Thuộc địa phận xã
Chu Minh, huyện Ba Vì, đình Chu Quyến là một ngôi đình cổ, được xây dựng từ thế
kỉ XVII, góp phần làm nên vẻ đẹp văn hóa cho vùng đất thiêng Ba Vì và Thủ đô Hà
Nội hơn nghìn năm tuổi.
Lâu nay, đình Chu Quyến được mệnh danh là ngôi đình lớn nhất
xứ Đoài, thuộc làng Chu Quyến, một ngôi làng hiền hòa nằm ven đê sông Hồng.
Đình Chu Quyến thờ Nhã Lang, con cả của Lý Phật Tử (thế kỉ VI) và bà thứ phi Lã
Thị Ngọc Thanh, mẹ của Nhã Lang. Đình nhìn về hướng Tây Bắc, phía trước có hồ
nước rộng. Đình có nhiều đặc trưng của một ngôi đình truyền thống Việt Nam như mặt
bằng hình chữ nhật, cấu trúc bộ khung bằng gỗ, sàn gỗ nhiều cấp... Đồng thời,
đình thuộc công trình tiêu biểu cho kiến trúc gỗ của người Việt về quy mô, vật
liệu sử dụng, sự kết hợp tài tình, hiệu quả giữa điêu khắc và kiến trúc.
Về kiến trúc, đình Chu Quyến được thiết kế gồm một tòa đại đình hai gian, ba
chái trông sừng sững và bề thế, không có công trình phụ trợ, bổ sung nào. Mái
đình xoà rộng lan xuống thấp tạo vẻ bề thế, vững chãi, các đầu đao vút cong lên
làm toàn bộ ngôi đình nhẹ nhàng, thanh thoát. Mái lợp ngói ta, bờ nóc gắn hai hàng
gạch, tường rộng và dày. Trong đình có sân gỗ, chia làm 3 lớp để phân ngôi thứ
vào những ngày việc làng thuở trước. Xung quanh đình có tường gạch che gầm sân,
có trổ các ô hình chữ nhật ở hàng lan can gỗ. Gian giữa có gian thờ, có cửa
võng chạm trổ công phu hình hoa lá, rồng phượng…
Các bộ phận bằng gỗ
trong đình Chu Quyến là những tác phẩm chạm khắc tinh tế với nhiều đề tài phong
phú, phản ánh hiện thực cuộc sống mang giá trị nghệ thuật và nghiên cứu. Trên
các xà, ván nong, cửa võng đều có chạm trổ hoa văn rồng, phượng chầu mặt
nguyệt, rồng vờn chầu ngọc, rồng và người, rồng và hổ, hình chim phượng và đàn
con quấn quýt bên nhau. Chủ đề sinh hoạt đời sống thế kỉ XVI - XVII sống động,
từ cảnh người dắt voi, uống rượu đến cảnh gảy đàn, hát múa, chọi gà... Đình Chu
Quyến hiện còn lưu giữ những thần tích và các di vật cổ có giá trị lịch sử to
lớn, đặc biệt là 15 đạo sắc phong của các triều Lê Trung Hưng (1533 - 1788), Tây
Sơn (1778 - 1802), Nguyễn (1802 - 1945) phong thần cho Nhã Lang Vương. Đình Chu
Quyến không chỉ là nơi sinh hoạt tín ngưỡng tâm linh của người dân mà còn là
địa điểm diễn ra các hoạt động văn hóa - xã hội của cộng đồng làng xã.
Do xây dựng hàng trăm năm nay, mối mọt làm hư hỏng nặng nên đình Chu Quyến cách
đây không lâu đã được tiến hành tu bổ, tôn tạo, theo “Dự án thực nghiệm tu bổ
tôn tạo đình Chu Quyến”. Nội dung bảo tồn rất tỉ mỉ, trong đó xác định chính
xác những tác nhân gây hại để loại bỏ hoặc giảm thiểu tác nhân gây ảnh hưởng
tới di tích. Kết hợp sử dụng vật liệu, công nghệ truyền thống với vật liệu, kĩ
thuật, công nghệ mới để tăng độ bền vững, sự ổn định lâu dài của di tích, trên cơ
sở bảo tồn tối đa các thành phần nguyên gốc cùng giá trị lịch sử, văn hóa của
di tích. Đồng thời, cải thiện môi trường, phục hồi, tôn tạo khung cảnh tổng thể
công trình, tương ứng với đặc điểm của di tích.
Công trình sau khi
hoàn thành đã được Hiệp hội Kiến trúc sư Quốc tế (UIA) trao giải thưởng về bảo
tồn di sản kiến trúc năm 2010 khu vực Châu Á và Châu Đại Dương, ghi nhận thành
công trong công tác trùng tu, tôn tạo, trên cơ sở sử dụng kĩ thuật tiên tiến
nhưng không xa rời yếu tố gốc, vẫn thể hiện được nét đẹp cổ xưa của ngôi đình
hơn 400 năm tuổi./.
Nguồn: Dulichvn