Trong ký ức tuổi thơ tôi, quê nhà là những ngõ nhỏ quanh
co với hàng trăm bức tường đá san hô cổ kính và đường làng cát mịn mỗi
bước chân, là những trò chơi bất tận nơi ngõ nhỏ cùng lũ bạn, là những
cái cổng gỗ cũ kỹ có mái ngói để tránh mưa mỗi khi lỡ đường...
Những bức tường bằng đá san hô là nơi chúng tôi tìm lại ký ức mình - Ảnh: Diệp Đồng
|
Ký ức của mẹ cha tôi về ngôi làng 365 năm tuổi là một thời bom đạn,
những ngõ nhỏ nên thơ ấy trở thành cái bẫy với kẻ xâm lăng khi tất cả
người dân đồng loạt rào làng chiến đấu, để sau này làng Cảnh Dương
(H.Quảng Trạch), một làng quê trong “bát danh hương” của tỉnh Quảng Bình
nổi danh cả nước.
Có ai về Cảnh Dương quê tôi đứng nơi đầu sóng gió... Làng chiến đấu xưa nay đã đổi mới muôn màu (ca khúc Quảng Bình quê ta ơi của Hoàng Vân)
Dừng chân bên cổng - Ảnh: Diệp Đồng
|
Và xa hơn nữa, ký ức của bà tôi, người đã gần trăm tuổi, là những
trưa, những chiều ngụp lặn ven biển, nhặt những viên đá san hô mang về
chất thành đống giữa sân để nắng mưa gột sạch cái mặn mòi của biển.
Cũng từ những viên đá ấy, vào ngày biển động, đàn ông trai tráng làng
chài sẽ vào lò nung đá thành vôi. Vôi được sinh ra từ đá và là chất kết
dính duy nhất cho những bức tường cũng được xây từ đá san hô.
Những bức tường đến nay đã hàng trăm năm tuổi, rêu phong và dương xỉ mọc đầy.
Xây tường bằng đá san hô đòi hỏi người thợ phải vô cùng khéo tay mới
có thể tạo nên những bức tường phẳng, có thể nói những bức tường thô ráp
ấy là niềm tự hào của đàn ông làng chài sau nghề đi biển...
Còn giữ lại nét xưa - Ảnh: Diệp Đồng
|
Và từ những bức tường rêu phong ấy đã tạo thành những con ngõ dài hun
hút, nơi đám trẻ con buổi trưa không ngủ và trốn ra đây chơi chuyền,
đánh đáo.
Con ngõ cũng là nơi hò hẹn của bao trai gái làng tôi, là nơi chứng kiến những phút giây bịn rịn khi tiễn nhau đi hết ngõ nhà.
Tận cùng những con ngõ dài thường là cái cổng gỗ với mái ngói rêu
phong, là nơi tránh mưa, tránh nắng hay giản đơn là phút dừng chân ngồi
trò chuyện bên đường...
Những bức tường đá san hô cổ kính - Ảnh: Diệp Đồng
|
Tôi nhớ những đêm giao thừa, chín con ngõ lớn dẫn từ đình làng về
chín thôn tạo thành một bông hoa lửa. Khi khoảnh khắc giao thừa sắp
điểm, người lớn, trẻ con chen nhau châm đuốc từ đống lửa lớn được đốt
lên giữa đình làng từ chập tối.
Trong giá rét của đêm xuân, mọi người tỏa về các ngõ, vừa chạy vừa
giữ lửa không tắt để mang về nhà. Lửa sẽ được nhen lên trong bếp khi
phút giao thừa vừa điểm.
Và trong suốt ba ngày tết, ngọn lửa sẽ được ủ trong trấu và than hồng
sao cho căn bếp luôn ấm áp. Tôi được ông giáo già Trần Đình Vĩnh, người
viết địa chí làng giải thích rằng, tục lấy lửa đình làng là dư âm từ
tục giữ lửa của người nguyên thủy...
Ngõ nhỏ dài hun hút - Ảnh: Diệp Đồng
|
Làng tôi bây giờ mỗi đêm giao thừa vẫn đốt lửa. Và những con ngõ dẫn
về chín thôn vẫn tạo thành một bông hoa lửa chín cánh ấm áp trong đêm
xuân.
Dẫu thời gian đã làm phôi pha nhiều thứ, ngôi đình làng cũ đã không
còn bởi chiến tranh, những ngõ nhỏ dài hun hút và rêu phong còn lại
không nhiều, nhưng thẳm sâu trong lòng những người dân quê tôi, ngõ làng
là nỗi nhớ khôn nguôi, là niềm tự hào rất riêng của bao thế hệ...
Tuổi thơ ở ngõ làng - Ảnh: Diệp Đồng
|
Nhớ và tự hào, để đôi khi trên những chặng đường mưu sinh nơi đất
khách quê người, khi tình cờ gặp một con ngõ, một cụ già thảnh thơi ngồi
nghỉ, lòng chợt bàng hoàng như gặp lại dáng quê...
Theo: Thanh Niên