Chưa làm hài lòng du khách
Số liệu thống kê được đưa ra tại hội thảo "Phát huy giá trị di sản văn
hóa để phát triển du lịch Hà Nội" vừa được Sở VH, TT&DL TP Hà Nội tổ
chức cho thấy, Hà Nội là địa bàn có số lượng di tích lịch sử nhiều nhất
toàn quốc với 5.316 di tích, trong đó khoảng 1.151 di tích đã được xếp
hạng quốc gia, 929 di tích cấp thành phố. Không chỉ đa dạng về chủng
loại, phong phú về loại hình, di tích Thủ đô còn chứa đựng những giá trị
lịch sử, văn hóa, kiến trúc, nghệ thuật tiêu biểu cho các giai đoạn
lịch sử, xuyên suốt chiều dài đất nước.
|
Du khách quốc tế tham quan căn nhà cổ 87 phố Mã Mây (quận Hoàn Kiếm, Hà Nội).
Ảnh: Nhật Nam |
Từ lâu, nhiều địa danh văn hóa đã trở thành điểm đến hấp dẫn, nhiều hoạt
động văn hóa đã không thể thiếu trong các chương trình tour đến Thủ đô.
Những cái tên như phố cổ, hồ Hoàn Kiếm, hồ Tây, Văn Miếu - Quốc Tử
Giám, Bảo tàng Dân tộc học, Bảo tàng Lịch sử quân sự, làng nghề Bát
Tràng, Vạn Phúc, Đường Lâm, rồi đến những loại hình truyền thống, món ăn
như: rối nước, phở, bánh cuốn, nem, chả cá… đã làm cho sản phẩm du lịch
của Hà Nội ngày càng phong phú, đa dạng và có bản sắc riêng. Tuy nhiên,
đánh giá thực trạng hoạt động du lịch những năm qua, Phó Giám đốc Sở
VH, TT&DL Hà Nội Mai Tiến Dũng thẳng thắn nhìn nhận, việc phát huy
giá trị di sản văn hóa trong phát triển du lịch chưa thực sự tương xứng
với tiềm năng. Bên cạnh những địa danh được nhiều du khách biết đến, Hà
Nội còn rất nhiều địa điểm, di tích chưa được "phát lộ" và tập trung
khai thác. Điển hình như chùa Đậu với hai pho "tượng táng" của hai thiền
sư, đình cổ Chu Quyến, làng cổ Đông Ngạc, làng nghề Phú Vinh, Chuông
Ngọ, những bộ môn nghệ thuật truyền thống như ca trù, chèo, xẩm cùng với
võ thuật và ngay cả Di sản thế giới Hoàng thành Thăng Long, Hội Gióng,
Thành Cổ Loa… cũng chưa được tổ chức, quảng bá và giới thiệu rộng rãi
đến du khách trong và ngoài nước. Thậm chí, tại những điểm đến được đưa
vào chương trình tour vẫn tồn tại nhiều bất cập từ cơ sở vật chất, môi
trường, cách thức tổ chức tiếp đón và phục vụ khách, đến việc giới
thiệu, chào bán sản phẩm… khiến hiệu quả khai thác bị hạn chế.
TS Hà Văn Siêu, Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển du lịch cũng cho
rằng, hệ thống di sản của Thủ đô hội tụ và là hiện thân của văn hóa Việt
Nam. Lý do đó khiến bất kỳ du khách nào đặt chân đến đây cũng có nhu
cầu tìm hiểu, khám phá mảnh đất nghìn năm tuổi với những giá trị đặc sắc
không nơi nào có được. Với những giá trị văn hóa ấy, có thể nói Hà Nội
được xếp vào hạng bậc nhất trong tất cả các điểm đến của cả nước và có
thể xứng tầm cạnh tranh trên phạm vi toàn cầu. Tuy vậy, sự giàu có về
văn hóa của Thủ đô vẫn chưa được khai thác tương xứng, chưa làm hài lòng
người Hà Nội cũng như du khách thập phương. "Năng lực quản lý phát
triển du lịch dựa trên nền giá trị văn hóa, điều phối gắn kết hoạt động
bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa với việc hình thành sản phẩm du lịch
và phục vụ du khách còn rất hạn chế, thụ động, hiệu quả thấp. Người làm
du lịch chưa biết khai thác giá trị văn hóa để gia tăng giá trị cho sản
phẩm du lịch. Ngược lại, người làm văn hóa chưa thấy rõ động lực và
tiếp nhận được những tác động tích cực từ hoạt động du lịch để bảo tồn
và phát huy giá trị văn hóa" - TS Hà Văn Siêu nhấn mạnh.
Tìm "tiếng nói chung"
Ở góc độ quản lý, theo ông Mai Tiến Dũng, nhận thức của các điểm đến nói
chung về vai trò, vị trí của ngành du lịch trong việc góp phần khôi
phục, bảo tồn và giới thiệu văn hóa truyền thống còn hạn chế. Mặt khác,
các doanh nghiệp du lịch cũng chưa thực sự quan tâm tìm hiểu, đầu tư xây
dựng các sản phẩm mới dựa trên việc khai thác giá trị đích thực của các
di sản mà chủ yếu vẫn là tận dụng một vài điểm đến đã có "thương hiệu".
Để di sản thực sự phát huy tốt giá trị, góp phần vào sự phát triển du
lịch bền vững, phải tạo dựng sự hợp tác, gắn kết rộng rãi giữa các điểm
đến văn hóa với các đơn vị lữ hành.
Đồng ý với quan điểm trên, TS Hà Văn Siêu cho biết thêm, đưa những giá
trị di sản vào phát triển du lịch nhưng vẫn bảo đảm được rằng, du lịch
sẽ không làm ảnh hưởng, xâm hại tới di sản. Do đó, bên cạnh việc đẩy
mạnh tuyên truyền nâng cao nhận thức của nhà quản lý, cộng đồng và người
làm du lịch thì rất cần chủ trương định hướng phát triển những hoạt
động du lịch lựa chọn, có trách nhiệm. Trong quá trình xây dựng, thiết
kế tour, các đơn vị lữ hành cần đưa những chương trình du lịch tôn
trọng, chung tay bảo tồn di sản. "Chính những du khách cũng cần xác định
lại mục tiêu, sự quan tâm thực sự của mình đối với các di sản. Nên đến
với di sản bằng sự đam mê, hiểu biết, thẩm mỹ, kiến trúc, lịch sử thay
vì sự hiếu kỳ hoặc do hiệu ứng đám đông. Những du khách yêu quý di sản,
biết tôn trọng di sản thì họ sẽ không xâm hại đến nó".
Dù bước đường khai thác du lịch di sản của Thủ đô còn lắm gian nan nhưng
theo các nhà quản lý, nhà khoa học và nghiên cứu, việc khai thác giá
trị di sản, biến tiềm năng thành sức mạnh, thành nguồn lực chủ yếu để
phát triển du lịch Thủ đô là một hướng đi đúng. Việc khai thác có hiệu
quả thế mạnh văn hóa không chỉ có ý nghĩa thúc đẩy sự phát triển du lịch
mà ở một khía cạnh khác còn góp phần đưa những giá trị văn hóa đặc sắc
của mảnh đất nghìn năm văn hiến đến gần hơn với bạn bè trong nước và
quốc tế, tạo nguồn thu để tái đầu tư.