH,TT&DL hoặc UBND cấp huyện… Để
tránh sự chồng chéo, mỗi DT chỉ có một tổ chức QL, bảo vệ và chăm sóc
trực tiếp, nhưng đồng thời cũng không để xảy ra tình trạng DT đã xếp
hạng mà không có đơn vị QL…
Theo: hanoimoi
|